کسب بازده 10.36 درصدی بورس تهران در خرداد ماه امسال/ دلایل ضعف تقاضا در هفته‌ای که گذشت چه بود؟

اقتصاد آنلاین - محمد امین خدابخش؛ آخرین هفته از خردادماه سال ۹۸ نیز به پایان رسید. در این هفته بورس تهران که بیش از هر چیز تحت تاثیر کاهش میزان تقاضا در نمادهای مختلف به خصوص نمادهای شاخص‌ساز قرار داشت، به دلیل پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا به بازدهی بهتر از ۰.۶۵ درصد دست نیافت. این امر سبب شد تا در مقایسه با پیشروی بورس تهران در هفته های گذشته شاهد عملکرد به نسبت ضعیفی باشیم.

با این حال عملکرد کلی خردادماه در مقایسه با رشد اندک هفته آخر آن وضعیتی به مراتب بهتر را نشان می‌دهد. طی یک ماه برآیند کلی معاملات در بورس تهران منجر به افزایش ۱۰.۳۶ درصدی ارتفاع شاخص بورس و ارزش این بازار شد.

نگاهی به پیشینه معاملات و دلایل رشد در خردادماه

خردادماه سال جاری در حالی آغاز شد افزایش بازدهی بورس تهران و به تبع آن رشد دماسنج اصلی آن یعنی شاخص کل بورس شرایط بسیار ایده‌آل را برای تداوم رشد و ادامه یک روند صعودی فراهم کرده بود. سرمایه گذاران که از اول اسفند ماه سال گذشته شکل گیری و تداوم یک روند پرقدرت صعودی در تمامی نماگرهای بازار سهام بودند، سومین ماه سال ۹۸ را در حالی آغاز می کردند که به دلیل فراهم بودن شرایط مناسب و کافی برای رشد قیمت‌ها سرمایه‌گذاران دلایل کافی و مناسبی برای ادامه حضور در بازار سهام داشتند.

در واقع آخرین ماه از فصل بهار امسال در حالی آغاز شده بود که هم متغیرهای بنیادی تداوم رشد قیمت در این ماه را تایید می‌کردند و هم عوامل بیرونی موثر بر بازار سهام تاثیرگذاری کمتری بر روند معاملات این بازار داشتند.

سه ماهه اول سال ۹۸ در حالی به اتمام رسید که  افزایش سودآوری شرکت‌ها نسبت به سال گذشته در کنار عواملی همچون گزارش‌های ماهانه خوب و نزدیک شدن بازار به فصل مجامع موجی از خوشبینی و امیدواری را در میان سرمایه گذاران برانگیخته بود. همین همین عامل سبب شد تا در اوایل خرداد ماه و هفته های آخر اردیبهشت زمانی که صورتهای مالی حسابرسی نشده شرکتها بر روی تارنمای کدال قرار گرفت افق سرمایه گذاری با مشاهده سود های مناسبی که اغلب شرکت ها نسبت به سال مالی قبل ساخته بودند تقویت شود. همین اتفاقات شرایطی را به وجود آورد تا نه تنها ورود سرمایه توسط کدهای حقیقی که در ماه‌های قبل شدت گرفته بود کم نشود بلکه در خرداد ماه شاهد افزایش سرمایه گذاری‌ها و مثبت بودن خالص خرید کدهای حقیقی باشیم.

رونق معاملات در بازار سهام طی یک ماه اخیر سبب شد تا ارزش معاملات خرد در تمامی این روزها هیچ گاه به زیر هزار میلیارد تومان نرود؛ رویدادی که در ماه‌های پس از رونق بازار سهام در سال گذشته به امری بسیار نادر و حتی دو از انتظار بدل شده بود.

عواملی از این دست بود که خرداد ماه را به ماهی پر بازده و نسبتاً مناسب برای سهامداران بدل کرد. در این ماه نه تنها شاخص بورس تهران برای اولین بار در تاریخ خود به نزدیکی کانال ۲۴۰ هزار واحد رسید بلکه ارزش این بازار برای اولین بار در تاریخ بورس تهران از ۹۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. با این وجود افت دو هزار و ۲۶۹ واحدی شاخص بورس در آخرین روز معاملاتی این ماه سبب شد تا این بازار نتواند ارزش ۹۰۰ هزار میلیارد تومانی خود را حفظ کند. در این روز افت تقاضا و کاهش ارزش داد و ستدهای بورس تهران موجب شد تا ارزش این بازار از حدود ۸۹۳ هزار میلیارد تومان بیشتر نشود.

دلایل ضعف قیمت‌ها در هفته گذشته چه بود؟

اما از کلیت معاملات در فصل بهار و رشد مناسب قیمت ها در خرداد ماه که بگذریم خصوصیات هفته آخر سومین ماه سال، رنگ و بویی متفاوت داشت. همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد معاملات بیست و دوم تا بیست و نهم خرداد ماه اگرچه به طور پیوسته رشدی ضعیف را به نمایش نگذاشت و در روز دوشنبه حتی شاهد رشد چهار هزار واحدی شاخص بودیم، با این حال کلیت معاملات در این هفته نسبت به هفته قبل ضعیف بود. اگرچه در تبین این واقعه در روزهای پایانی این هفته انتقاداتی به سامانه کنترل ریسک راه اندازی شده برای کارگزاری‌ها مطرح شد با این وجود به نظر می‌رسد که دلیل اصلی ضعف یاد شده را باید جای دیگری جست و جو کرد.

