حذف صفر از پول ملی، تورم را کاهش می‌دهد؟

به گزارش نامه نیوز، در شرایطی که به نظر می‌رسید طرح حذف صفر از پول ملی از دستور کار بانک مرکزی خارج شده است روز گذشته دبیر کل بانک مرکزی از احتمال ورود ایران چک‌های 100 هزار تومانی بانک مرکزی به بازار در سال 93 خبر داد و مشخص شد که این طرح همچنان در دستور کار بانک مرکزی است. همچنین احمدی با اشاره به کاهش ارزش پول ملی، اعلام کرد که با توجه به این مساله باید به سایر اجزای این مساله توجه شود، زیرا اگر طرح حذف صفر می‌خواهد اجرا شود، باید 2 میلیارد قطعه اسکناس امحاء و اسکناس‌های طراحی شده در طرح حذف صفر‌ها منتشر شود. وی تاکید کرد که به همین دلیل به نظر می‌رسد با ملاحظات بیشتری در این زمینه اقدام کنیم تا برخی مسائل مانند حذف صفر‌ها تعیین تکلیف شود؛ هشت مولفه مهم در این زمینه وجود دارد که به همین دلیل ترجیح می‌دهیم، تا یکی دو سال آینده به همین شکل کار را پیش برده و پس از تعیین تکلیف آن مسائل، اقدام کنیم. این اظهارات در شرایطی مطرح شد که محمدباقر نوبخت در واکنش به این موضوع اعلام کرد که این موضوع ارتباطی به بودجه ندارد، چون بودجه یک پیش بینی از منابع و مصارف کشور است و قطعاً رئیس و دبیرکل بانک مرکزی که این موضوع را عنوان کردند جزئیات و راهکارهای حذف سه صفر از واحد پول ملی را بیان و تشریح خواهند کرد. همچنین پیش از این مجید صنیعی رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی با تاکید بر اینکه اجرای این طرح و تغییر واحد پول باید در مجلس به تصویب برسد و در عین حال قانون پولی تغییر کند، گفته بود برای اینکه فاز اول رفورم پولی را به سرعت انجام دهیم، لازم است تورم در یک دوره ای رو به کاهش باشد و یا به تثبیت برسد؛ شاید نرخ تورم دو رقمی باشد، اما اگر به تثبیت رسیده باشد، اجرای طرح امکان پذیر است. دلایل حذف صفر از پول ملی در سال 90 و زمانی که موضوع حذف صفر از پول ملی مطرخ شد بانک مرکزی 11 دلیل را برای این طرح اعلام کرد که استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره، مشکلات مترتب در زمینه های محاسباتی و حسابداری دفاتر، نا امنی در حمل مقادیر زیاد پول حتی برای مبادلات روزمره، معطل شدن در صف بانکها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه و عدم استفاده از نام واحد پول رسمی (رالو) در مبادلات جامعه و جایگزینی آن با واژه غیررسمی تومان از جمله این دلایل بود. همچنین اجبار در استفاده از ایران‌چک در عین حال که ایراداتی حقوقی بر آن مترتب است، بالابودن استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم زیاد، هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس با توجه به حجم انبوه اسکناس در جریان، عدم کاربرد اضعاف پول ملی (دینار و رالس) علیرغم تصریح در قانون پولی و بانکی کشور به دلیل فقدان قدرت خرید لازم، استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز در کشور به دلیل استفاده مکرر ناشی از کوچک بودن قطع اسکناس‌ها و در نتیجه افزایش هزینه‌های مترتب بر این بخش از پرداخت‌های الکترونیکی و خارج شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادی کشور سایر دلایل بانک مرکزی برای این طرح بوده است. تاریخچه حذف صفر از پول در طول سال‌های 1923 تا ٢٠٠٩ (86 سال)، بالغ بر ٥٠ کشور ٢٧٢ صفر را از پول ملی خود کنار گذاشته‌اند. در این مجموعه، کشورهای در حال توسعه و نوظهور با حذف ٢١١ صفر در مقام اول، کشورهای توسعه یافته با ٣٦ صفر در مقام دوم و کشورهای تازه استقلال یافته با حذف ٢٥ صفر در رتبه سوم اهمیت قرار دارند. رتبه‌بندی مذکور درخصوص دفعات اجرای این سیاست نیز صادق است. تا ابتدای دهه ١٩٤٠، صفرزدایی از پول ملی فقط در منطقه اروپا اجرا شد. بعد از آن تا ابتدای دهه ١٩٧٠ تنها یک مورد حذف صفر در