چرا مذاکرات به "دشواری" پیش می‌رود؟

با توجه به اینکه ایران و گروه ۱+۵ در سطح کار‌شناسان وارد گردنه‌ای شده‌اند که عبور از آن چندان آسان نیست، ضروری است که هیات‌های مذاکره کننده در سطح بالا‌تر وارد عمل شوند تا عبور از این گردنه را ممکن کنند. دو دور مذاکره کار‌شناسان ایران و گروه ۱+۵ هنوز نتوانسته است که زمینه اجرای برنامه اقدام مشترک توافق ژنو را فراهم کند. پس از گذشت ۵ روز از دور دوم این مذاکرات، عباس عراقچی، عضو ارشد هیات مذاکره کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که مذاکرات پیشرفت اندکی داشته است. همین اظهار نظر کافی است تا یکبار دیگر نگرانی‌ها نسبت به سرانجام نخستین توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با طرف‌های درگیر ظرف ۱۰ سال گذشته افزایش پیدا کند. با این حال جاوید قربان اوغلو، دیپلمات سابق جمهوری اسلامی کندی ایران و گروه ۱+۵ در مذاکرات کار‌شناسان را نگران کننده نمی‌داند. همچنین محمد جواد ظریف وزیر خارجه ظهر امروز در کنفرانس خبری با وزیر خارجه ایتالیا اعلام کرد که مذاکرات به دشواری پیش می رود. وی گفت: «امیدواریم به نتیجه روشن برسیم زودتر و دیرتر فرقی نمی کند.» قربان اوغلو در گفتگو با فرارو درباره مذاکرات ایران و ۱+۵ در سطح کارشناسان گفت: با وجود دو دور مذاکره کار‌شناسان ایران و گروه ۱+۵ برای اجرای برنامه عمل توافقنامه ژنو، بر اساس آنچه که عراقچی به عنوان سخنگوی هیات مذاکره کننده هسته‌ای ایران اعلام کرد، دو طرف پیشرفت اندکی داشتند. وی افزود: آنچه که از سوی طرف ایرانی و یا آنچه که از سوی طرف مقابل درباره مذاکرات به خصوص مذاکرات کار‌شناسان اعلام شده است تاکنون محدود به کلیات بوده است و هیچ کدام حاضر نشده‌اند با ورود به جزییات، اعلام کنند ریشه اختلافات در کجاست که این البته ناشی از توافقی است که در دور تازه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ حاصل شده است که از بیان جزییات تا توافق نهایی خودداری شود. سفیر اسبق ایران در آفریقای جنوبی، با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی تحلیل محتوای مذاکرات دشوار می‌شود گفت: با این حال آنچه به طور کلی درباره این دور از مذاکرات باید مورد توجه قرار گیرد این است که پیشرفت اندک در مذاکراتی که اکنون وارد جزییات شده است اتفاق هولناکی محسوب نمی‌شود. وی افزود: همانطور که آقای ظریف، به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران بار‌ها اعلام کرده بود، هر چه قدر مذاکرات وارد جزییات می‌شود پیچ و خم‌ها بیشتر می‌شود و سرعت مذاکرات کند می‌شود. دقیقا همانند دونده‌ای که در مسیر هموار می‌تواند با سرعتی متناسب بدود اما هم اینکه به پستی و بلندی و پیچ و خمی می‌رسد از سرعتش کاسته می‌شود. قربان اوغلو ادامه داد: بنابراین کند شدن سرعت مذاکرات کار‌شناسان ایران و گروه ۱+۵ که معطوف به جزییات توافق ژنو است مایه نگرانی نیست، آنچه مایه نگرانی است، عدم توانایی طرف‌هایی درگیر در این مذاکرات در کنترل فشارهای بیرونی است، خصوصا طرف‌هایی از اول یا نمی‌خواستند این مذاکرات به سرانجام برسد و یا نسبت به سرانجام آن دچار تردید بودند. وی با تاکید بر اینکه اکنون قصد پیش داوری و نیت خوانی رفتار طرف‌های مذاکره کننده را ندارد گفت: درهر حال چون مذاکرات وارد جزییات شده است به نتیجه رسیدن آن نیاز به صبر و خویشتن داری دو طرف دارد اما بیش از صبر یک عامل تعیین کننده دیگر در پیشرفت مذاکرات وجود دارد و آن اراده دو طرف برای عبور از گردنه پر پیچ و خم مذاکراتی است که گردی ۱۰ ساله بر آن نشسته است. این کار‌شناس مسائل بین الملل افزود: وقتی در چنین شرایطی که امکان پیشرفت سریع در مذاکرات از قدرت اختیار و توان تیم کار‌شناسان خارج می‌شود این اراده طرف‌های مذاکره کننده است که می‌توانند با دخالت در سطح بالا‌تر زمینه پیشرفت در مذاکرات را فراهم کنند. قربان اوغلو ادامه داد: بنابراین با توجه به اینکه ایران و گروه ۱+۵ در سطح کار‌شناسان وارد گردنه‌ای شده‌اند که عبور از آن چندان آسان نیست، ضروری است که هیات‌های مذاکره کننده در سطح بالا‌تر وارد عمل شوند تا عبور از این گردنه را ممکن کنند. وی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد که اراده لازم در دوطرف وجود دارد گفت: تاکید سخنگوی کاخ سفید آقای جی کارنی مبنی بر اینکه هر نوع اعمال تحریم‌های تازه از سوی سنا توسط رییس جمهور اوباما وتو می‌شود و همچنین واکنش شجاعانه آقای ظریف به اقدام آمریکا در به روزرسانی فهرست سیاه تحریم‌های آمریکا و تاکید بر اینکه این اقدام نقض توافقنامه ژنو محسوب نمی‌شود نشان دهنده اراده دو طرف بر پایبندی به توافق ژنو است، با این حال این اراده باید به طور عملی هم به نمایش گذاشته شود. سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی درباره اینکه قرار بود بر اساس توافق ژنو برنامه اقدام مشترک تا پیش از پایان سال میلادی به مرحله اجرا گذاشت شود و آیا تاخیر در اجرای آن برخلاف توافق محسوب نمی‌شود گفت: در پرونده‌ای با این سطح از پیچیدگی‌ها نباید عنصر زمان را برای حل و فصل و به نتیجه رساندن آن برجسته کرد. البته زمان مهم است و توافقات باید بر اساس زمان بندی پیش رود ولی اگر تاخیری هم در این زمان بندی ایجاد شود موضوعی نگران کننده نیست. قربان اوغلو افزود: با این حال در این شرایط، ایران و ۱+۵ باید مراقب کارشکنی‌های تندرو‌ها باشند چرا که هر نوع تاخیر در زمان بندی مذاکرات می‌تواند تنها آن‌ها را شادمان کند و قدرت تاثیرگذاریشان بر افکار عمومی را افزایش دهد، بر این اساس ضروری است که دو طرف بخشی از توجه خود در مذاکرات را معطوف به این نکته کنند که چگونه استراس‌های ناشی از افزایش سطح مطالبات اجتماعی، متاثر از فشار تندرو‌ها را کنترل کنند تا در مذاکرات دچار اشتباه محاسباتی نشوند.