برای توضیح این شرایط ابتدا باید اندکی فراز و نشیب های طبیعی بازارهای مالی و برای مثال بازار سهام را جمع کنیم. همانطور که میدانیم تمامی بازارها هرچند هم که از لحاظ بنیادی شرایط مناسبی را برای رشد پایدار قیمت‌ها داشته باشند به دلایل گوناگون هر از گاهی نیاز به تغییر جهت قیمت‌ها و اصلاح دارند.

دلیل این امر را می‌توان در سلایق و رویکردهای معاملاتی مختلف سرمایه‌گذاران جستجو کرد. سرمایه گذاران بورس تهران نیز از این واقعه مستثنا نیستند. بازار که در هفته‌های گذشته شاهد رشد مناسب قیمت‌ها در بسیاری از نمادها بوده‌اند، بالطبع ممکن است پس از یک دوره رشد قیمت سهام اقدام به بستن معاملات خود و شناسایی سود کنند. به نظر می رسد که نزول اندک دماسنج اصلی بورس تهران که ناشی از کاهش قیمت در بسیاری از نمادها بود، شرایطی از این جنس داشته باشد.

دلیل این مدعا ثبات شرایط بنیادی و کم اثر شدن ریسک‌های سیاسی در جریان معاملات بورس تهران است. بازار سهام کشور که در ابتدا با بال فلزی نماد های فلزی معدنی رشد خود را آغاز کرد و هم اکنون در حالی به مسیر خود ادامه می دهد که خبرهای مخابره شده از معاملات در بورس های کالایی جهان همچنان شرایط مثبتی را پیش روی محصولات فلزی و معدنی ترسیم می‌کند.

چرا که این محصولات از یک سو در این بازارها با کمبود عرضه مواجه‌اند و از سوی دیگر رشد قیمت محصولاتی نظیر مس، فولاد و سایر محصولات فلزی در بازارهای جهانی همچنان ادامه دارد.

بنابراین نمی‌توان گفت که کاهش قیمت‌ها در بورس تهران به خصوص در نمادهای دلاری به دلیل تضعیف شرایط فروش محصولات آنها در بازارهای داخلی و خارجی است. از سوی دیگر به جز این نمادها دیگر سهم‌های موجود در بازار نیز که قیمت تمام شده محصولات آنها در سال اخیر به دلیل افزایش قیمت ارز و عواقب ناشی از آن افزایش یافته اغلب در شرایط بهتری نسبت سال قبل به سر می‌برند. آنهایی هم که مانند خودرویی‌ها دلیل بنیادی خاصی برای رشد ندارند همچنان بر بال انتظارات سرمایه گذاران بالاخص معامله‌گران ریسک پذیر و کوتاه‌مدتی‌تر همچنان به رشد خود ادامه می دهند.

 گروه خودرویی در صدر ارزش معاملات/ بانکی‌ها و تسعیری که قیمت‌ها را تکان داد

هفته ای که گذشت در بردارنده اتفاقات جالب و مهمی برای بسیاری از گروه های پر معامله در بازار سهام بود. در این هفته نمادهای گروه خودرو و ساخت قطعات که عمدتاً بیشتر از ارزش معاملات خود را مدیون حجم مناسب تقاضا در نماد های خودرو ساز هستند در این هفته به مانند بسیاری از هفته های دیگر در صدر فهرست ارزش معاملات بورس تهران قرار داشتند. با این حال کاهشی که بسیاری از نمادهای این گروه به شخص قطعه سازان کوچک اما پر تعداد طی هفته گذشته تجربه کردند سبب شد تا گروه یاد شده نتواند در این مدت بازده مثبت کسب کند.  بنابر این خودرویی‌ها آخرین هفته خردادماه را در حالی به اتمام رساندند که حجم معاملات 6.3 میلیارد سهمی در مجموعه نمادهای این گروه منجر به کاهش قیمت میانگین ۳.۴۴ درصدی آنها شد. حجم سنگین معاملات در نمادهای این گروه باعث شد تا ارزش معاملات آنها به هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان برسد.

پس از این گروه بانکی قرار داشت که به لطف تسعیر ارز بانک های صادرات و تجارت با قیمت حدودی ۸۶۰۰ تومان شاهد صف خرید شدن نمادهایی همچون وبملت و وپاسار در هفته گذشته بود. نمادهای این گروه که مدت ها بود تحت تاثیر خوشبینی های شکل گرفته به افزایش دارایی‌های بانک‌ها از محل تسعیر ارز صفحه خریدهای مختلفی را تجربه کرده بودند طی این دوره بلاخره حدود قیمت تسعیر ارز بانکی‌ها برایشان مشخص شد. به دنبال این رخداد حجم سنگین تقاضا در این نمادها بازده میانگین ۲.۱۷ درصدی را به دست آورد. ارزش ده میلیارد سهمی که در هفته گذشته در این نمادها داد و ستد شد نیز ارزش معاملات آنها را به هزار و ۳۳۶ میلیارد تومان رساند.

گفتنی است، پس از گروه خودرویی و بانکی گروه محصولات شیمیایی و فلزات اساسی و مواد دارویی در رتبه‌های دوم تا پنجم از حیث ارزش معاملات در هفته اخیر قرار داشتند.