واگذاری؛ عاقبت بهاران
املاک شهرداری تهران که محمدباقر قالیباف در سال 95 با عجله و حرف و حدیث و البته هزینه‌های قابل توجه به نام «بهاران» آماده کرد تا معتادان بهبودیافته را خوش‌بینانه نجات دهد، خیلی زود و قبل از رفتنش از شهرداری تهران برای فروش گذاشته شد و حالا شهرداری و شورای شهر تهران در واگذاری این مراکز پرحاشیه و کم‌کارآمد اختلافشان بالا گرفته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، شهرداری تهران پس از آن مانور ضربتی در محلات مرکزی و پرآسیب همچون هرندی و جمع‌کردن معتادان برنامه جدیدی از بازپروری و راه نجات برای بیماران معتاد بهبودیافته را تعریف و شروع کرد. اما این شروع آن‌قدر یکباره و بدون اطلاع بود که حتی اعضای شورای چهارم هم از آن اطلاع نداشتند و تا مدت‌ها یا اعتراض اعضا درباره مراکز بهاران موضوع جلسات شورا بود یا اعتراضات مردمی به این مراکز در خبرها می‌آمد. مجتبی شاکری، عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران، بارها درباره عملکرد مراکز بهاران و ماندگارنبودن افراد به‌اصطلاح بهبودیافته در این مراکز تذکر داد. وی تأکید داشت تعداد خروجی این مراکز متعدد، پرهزینه و انگشت‌شمار است در حالی که قرار بود شهرداری تهران از این مراکز نتایج بیشتری بگیرد. هر چند مدیرعامل وقت سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران این موضوع را رد می‌کرد و معتقد بود همین تعداد انگشت‌شمار هم نتیجه قابل قبولی برای این مراکز است.
مراکزی که امروز به نام بهاران در نقاط مختلف شهر تهران ایجاد شده، در زمان راه‌اندازی و جانمایی با اعتراض‌های مردمی همراه بود. پس از آنکه صدای ساکنان محله حکیمیه در شرق تهران به دلیل راه‌اندازی یکی از این مراکز بهاران بلند شد، رحمت‌الله حافظی، عضو اصولگرا اما منتقد اصولگرایان، در شهرداری تهران در توضیحاتی گفت: شهردای تهران اعلام کرده است ساختمان بهاران پس از اتمام دوره مهارت‌آموزی در اختیار مردم محله قرار خواهد گرفت تا آنها نیز بتوانند از امکانات این مجتمع‌های آموزشی بهره‌مند شوند. همچنین بهبودیافتگان مستقر در مراکز بهاران به هیچ عنوان با محیط بیرونی ارتباط ندارند.
اما این همان اتفاقی بود که در کنار برنامه‌های دیگر درباره بهاران‌ها رخ نداد و این مجموعه‌های ابداعی در دوره محمدباقر قالیباف در وضعیتی نیمه‌کاره و بلاتکلیف باقی مانده است و بنا برگزارش‌هایی که در شورای شهر تهران داده می‌شد، از مجموع حدود 44 مرکز بهاران، تعداد اندکی از آنها فعالیت داشتند و در واقع معتاد بهبودیافته‌ای وجود نداشت که برای این مراکز مشتری وجود داشته باشد و در عین حال، پیوند و اعتمادی بین این مراکز و مردم محلات به وجود نیامد تا کارآمدی این مراکز عیان شود. این‌گونه بود که شهرداری تهران در قالب بهانه‌های مختلفی شروع به واگذاری بهاران‌ها که در واقع اموال شهرداری تهران بودند، کرد اما باز هم این اقدام را بدون اطلاع و گزارش به شورا یا اذهان عمومی شروع کرد و خبر این واگذاری‌ها را محمد حقانی، عضو شورای چهارم، در صحن شورا مطرح کرد. او که به واگذاری‌های لحظه آخری مدیریت شهری قالیباف معترض بود، در رابطه با فعالیت یک مرکز بهاران ویژه بانوان در منطقه ۴ تهران خاطرنشان کرد: در حال حاضر شاهد هستیم که ملک این مرکز در حال واگذاری به فردی تحت عنوان آقای «م» است و باید جلو این کار گرفته شود. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته، هر یک از واحدهای مرکز بهاران هفت الی ۱۰میلیارد تومان ارزش دارد و این در حالی است که این مراکز به تشکیلات قرارگاه امام‌رضا(ع) واگذار شده و با وجود این واگذاری، مسئولان شهرداری آن را انکار می‌کنند. غلامرضا انصاری، عضو دیگر شورای چهارم، هم در صحن شورا نسبت به واگذاری تعدادی از مراکز بهاران تذکر داد و گفت: این واحدها با قرارداد سه‌ساله و مبلغ نامشخص در اختیار قرارگاه امام‌رضا قرار گرفته است. در گذشته تنها فعالیت این قرارگاه در حوزه پوشش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی بود، اما حالا با واگذاری مدیریت ۲۳ مرکز بهاران این قرارگاه در امور اجرائی وارد خواهد شد. بنابراین دیوان محاسبات، سازمان بازرسی و شورای آینده باید به صورت جدی در این مسئله ورود کنند تا مشخص شود قراردادهای این‌چنینی با مجوز چه کسی صورت گرفته است. البته طبق معمول مسئول مربوطه در سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران این موضوع را تکذیب کرد و گفت: واگذاری مراکز بهاران کاملا شفاف است و قرارگاه امام‌رضا(ع) نیز مانند سایرین می‌تواند درخواست برای مراکز بهاران داشته باشد و تا امروز حتی یک مرکز هم به قرارگاه امام‌رضا(ع) واگذار نشده است.
