چرا بانک‌های اسلامی ورشکسته نمی‌شوند؟

امروزه شاید بانک یکی از اصلی ترین نمادهای اقتصاد در همه جای دنیا باشد چرا که همه اقتصاد را مترادف با پول و ثروت می دانند وبانک هم محل انباشت اسکناس های ریز و درشت. در واقع هر معامله یا رویدادی که در بانک اتفاق می افتد یک سوی آن قطعا یا پول است یا به مسایل مالی ارتباط دارد. از برداشت و پرداخت وجه گرفته تا پرداخت انواع تسهیلات و فروش اوراق و خرد کردن چک و.... با این حال در کشور با توجه به اینکه تعداد بانک ها در سال های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است اما اقتصاد و بالاخص تولید در کشور از این گسترش بانکداری سود چندانی نصیبش نشده است. در این مجال نگارنده قصد بررسی تفاوت اصلی بین بانکداری های رایج با بانکداری اسلامی بالاخص در موضوع افزایش تولید واشتغال را دارم که در ذیل به ذکر چند نکته می پردازم: این مسئله که بانک، محلی برای تمرکز و تجمع سپرده های مردمی بوده و قطعا این سپرده ها باید به عنوان تسهیلات اعم از خرد و کلان که عموما به عنوان وام های ضروری و وام های تولید پرداخت می شود. اما مهمترین اصل در بانکداری اسلامی تقسیم سود و زیان حاصل از معامله و پرهیز از پرداخت ربا یا همان بهره پول است. به طوری که به جای نرخ بهره مشخص در بانکداری امروزه، از نرخ بهره شناور به عنوان نرخ بازده ویژه یک شرکت استفاده می شود. به علاوه اینکه سود بانک و سود شرکت برابر یا متناسب با قرارداد منعقده خواهد بود این فرم از مفاهیم خدمات بانکداری اسلامی مشارکت نام دارد که بانک تامین کننده منابع مالی و شرکت پدیدآورنده و مجری پروژه است که در پی یک طرح اقتصادی به سرمایه گذاری مشترک می پردازند.( البته لزوما سود و زیان بانک به عنوان سرمایه گذار با شرکت یا شخص به عنوان تولیدکننده یا کارآفرین نباید برابر باشد بلکه طی توافق قبلی می تواند ۷۰ به ۳۰ یا ۶۰ به ۴۰ و...... باشد ) و شرکت نباید در صورت شکست در پروژه همه هزینه ها و زیان ها را بر عهده گیرد. در ادامه به ذکر یک نمونه ساده و رایج در مسیله بانکداری اسلامی می پردازم: شما فرض کنید یک نفر یا گروه به صورت حقیقی و یا حقوقی برای صید ماهی اقدام به فعالیت می کنند از سویی به دلیل نداشتن سرمایه از جمله تور ماهیگیری، قایق و.... برای تامین سرمایه فعالیت خود به بانک مراجعه می کنند در بانکداری امروزی بانک به این افراد با درصد مشخصی مبلغی را به عنوان وام پرداخت می کند و وام گیرندگان باید در موعد مقرر این تسهیلات را تسویه کنند. در واقع پس از پرداخت تسهیلات توسط بانک به تولیدکننده ارتباط این دو با هم قطع میشود و بانک در مورد سود یا زیان طرف مقابل ذی نفع نخواهد بود اما در بانکداری اسلامی طبق یک قرارداد که با تفاهم طرفین صورت می گیرد بانک در سود و زیان تولید شریک خواهد بود به نحوی که اگر همه چیز بر وفق مراد بوده و صید قابل توجهی حاصل شود هم بانک و هم تولید کننده از سود آن بهره مند خواهند شد ولی اگر برای مثال شرایط جوی نامساعد باشد و صیدی حاصل نشود همچنین لوازم صید ماهی مانند قایق، تور ماهیگیری و.... خسارت ببیند این ضرر هم شامل وام گیرنده به عنوان کارآفرین و تولیدگر و هم شامل بانک به عنوان سرمایه گذار می شود. در این صورت است که به دلیل شراکت بانک در سود و زیان تولیدکنندگان، هیچ تولیدکننده ای ور شکست نخواهد شد. ضمن اینکه در بانکداری امروزی رایج در کشور به دلیل عدم نظارت کافی بر تسهیلات اعطایی بسیاری از این تسهیلات از مسیر اصلی خود که کمک به افزایش تولید و ایجاد اشتغال است خارج شده و و در موارد دیگری مورد استفاده قرار می گیرد که خود این مسیله به دلیل عدم مشارکت سرمایه گذار در تولید است.