هر آنچه باید درباره پی آر پی بدانیم

آقای دکتر دائر در ابتدا برایمان بگویید که PRP چیست و چه کاربردهایی دارد؟

تزریق خون یا فرآورده‌های خونی از قبیل پلاسما به منظور بهبود وضع سلامتی یا مبارزه با پیری سابقه‌ای طولانی دارد ولی از نیمه دهه هشتاد میلادی موضوع تزریق پلاسما که جزء مایع یا خونابه خون را تشکیل می‌دهد و همچنین پلاسمای مملو از سلول‌های پلاکتی در حوزه‌های مختلف پزشکی ازقبیل جراحی، ارتوپدی، روماتولوژی، ترمیم زخم‌ها، طب ورزشی و بالاخره پوست و زیبایی کاربرد پیدا کرده و به اشکال مختلف مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

پلاکت و کاربرد آن را شرح دهید ؟

پلاکت‌ها سلول‌های گرد و کوچکی هستند که یکی از سه نوع سلول معمول خون انسان را تشکیل می‌دهند. وظیفه اصلی پلاکت‌ها تشکیل میخ انعقادی هنگام بروز هر نوع جراحت یا خون ریزی در بدن است. هر جا آسیبی یا برشی در پوست یا رگ‌ها یا سایر بافت‌های بدن به وجود آید، پلاکت‌ها به سرعت در آن ناحیه تجمع کرده و با آزاد کردن فرآورده‌های بخصوصی که در جدار آنها وجود دارد و به فاکتورهای رشد موسوم هستند، به منعقد کردن خونریزی و ترمیم جراحت و بازسازی و رشد مجدد بافتی کمک می‌کنند.محققین با دانستن نقش گسترده فاکتورهای رشد پلاکتی؛ با تغلیظ و ازدیاد تراکم سلول‌های پلاکتی و تسریع آزادسازی این فاکتورهای رشد، سعی در مقابله با آسیب‌های بافتی گوناگون و حصول نتایج درمانی کرده تا این عوامل طبیعی را در خدمت ترمیم و بهبود مشکلات گوناگون بدن قرار دهند. برای حصول به این منظور باید تراکم یا تعداد پلاکت‌ها در واحد حجم (میکرولیتر) بین سه تا پنج برابر بیشتر شود تا اثرات مورد نظر قابلیت بروز را داشته باشند.

چه عواملی در تهیه فرآوری یک PRP سالم نقش دارند؟

در تهیه یک فرآورده PRP غنی و سالم چند عامل دخالت دارند که عبارتند از استریل بودن شرایط خون گیری، دمای محیط، دمای بدن فرد، شرایط خون گیری و نوع و ضخامت سوزن به کار رفته برای خون گیری، شرایط سانتریفوژ یا همان دستگاهی که وظیفه جداسازی پلاسما را از سایر اجزای خون به عهده دارد؛ از قبیل شعاع دایره دوران لوله خون، تعداد دور دستگاه در دقیقه، زمان انجام سانتریفوژ و بالاخره نوع ماده ضدانعقاد به کار رفته در لوله‌های آزمایش نیز نقش عمده ای دارند.

در روش PRP پلاکت‌ها به چه صورت عمل می‌کند؟

در روش PRP ابتدا خون فرد به حجم مورد نیاز از وریدهای سطحی او خارج شده و پس از سانتریفوژ کردن آن در شرایط استریل و با سرعت دور و زمان متناسب، پلاکت‌ها که یکی از اجزای تشکیل دهنده خون هستند، از پلاسما جدا می‌شوند. سپس با استفاده از کیت‌های به‌خصوص غلظت پلاکت‌ها به 4 تا 5 برابر افزایش می‌یابد و با افزودن ماده فعال کننده‌ای عوامل رشد متعددی از آنها آزاد شده که این عوامل رشد باعث تحریک سلول‌های بنیادی موسوم به فیبروبلاست‌ها، تشکیل کلاژن و رگ‌های جدید و همچنین تحریک رشد فولیکول‌های مو می‌شوند.

پلاکت‌ها چگونه سبب جوانسازی می‌شوند؟

این موضوع در درمان چین و چروک‌های ناشی از افزایش سن، بهبود زخم‌ها و رفع آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب و همچنین کمک به توقف ریزش مو و درمان طاسی در مراحل اولیه آن حائز اهمیت است. شایان ذکر است که در درمان آثار چین و چروک‌ها و پیری پوست روند تکمیل اثر فیبروپلاست‌ها حدود 300 روز ادامه می‌یابد بنابراین اثرات سودمند این روش تا حدود یک سال به طول می‌انجامد. در جوان سازی پوست در افراد میانسال و نسبتا جوان درمان هر سال یک بار تکرار می‌شود ولی در افراد پیرتر ابتدا باید درمان هر 4 تا 6 هفته یک بار تکرار شود تا نتایج مناسب به دست آیند و پس از آن درمان هر سال تکرار می‌گردد.

برای درمان آرتروز این درمان آیا عوارض جانبی به همراه دارد؟

یکی از مواردی که روش PRP در آن کاربرد فراوانی دارد، حوزه روماتیسم و ارتوپدی است که این عمل با نتایج گوناگون در مورد ترمیم پارگی تاندون‌ها و آسیب‌های ورزشی و همچنین درمان سائیدگی مفاصل به کار رفته است. PRP ، باعث رشد غضروف و درمان آرتروز زانو می‌شود. بنابراین بسیاری از افرادی که مبتلا به آرتروز زانو هستند، می‌توانند از فوائد PRP سود ببرند. آرتروز زانو، هر چه در مراحل ابتدایی تری باشد، پاسخ مناسب‌تری به PRP می‌دهد. البته گفتنی است به همراه این درمان، استفاده از روش‌های جلوگیری از پیشرفت آرتروز زانو الزامی‌است.

