کتاب‌های کمک درسی صدرنشین آمار نشر
شرایطی که تحت تأثیر گرانی‌های ناشی از تحریم بر فعالیتهای حوزه نشر سایه انداخته منجر به بروز مشکلاتی در این بخش از فرهنگ‌مان شده است؛ تا حدی که مشکلاتی از قبیل کمبود و گرانی کاغذ، زینک، چسب و... موجب فعالیت دست به عصای ناشران در این عرصه شده است، با این حال جالب است که بر اساس آمار و ارقام آثار منتشر شده در هفت ماه اخیر با کاهش چندانی در تیراژ و تعداد عناوین کتاب‌ها روبه‌رو نشده‌ایم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، با درنظر گرفتن مشکلاتی که یک سال اخیر گریبان کتاب و اهالی‌اش را گرفته هرازگاهی گلایه‌هایی از سوی ناشران و دیگرفعالان این عرصه شنیده می‌شود. ناشران ناچار به گزینش بیشتری در انتخاب آثار برای انتشار هستند تا ریسک اقتصادی کمتری را متحمل شوند. خانه کتاب، از زیرمجموعه‌های معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مؤسسه‌ای است که وظیفه ثبت اطلاعات مرتبط با کتاب‌های منتشر شده را برعهده دارد. بر اساس آمار دریافت شده از این مؤسسه در مدت یاد شده بالاترین میزان عناوین منتشر شده به کتاب‌های حوزه کمک درسی اختصاص دارد. البته در اختیار داشتن این آمار برای کتاب‌های کمک درسی، آن هم با تأکیدی که نظام آموزشی بر تربیت دانش‌آموزان با اتکا به کتاب‌های درسی دارد اتفاق دور از انتظاری نیست. در هفت ماهه نخست سال‌جاری تعداد کتاب‌های منتشرشده در این حوزه برابر با 9 هزار و 642 عنوان است.
دومین جایگاه در اختیار کتاب های حوزه ادبیات
کتاب‌های حوزه ادبیات هم با 8 هزار و 885 عنوان در جایگاه دوم و سومین رتبه جدول هم با 8 هزار و 162 عنوان به کتاب‌های حوزه کودک تعلق دارد که با توجه به افزایش آگاهی والدین جوان به ضرورت مطالعه برای فرزندان شان اتفاق دور از تصوری نیست.
کتاب‌های حوزه علمی با 6 هزار و 270 عنوان، علوم اجتماعی با 5 هزار و 546 عنوان، دین با 4 هزار و 563 عنوان، فلسفه با 2 هزار 915 عنوان، تاریخ و جغرافیا با 2 هزار و 285 عنوان و زبان با یک هزار و 204 عنوان هم به ترتیب سایر رتبه‌های این جدول را از آن خود ساخته‌اند. البته طبق روالی که اغلب طی یک دهه اخیر شاهد بوده‌ایم همچنان آخرین رتبه به کتاب‌های کلیات با 652 عنوان تعلق دارد.
نه تنها در یک سال اخیر، بلکه حتی طی یک دهه گذشته هم اغلب کارشناسان فرهنگی و از سویی خود اهالی نشر از بر هم خوردن توازن میان کتاب‌های ترجمه شده و تألیفی ابراز نگرانی کرده‌اند. با این حال جدول مذکور واقعیت دیگری هم پیش رویمان قرار می‌دهد؛ اینکه در هفت ماه اخیر از مجموع 52 هزار و 487 عنوان کتاب منتشر شده در همه حوزه‌های یاد شده 37 هزار و 944 عنوان در زمره کتاب‌های تألیفی و مابقی 14 هزار و 543 عنوان هم در بخش کتاب‌های ترجمه شده جای می‌گیرند.
نگاهی گذرا به این آمار گویای پیشی گرفتن آمار آثار تألیفی بر ترجمه شده آن هم با اختلافی قابل توجه است. هر چند که تکیه بر آمار و ارقام به تنهایی برای تحلیل وضعیت نشر کافی نیست و اگر خواهان دستیابی به اطلاعات دقیق تری باشیم باید دیگر شاخص‌های نشر هم مد نظرمان باشد. شاخص‌هایی که فراتر از بحث کمیت که اغلب مورد توجه و علاقه مسئولان و متولیان فرهنگی است محتوای کیفی آثار را نشانه می‌گیرند.
فاصله کمیت تا کیفیت
با وجود آنکه آمار گویای غلبه تألیف بر ترجمه است اما پای گفته‌های اهالی کتاب که بنشینید با مسائل دیگری روبه‌رو می‌شوید، از جمله اینکه بخش قابل توجهی از کتاب‌های تألیفی در زمره آثاری جای می‌گیرند که گرفتار معضل کتاب‌سازی هستند. البته سطح کیفی آثار ترجمه شده هم به گفته خود اهالی ترجمه گاه با سطح قابل قبولی مواجه نیست. بخش عمده‌ای از مؤسسات نشر کشورمان در استان تهران متمرکز شده‌اند آنچنان که از تعداد کل عناوینی که در سطرهای بالاتر به آن اشاره شد 40 هزار و 689 عنوان در تهران منتشر شده و 11 هزار و 798 عنوان نیز از سایر شهرها و استان‌های کشورمان وارد چرخه نشر شده‌اند. تیراژ کل این کتاب‌ها نیز برابر با 72 میلیون و 590 هزار و 682 نسخه است که با میانگین قیمت تمام شده برای هر صفحه برابر با 297 تومان است.
ارائه این آمار از سوی مؤسسه خانه کتاب در شرایطی است که طی یک سال اخیر نشر فراز و فرود بسیاری را پشت سر گذاشته از افزایش قیمت کاغذ 60 در 90 هفتاد گرمی اندونزی در اوایل سال‌جاری تا بندی بیش از 450هزار تومان در بازار آزاد تا فقدان بخشی از ملزومات چاپ از جمله زینک، چسب و... که ناشران را با گرفتاری‌های متعددی روبه‌رو کرد. البته علیرغم تمام نقدهایی که متوجه بخش دولتی است تا حدی ثبات به بازار نشر بازگشته، ثباتی که بخشی از آن در نتیجه فعالیتهای کارگروه کاغذ و از سویی مشارکت تشکل‌های صنفی در امور واردات و همچنین نظارت بر چگونگی توزیع این ملزومات است؛ هر چند که اهالی کتاب و نشر همچنان تأکید دارند که اگر مسئولان فرهنگی چاره‌ای نیندیشند باید بیشتر از گذشته منتظر کم‌سویی تدریجی چراغ نشر شد.
