احتمال بازگشت مسکن‌های بدون متقاضی به دولت
درحالی‌که واحدهای مسکونی مسکن مهر بدون متقاضی، به برخی از نهادهای حمایتی واگذار می‌شود، به نظر می‌رسد افزایش قیمت مسکن، دلیل انعقاد تفاهم‌نامه با برخی از این نهادها، از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی بوده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، مرکز آمار در گزارشی که از تحولات قیمت زمین، آپارتمان و اجاره‌بها در حدفاصل بهار ۹۷ تا بهار ۹۸ منتشر کرده بود، اعلام کرد قیمت زمین در مدت مذکور ۱۷۵ درصد، آپارتمان ۱۱۰ درصد و اجاره‌بها ۳۵ درصد رشد داشته است.
حال در آخرین اطلاعاتی که در این زمینه وجود دارد، مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرده بود واحدهای بدون متقاضی مسکن مهر به سازمان بهزیستی، کمیته امداد و نیروهای مسلح واگذار می‌شوند. علی نبیان درباره زمان تکمیل خانه‌های طرح مسکن مهر، گفته بود: «مسکن مهر تا پایان امسال تکمیل و به مردم واگذار می‌شود». این جمله در حالی مطرح شده بود که در پیگیری این موضوع از عضو هیئت‌مدیره سازمان ملی زمین و مسکن، هنوز هم مشخص نیست که این واگذاری‌ها چه زمانی به اتمام خواهد رسید.
بااین‌حال محمدمهدی بلوردی خبر می‌دهد که اگر واحدهای مسکن مهر متقاضی هم نداشت و واگذار نشد، به دولت بازخواهد گشت و در آینده برای آنها تصمیم‌گیری می‌شود. درحال‌حاضر نهادها و دستگاه‌هایی مانند وزارت دفاع، ارتش، آموزشوپرورش، سازمان بهزیستی و کمیته امداد متقاضی واحدهای مسکونی بدون متقاضی هستند که در صورت انعقاد قرارداد و نهایی‌شدن آن، سهم دولت در هزینه‌های زیربنایی و روبنایی مسکن مهر برای آنها رایگان خواهد بود.
تاکنون بیش از 88 درصد از پروژه‌های مسکن مهر در شهرهای با بیش از 25 هزار نفر جمعیت که مسئولیت اجرای پروژه‌های مسکن مهر در آنها برعهده سازمان ملی زمین و مسکن به نمایندگی از وزارت راه و شهرسازی است، در سطح کشور به بهره‌برداری رسیده و تحویل متقاضیان شده است و پروژه‌های باقیمانده که عمدتا یا دارای مشکل حقوقی و معارض بوده یا فاقد متقاضی هستند، در دست ساخت هستند. بر اساس آمار، تعداد کل واحدهای فاقد متقاضی مسکن مهر در شهرهای با جمعیت بیشتر از 25 هزار نفر بالغ بر 40 هزار و 603 واحد مسکونی است.
دولت پولی نداده که تخفیف داده یا ببخشد
محمدمهدی بلوردی، عضو هیئت‌مدیره سازمان ملی زمین و مسکن و معاون فنی و مهندسی این سازمان، با بیان اینکه دولت پولی برای مسکن مهر هزینه نکرده است که آن را تخفیف داده یا ببخشد، توضیح می‌دهد: در مسکن مهر، انتقال خدماتی مانند آب و برق و گاز به‌عنوان خدمات زیربنایی و همچنین آماده‌سازی زمین و خدمات روبنایی مانند درمانگاه، مدرسه و ...، از سوی دولت انجام می‌شود، اما واحدهای مسکونی با هزینه خریداران ساخته می‌شوند. خریداران می‌توانند با تسهیلات بانکی و بازپرداخت آن و پس‌انداز خود، اقدام به خرید مسکن مهر کنند. تنها تفاوت برای واگذاری واحدهای مسکونی بدون متقاضی مربوط به خدمات بخش دولتی است که برای خریداران، رایگان خواهد بود. بلوردی ادامه می‌دهد: مسکن مهر از دو محل ساخته می‌شود؛ نخست تسهیلات مسکن که اکنون طبق مصوبه بانک مرکزی برای بانک مسکن 45 میلیون تومان و استثنائا برای مسکن مهر پردیس، 50 میلیون تومان با نرخ بهره بین 7 تا 9 درصد (مناطق محروم و شهری) است. در کنار آن، پس‌انداز خانوار هم برای ساخت مسکن هزینه می‌شود. بنابراین دولت برای واحدهای مسکونی پولی نداده است، بلکه تسهیلات برای ساخت مسکن مهر داده که نرخ تنزیل آن با تسهیلات‌های دیگر متفاوت است.
