خداحافظی پولدارها با یارانه نقدی
در آستانه ورود به دهمین سال از آغاز رسمی اجرای هدفمندی یارانه‌ها این بار به نظر می‌رسد، دولت به راهبردی جدید رسیده تا مقدمات حذف پولدارها از فهرست افرادی که هنوز یارانه نقدی دریافت می‌کنند را فراهم کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، هر چند در دولت یازدهم و همزمان با اجرای هدفمندی یارانه‌ها مبلغ 45 هزار و 500 تومان یارانه‌ای که به هر یک از ایرانی‌ها پرداخت شد، قدرت خرید نسبتا بالایی داشت و می‌توانست در زندگی اقشاری از جامعه تاثیری جدی بگذارد اما تحت تاثیر نرخ بالای تورم در بسیاری از سال‌های گذشته، امروز عملا این مبلغ ماهانه در کلان‌شهرها هیچ اثر مثبت و مهمی ندارد اما با این وجود نه تنها هنوز میلیون‌ها ایرانی یارانه می‌گیرند که حتی دولت با چالشی بزرگ مواجه است: پولدارهایی که نمی‌خواهند از فهرست دریافت یارانه کنار بروند.
اوج این اختلاف نظرها چند سال قبل رخ داد. جایی که دولت اعلام کرد از تمام اقشار پردرآمد و دهک‌های بالای اقتصادی می‌خواهد، داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف دهند و به دولت در مدیریت مخارج کشور و اختصاص این منابع به امور مهم اقتصادی کمک کنند. نتیجه این درخواست برای دولت بسیاری ناامید‌کننده بود و عملا تعداد بسیار محدودی از مردم برای انصراف داوطلبانه از یارانه ثبت نام کردند. پس از ناموفقیت‌آمیز بودن این طرح این بار اعلام شد، دولت قصد دارد یارانه بخشی از ثروتمندان را قطع کند که این برنامه نیز با توجه به اشتباهات محاسباتی عجیبی که داشت، دولت را مجبور به عقب‌نشینی کرد.
حال و در ششمین سال از دولت روحانی، این بار مجریان اقتصادی دورخیزی جدید برای حذف یارانه نقدی پولدارها انجام دادند که گام نخست آن از مهر امسال کلید می‌خورد. علی ربیعی سخنگوی دولت و وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی که در دوران تصدی خود طرح‌هایی برای حذف یارانه ثروتمندان را کلید زده بود این بار خبر از طرح قطعی دولت در این زمینه داده است. ربیعی گفته: در اولین اقدام برای حذف یارانه ثروتمندان 200 هزار خانوار برخوردار شناسایی و از مهر ماه یارانه‌ای دریافت نخواهند کرد. در این مرحله کسانی که درآمد میلیاردی دارند، حذف می‌شوند که شمارشان بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر است.
هر چند ابهامات زیادی درباره چگونگی برنامه‌ریزی دولت در فاز جدید وجود دارد اما صحبت ربیعی بسیار شوکه‌کننده است. دولت به سراغ 800 هزار نفری رفته که درآمد میلیاردی دارند اما حاضر نشده‌اند از یارانه ماهی 45 هزار تومانی خود بگذرند.
طرح‌هایی برای شناسایی
از همان روز نخست که بحث حذف یارانه برخی دهک‌های اقتصادی مطرح شد، یک سوال نیز به همراه این برنامه از سوی کارشناسان ارایه شد: آیا امکان شناسایی دهک‌های بالا وجود دارد؟دولت چه ابزاری برای شناسایی این افراد خواهد داشت؟
در چنین فضایی گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال سنجش وضعیت حساب‌های بانکی افراد مطرح شد، موضوعی که بسیاری از کارشناسان معتقدند تا شرایط آن فراهم نشود حتی مسائلی چون دور زدن‌های مالیاتی نیز تداوم خواهد داشت. موضوعی که با واکنش منفی جامعه مواجه شد و بار دیگر دولت را به عقب‌نشینی واداشت. این بار نیز که بحث حذف یارانه پولدارها مطرح شده، باز امکان رصد حساب‌های بانکی فراهم نشده و حالا که ورود به بانک‌ها مجاز نیست، دولت به سراغ دیگر ابزارهای خود رفته است. اخیرا سرزعیم، معاون اقتصادی وزیر تعاون در این باره گفته: مهم‌ترین اقدام تاسیس «پایگاه رفاه ایرانیان» است که به بیش از 30 بانک اطلاعاتی به استثنای داده‌های بانک‌ها و نظام مالیاتی به پایگاه مزبور متصل شده است. از ویژگی‌ها و مزایای این پایگاه، پایش اطلاعات اقتصادی افراد جامعه است.
به عنوان مثال می‌توان متوجه شد یک شهروند ایرانی، مالک چند ماشین با چه مدل‌هایی است، چند سفر خارجی و به کدام کشورها داشته است و یا موارد دیگر.
البته اظهارات ربیعی با دیگر ارزیابی‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، متفاوت است. رحیم زارع، عضو کمیسیون تلفیق مجلس گفته: افرادی که حقوق بیش از 5 میلیون تومان دارند و افراد متوفی از دریافت یارانه حذف خواهند شد. فاصله زیادی که میان درآمد بالای 5 میلیون تومان و درآمد میلیارد تومانی وجود دارد، نشان می‌دهد که لااقل درباره وضعیت درآمدی دهک‌های ثروتمند جامعه اتفاق نظر وجود ندارد و همین موضوع این نگرانی را به وجود می‌آورد که شاید در عمل باز هم حذف یارانه ثروتمندان ممکن نشود.
طبق آمارهای رسمی، دولت سالانه حدود 42 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌کند و بعضی تحلیلگران معتقدند تنها با حذف 3 دهک 10 هزار میلیارد تومان از فشار هزینه‌های دولت کاهش خواهد یافت. هر چند مشخص نیست، دلیل مقاومت ثروتمندان در مقابل کنار رفتن از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه نقدی چیست و اساسا 45 هزار تومان ماهانه چه گره‌ای از مشکلات اقتصادی آنها حل می‌کند اما عزم جزم دولت این تصور را به وجود آورده که شاید پایان تابستان 98 پایان 9 سال یارانه‌بگیری پولدارهای ایرانی نیز باشد.