کشورهای منطقه اروپا انجام گرفت. از ابتدای این دهه تا ابتدای دهه ١٩٩٠، کشورهای آمریکای لاتین از نظر دفعات و تعداد حذف صفر، گوی سبقت را از سایر مناطق ربودند. اما در طول دهه ١٩٩٠ شاهد اجرای این سیاست در تمامی مناطق جهان هستیم که به لحاظ دفعات اجرا جهش قابل توجهی نسبت به دوره های قبل داشته است. حذف صفر واحد پولی کشورها، نخستین بار در آلمان و پس از جنگ جهانی دوم رخ داد. این کشور زیر فشار اقتصادی ناشی از جنگ جهانی دوم و خسارت‌های بر جای مانده از آن، تورمی شدید را تجربه می‌کرد که سیاستگذاران اقتصادی آلمان را وادار به حذف صفرها از مارک کرد. از سال ۱۹۶۰ تا کنون ، در ۷۱ مورد دولت های در حال توسعه مجبور شده اند چندین صفر را از پول ملی خود حذف کنند و آخرین نمونه در این زمینه به زیمبابوه مربوط می شود که طی آن دولت این کشور ۱۰ صفر از پول ملی این کشور حذف کرد. در ژانویه ۲۰۰۵ نیز، ترکیه لیره جدید را جایگزین لیره قدیم خود کرد و بر این اساس هر یک میلیون لیره قدیم ترکیه ( حذف 6 صفر ) به یک لیره جدید تبدیل شد . در ماه جولای همین سال نیز رومانی با حذف چهار صفر واحد پول جدید خود موسوم به لیو را معرفی کرد و در هر دو مورد، دولت های ترکیه و رومانی پیام آشکاری را برای مردم و جامعه بین الملل فرستادند و آن اینکه سیاستهای اقتصادی دولت در گذشته اشتباه بوده است. در سال ۱۹۹۲ میلادی بحران های اقتصادی در آرژانتین موجب کاهش چشمگیر ارزش پول ملی این کشور و وقوع بحران دلار در این کشور شد و دولت آرژانتین نیز مجبور شد برای جلوگیری از افزایش شدید تورم ، بسته اصلاحات اقتصادی را با اولویت حذف صفر از پول ملی اجرا کند. اما در برخی از کشورها مثل آنگولا، جمهوری کنگو و نیکاراگوئه به رغم حذف صفر از پول ملی تورم همچنان بالا است و بنابراین یکی از مسائلی که حذف صفر از پول ملی را ایجاب می کند ، افزایش شدید تورم است. موضوع قابل اهمیت این است که نباید فراموش کنیم کشوری مانند ترکیه، قبل از آنکه صفرها را از روی پول خود پاک کند ابتدا موانع توسعه اقتصادی خود را پاک کرد؛ آیا واقعا در چند سال اخیر مدیران اقتصادی و پولی کشور ما تمام مشکلات را از سر راه اقتصاد ملی پاک کرده اند که نوبت به حذف صفر و پرداختن به حواشی نظام پولی و اقتصادی کشور رسیده است؟ مزایای حذف صفر از پول ملی حذف صفراز واحد پول ملی کشور در بعد بین المللی موجب می شود در هنگام معاملات ارزش پول ملی ما با ارزهای دیگر با ثبات تر باشد به عنوان مثال در برابر دلار آمریکا بجای 10 هزار ریال، 10 ریال معامله می شود. بطور اختصار حذف صفرهای پول ملی 7 مزیت عمده به دنبال دارد که مشتمل‌بر کاهش حجم اسکناس، سادگی در مبادلات، نگهداری ساده‌تر حساب‌ها، ارقام و ترازنامه‌ها، اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه‌ها، نقل و انتقال سهل‌تر پول، کاهش آثار روانی تورم و نیز صرفه جویی در وقت برای شمارش حجم زیاد اسکناس‌ها است. معایب حذف صفر از پول ملی اولا باید توجه داشت که به لحاظ روانی حذف سه صفر یا چهار صفر از واحد پول ملی خود می تواند تورم زا باشد زیرا در صورت تبدیل اسکناس 1000 تومانی به یک اسکناس و یا سکه 1 تومانی آیا می توان انتظار قیمت های زیر یک تومان را داشت؟ عده ای از کارشناسان اعتقاد دارند حذف صفر از پول ملی مشکلات اقتصادی فعلی را رفع نخواهد کرد و علاوه بر آن که هیچ تاثیر مثبتی بر روی تورم ندارد ،تحمیل هزینه های اضافی نیز محسوب می شود. برخی چاپ اسکناس های 50 و 100 تومانی راه کار مناسبی برای مقابله با تورم دانسته اند و می گویند راه مناسبی است تا دیگر نیازی به این قبیل راهکارهای غیر کارشناسی نیز نباشد. البته برخی دیگر معتقدند با پرداخت بدهی های دولت به سیستم بانکی و کوچک سازی دولت تورم کاهش می یابد و آنگاه نیازی به حذف صفر از پول ملی نخواهد بود.