اما در دوره جدید هم شهرداری تهران روی همان ریل واگذاری این مراکز روی دست مانده‌اش ماند و معاون فرهنگی و اجتماعی وقت شهرداری تهران اعلام کرد 69 مجموعه بهاران، مددسرا و پرتو را به‌تدریج واگذار می‌کنیم و معتقدیم مؤسسات خیریه بهتر از شهرداری می‌توانند به این مجموعه‌ها رسیدگی کنند. ولی‌الله شجاع‌پوریان گفته بود که برنامه ما این است با سازمان بهزیستی توافق کنیم و برای حدود هزار معتاد متجاهر فضا در اختیار قرار دهیم و در‌عین‌حال باید نظارت کنیم که استانداردها رعایت شود. همچنین از زمان واگذاری نگهداری با خود بهزیستی است و شهرداری هزینه جدیدی پرداخت نمی‌کند.
شجاع‌پوریان گفته بود که سمن‌ها و مؤسسات خیریه‌ای وجود دارند که اعلام آمادگی کرده‌اند و اگر با رعایت ضوابط و چارچوب‌ها و به‌صورت شفاف و با سازوکار حقوقی اقدام کنند، واگذاری انجام می‌دهیم.
اما گویا این برنامه و مطالعات برای واگذاری که از سال 97 شروع شده، هنوز ادامه دارد و در این میان توافقات با بهزیستی و مراکز مشتاق دیگر هنوز تمام نشده است و شهرداری اصرار به این واگذاری دارد و حالا شورای شهر جلوی کار را گرفته است. چند هفته قبل بود که الهام فخاری، نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر از انعقاد تفاهم‌نامه بین شهرداری و بهزیستی برای واگذاری مراکز بهاران بدون اطلاع شورای شهر انتقاد کرد و گفت: در ابتدای سال ۱۳۹۸ اخباری درباره واگذاری مراکز بهاران به سازمان بهزیستی منتشر شد اما هیچ نوع هماهنگی‌ای با کمیسیون ناظر که کمیسیون فرهنگی است، انجام نشده است. فخاری با بیان اینکه ما در مناطق ۲۲گانه مراکز مستقر نداریم و ۹ مرکز در مناطق ۵، ۸، ۱۲ تا ۱۴، ۱۹ و ۲۰ داریم که در اسفندماه سال ۱۳۹۷ ظرفیت این مرکز ۶۴۱ بوده است، گفت: به‌طور میانگین در سال ۱۳۹۷، ۶۰ درصد این ظرفیت پذیرش شد و ۴۰ درصد دیگر خالی بود. همچنین برخی مراکز جهت تأمین هزینه‌ها اقدام به نگهداری و ترک اعتیاد معتادان کردند و از سوی دیگر در سال ۱۳۹۸ اغلب مراکز بهاران به مراکز پذیرش افراد ماده ۱۶ تبدیل شده‌اند و افرادی که پس از پاک‌شدن به این مراکز مراجعه می‌کنند، مورد غفلت قرار گرفته‌اند.
او با بیان اینکه یکی از کاستی‌های مراکز بهاران، فقدان حرفه‌آموزی است (همان موضوعی که برای آن شکل گرفت)، اظهار کرد: کارگاه‌های حرفه‌آموزی ازجمله خیاطی، پوشاک، مبل‌سازی در منطقه ۱۳ در جذب تعدادی توان‌جو موفق بوده‌اند اما در سایر مناطق حرفه‌آموزی به معنای واقعی آن وجود ندارد.
البته این اظهار بی‌اطلاعی اعضای شورا در حالی بود که محمدرضا جوادی‌یگانه – معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران تیرماه 98 در گفت‌وگویی از عقد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان بهزیستی در آینده نزدیک برای بهره‌برداری از مجموعه بهاران خبر داده بود. او گفته بود: در این تفاهم‌نامه پنج‌ساله زیرساخت‌ها از سوی شهرداری در اختیار بهزیستی قرار می‌گیرد و نظارت بر این مجموعه با بهزیستی خواهد بود و خیریه‌ها نیز از این مجموعه‌ها بهره‌برداری می‌کنند. او گفته بود که این تفاهم‌نامه هنوز امضا نشده است.
موضوع اعتراض شورا هم این است که شهرداری با این کار از مدیریت محلی که وظیفه شهرداری است می‌کاهد و به وظایف دولتی که باید کمتر و کمتر شود اضافه می‌کند. در‌عین‌حال اگرچه موضوع واگذاری بهره‌برداری از این مراکز مطرح است و نه فروش آن، باوجوداین چرا باید شهرداری پس از صرف هزینه‌های بسیار برای چنین مراکزی آنها را به سازمان بهزیستی واگذار کند و با این شرایط وظایف ارگان‌هایی مثل سازمان خدمات اجتماعی چه خواهد بود؟
به‌هر‌روی شورا و شهرداری و بهزیستی و سایر مراکز درگیر با این موضوع در حالی با یکدیگر اختلاف دارند که درباره مراکز بهاران و عملکردشان و اعتبارات و هزینه‌کردشان گزارش عملکردی ارائه نشده و چندان مشخص نیست این مراکز چه ورودی و خروجی برای شهر تهران معتادان درگیر و بهبود یافته و شهروندانش داشته‌اند! البته باید توجه داشت که اگرچه این مجموعه‌های دولتی و خصوصی و خیریه‌ها وظایفی بر عهده دارند اما یک پای کار سود و درآمد از این مراکز است و حتما صرفه و صلاحی وجود دارد که موضوع واگذاری را رها نمی‌کنند.