سازندگان مسکن مهر چه کسانی هستند؟
از او درباره شیوه واگذاری مسکن‌های مهر بدون متقاضی می‌پرسم که حدود یک ماه پیش اعلام شد از سوی وزارت دفاع، سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی برای آنها متقاضی پیدا شده است. بلوردی پاسخ می‌دهد: سه گروه اصلی، سازنده مسکن مهر هستند. نخست، پروژه‌های تعاونی‌ساز به تعداد 11 هزارو 523 واحد فاقد متقاضی که قرارداد اجرای پروژه فیمابین تعاونی و پیمانکار طرف قرارداد منعقد شده است. وزارت راه و شهرسازی در این پروژه‌ها صرفا نقش تأمین و تخصیص زمین و نیز هماهنگی برای تخصیص وام بانکی (با شرایط مسکن مهر) را برعهده دارد. موضوع کنترل فرایندهای اجرائی این پروژه‌ها برعهده وزارت تعاون بوده و جذب متقاضیان واجد شرایط از طریق تعاونی‌ها و زیر نظر وزارت تعاون صورت می‌گیرد. در مورد پروژه‌های تعاونی فاقد متقاضی یا دارای کسر متقاضی، اتخاذ تصمیم با هماهنگی ادارات کل تعاون استان‌ها یا وزارت تعاون است و امکان تصمیم‌گیری در سازمان برای واگذاری آنها با محدودیت مواجه خواهد بود. دوم، پروژه‌های خودمالک هستند که به تعداد 10 هزارو 502 واحد فاقد متقاضی در کشور وجود دارند. در این پروژه‌ها تأمین زمین برعهده سازنده پروژه است و صرفا وام بانکی با شرایط خاص مسکن مهر در اختیار سازنده قرار می‌گیرد و سازنده موظف به واگذاری واحدهای احداثی به متقاضیان دارای شرایط مسکن مهر است. پذیرش متقاضی و قیمت‌گذاری این پروژه‌ها در اختیار سازنده بوده و تابع شرایط بازار مسکن است. سوم، پروژه‌های تفاهم‌نامه سه‌جانبه است که بین اداره کل راه و شهرسازی استان، بانک مسکن و سازنده منعقد می‌شود. در این پروژه‌ها عرصه پروژه متعلق به دولت بوده و در قالب اجاره 99 ساله به متقاضیان واگذار می‌شود. هزینه‌های احداث پروژه (آماده‌سازی زمین، محوطه‌سازی و ساختمان) از محل منابع بانکی و آورده متقاضیان تأمین می‌شود. تعداد واحدهای فاقد متقاضی در این پروژه‌ها درحال‌حاضر بالغ بر 18 هزارو 560 واحد است.عضو هیئت‌مدیره سازمان ملی زمین و مسکن می‌افزاید: مذاکرات وزارت راه با کمیته امداد، بهزیستی، وزارت دفاع، ارتش، آموزشوپرورش و ... مربوط به این بخش است. دولت تعهد داشته برای واحدهای بدون متقاضی، متقاضی معرفی کند. کمیته امداد اکنون واحدهای خود را در هر بخشی که تمایل داشته بازدید و خریداری کرده است. بهزیستی به علت آنکه از ابتدا در مسکن مهر مشارکت در خرید داشت، برای واحدهای مسکونی بدون متقاضی، کمتر اقدام کرده است. بااین‌حال، ارتش هم در این زمینه وارد عمل شده است. این واحدها که از سوی سازنده ساخته شده است، با هزینه روز، واحدهایی را به این نهادها خواهد فروخت و تنها هزینه‌کرد دولت در بخش‌های زیربنایی و روبنایی، رایگان خواهد بود.
واگذاری واحدهای بدون متقاضی مسکن، نهایی نشده است
بلوردی با تأکید بر اینکه هنوز این واگذاری‌ها نهایی نشده و در مرحله تفاهم‌نامه است، ادامه می‌دهد: هنوز واحدهای مسکونی بدون متقاضی مسکن مهر، به صورت کامل واگذار نشده است و زمان واگذاری آنها منوط به متقاضیانی خواهد بود که هر نهاد یا افراد عادی معرفی می‌کنند، علاوه‌بر اینکه امضای نهایی برای قرارداد واگذاری این واحدهای مسکونی، صورت نگرفته است، بنابراین مشخص نیست که چه زمانی تمامی این واحدها به صورت کامل واگذار می‌شوند.بلوردی می‌افزاید: در بودجه سال 97، دو سازمان حمایتی کمیته امداد و بهزیستی در اولویت واگذاری واحدهای مسکونی قرار داشتند. در زمستان سال گذشته، لیست واحدهای مسکونی را در اختیار این دو نهاد قرار دادیم که انتخاب کنند. تعدادی از این واحدهای مسکونی بر اساس برآوردهای اولیه مدیریتی این نهادها انتخاب شده، اما اعضا هنوز اعلام رسمی نشده است. علاوه‌بر آنکه، باقی واحدهای مسکونی باقی مانده است. پس از آن وارد مذاکره و رایزنی با نهادهای دیگری مانند وزارت دفاع، ارتش، آموزشوپرورش و ... شدیم.
بازگشت احتمالی واحدهای مسکونی بدون متقاضی به دولت
به گفته او، ممکن است برخی از این واحدهای مسکونی به دلیل جانمایی نامطلوب، هرگز متقاضی نداشته باشند. در این صورت واحدهای مسکونی به‌علاوه زمین‌هایی که خود دولت برای این طرح اختصاص داده بود، به دولت بازمی‌گردند.