در PRP از چه کیت‌هایی استفاده می‌شود ؟

نوع کیت به کار رفته در انجام این کار مهم است و باید از کیت‌های استانداردی که مخصوص این امر ساخته شده‌اند و تفاوت ماهیتی با کیت‌های به کار رفته در آزمایشگاه برای تجزیه خون و شمارش پلاکت‌ها دارند، استفاده شود. برخی کیت‌های وارد شده از کشورهای آسیایی فاقد شرایط استاندارد هستند و با توجه به اینکه مرجعی برای بررسی منشاء ورود و فروش این موارد وجود ندارد، باید بیشتر به صلاحیت و سوابق علمی‌پزشک معالج و نظرات تخصصی و تجارب وی در این زمینه تکیه و اعتماد داشت.

آیا این نوع درمان باعث انتقال بیماری‌های مختلف به افراد می‌شود؟

‌"PRP" باید در شرایط استریل و با وسایل یک بار مصرف و رعایت شرایط محیطی صحیح صورت بپذیرد.اما تا به حال گزارشی از انتقال بیماری‌های خونی از قبیل هپاتیت یا ایدز با انجام PRP منتشر نشده است و با توجه به اینکه در هر بیمار از یکسری وسایل یک بار مصرف استفاده می‌شود و پس از آن این وسایل دور انداخته می‌شوند، این احتمال بسیار بعید به نظر می‌رسد، اما رعایت اصول بهداشتی بسیار تاکید می‌شود‌.

چه افرادی نباید از روش PRP استفاده کنند؟

‌"PRP" در افرادی که بیماری‌های تب دار عفونی یا ناشناخته دارند، نباید استفاده شود. زنان باردار و شیرده، بیماران مبتلا به هر نوع اختلال ایمنی بدن، بیماران مبتلا به بدخیمی‌که در حال شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند به هیچ عنوان استفاده از این روش توصیه نمی‌شود. همچنین کسانی که میزان پلاکت خونشان کمتر از 105000 در میکرولیتر است ( این میزان در حالت طبیعی بین 150 تا 450 هزار در میکرولیتر است)، افرادی که تحت درمان با آسپیرین یا داروهای ضدانعقاد دیگر هستند، بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی خونی، افرادی که هموگلوبین خونشان کمتر از 10 باشد، افراد سیگاری یا الکلی، کسانی که از داروهای کورتونی استفاده می‌کنند، مبتلایان به هر نوع بدخیمی‌در بدن و افراد دیابتی کنترل نشده نیز از انجام این روش برای هرنوع درمانی باید خودداری کنند.

عمل "PRP" تا چه اندازه جوابگوی نیاز بیماران است؟

در مورد نتایج بالینی انجام PRP اختلاف نظرها و بحث و جدل‌های بسیاری در حال حاضر وجود دارد. مطالعات گوناگونی که از مناطق مختلف جهان در مورد کاربرد این روش در حوزه‌های گوناگون پزشکی انجام شده، نتایج متفاوت و گاه متناقضی را در برداشته‌ و برخی از این مطالعات موثر بودن آن و برخی دیگر بی اثر بودن آن را در گرایش‌های مختلف پزشکی نشان داده اند؛اما با وجود محتمل بودن برخی اثرات جانبی تا به حال عارضه یا بیماری خاصی متعاقب انجام این روش اثبات نشده و تحقیق در مورد این موضوع هنوز ادامه دارد.نکته ای که در مورد کاربرد وسیع این روش در حوزه پوست، مو و زیبائی قابل ذکر است، این مسئله است که در ایران برخلاف بسیاری از کشورهای جهان این روش به سرعتی چشمگیر رواج پیدا کرده و بدون توجه به شرایط ذکر شده به عنوان درمانی معجزه آسا توسط بسیاری از پزشکان فاقد تخصص و مهارت و صلاحیت کافی، بدون در نظر گرفتن شرایط آماده سازی و مختصات فنی دستگاه‌ها و کیت‌های تهیه پلاسما، به فراوانی در مطب‌ها و اماکن مختلف برای قطع ریزش مو، جوان سازی و از بین بردن تیرگی دور چشم و چین و چروک پوست و سایر موارد به کار می‌رود. اما چیزی که مسلم است این که در موضوع جوان سازی و از بین بردن چین و چروک‌ها، این روش روشی کمکی و نه منحصر بفرد در کنار سایر روش‌ها از قبیل تزریق بوتاکس و فیلرها، درمان با لیزر و جراحی یا رادیوفرکانس محسوب می‌شود که پس از دوره ای چندماهه نیز نیاز به تکرار دارد و نمی‌توان اثرات درمانی معجزه آسائی با یک بار درمان و برای تمام عمر از آن متوقع بود.

در حوزه ریزش مو و‌ کاشت مو روش PRP چقدر موثر است؟

در حوزه ریزش مو و کاشت مو نیز روش PRP موافقین و مخالفین خاص خود را دارد و نتایج حاصل از مطالعات نیز تا به حال به قاطعیت بر مفید بودن آن در تمامی‌بیماران صحه نگذاشته اند. در اینجا باز هم باید گفت انجام PRP برای یک بار نمی‌تواند رشد موی دائمی‌ایجاد کرده و یا جایگزین کاشت موی طبیعی شود، ولی انجام آن در شرایطی از قبیل ریزش موی آندروژنیکی در مراحل اولیه آن یا ریزش سکه ای یا نوعی ریزش مو به نام ریزش موی تلوژن یا مراحل بعد از کاشت مو صرفاً با نظر پزشک متخصص پوست و مو و صلاحدید وی می‌تواند درمانی کمک کننده باشد.