چهارشنبه سوری؛ شادی جمعی بدون ترس و حادثه
سال هاست که چهارشنبه سوری دیگر بهانه‌ای برای شاد شدن و دورهم ماندن نیست بلکه تداعی کننده حوادث تلخ و میدان رزمی است که فرمانده و رهبرانش همان فروشندگان نارنجک و ترقه‌های غیر استاندارد هستند و مبارزان که نه، قربانیانش را نوجوانان و جوانانی تشکیل می‌دهند که به دنبال دستیابی به شادی و هیجان سلامتی خود را سلاخی می‌کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، دیگر در میان صداهای ناهنجار که بی‌شباهت به صدای توپ‌های جنگی نیست، کسی «زردی من از تو، سرخی تو از من» نمی‌خواند و ناراحتی‌ها و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش نمی‌سپارد تا در سال جدید، آسودگی و شادی را تجربه کند. در سال های اخیر از چند هفته مانده به چهارشنبه سوری خبر انفجار خانه و انبار یا سوختن و قطع عضو سازندگان مواد محترقه خانگی را می‌شنویم تا شب چهارشنبه سوری که از بیم جان عزیزانمان از هر ترفندی استفاده می‌کنیم تا فرزند یا فرزندانمان را در خانه نگه داریم. این درحالی است که متخصصان علم روان و پژوهشگران حوزه اجتماعی بر این باورند که چهارشنبه سوری یک سنت قدیم ایرانی است که نیازمند پاسداشت و حمایت است، چراکه در سایه این آیین ملی می‌توان نشاط اجتماعی را تجربه کرد.دکتر آرش میراب‌زاده، روانپزشک در این باره می‌گوید: هر رسم و آیینی که باعث شود افراد جامعه بدون خطر در کنار هم جمع شوند و آرامش را تجربه کنند باید پاس داشته شود. چهارشنبه سوری یکی از سنت‌های قدیمی ایرانی است که می‌تواند در ایجاد شادی و نشاط اجتماعی و همچنین تقویت امید اجتماعی مؤثر باشد و از این رو این سنت نیازمند حمایت است و متولیان اجرایی کشور باید این سنت را به گونه‌ای هدایت کنند که مانند گذشته، مردم در کنار یکدیگر بدون ترس، شادی جمعی را تمرین کنند.
این استاد دانشگاه تأکید می‌کند: برگزاری درست چهارشنبه سوری به افزایش احساس غرور، شورملی و حمیت ملی منجر خواهد شد از این رو همه دست اندرکاران باید در این راستا تلاش کنند.دکتر محمد جواد فاطمی، رئیس انجمن ققنوس (حمایت از بیماران سوخته) بر این باور است که چهارشنبه سوری سنتی باستانی است برای همبستگی و همدلی مردم جامعه، اما بی‌مهری نسبت به این آیین باستانی و تلاش برای جلوگیری از برگزار شدن مراسم این شب باعث انحراف آن شده است.
این جراح پلاستیک می‌گوید: در گذشته‌های نه چندان دور چهارشنبه سوری جشنی مردمی بود که در آن اعضای خانواده در کنار یکدیگر شادی می‌کردند، آجیل می‌خوردند و با آرزوی سلامتی برای خود و اطرافیانشان از روی آتش می‌پریدند و به استقبال سال جدید می‌رفتند. اما متأسفانه سال هاست که مردم ایران در چهارشنبه سوری به جای تقویت همبستگی ملی و ارتباطات جمعی، تنها وحشت و ترس را تجربه می‌کنند تا جایی که طبیبان مطب‌های خود را زودتر تعطیل می‌کنند و مغازه داران کرکره‌های مغازه خود را پایین می‌کشند. والدین هم که از این قاعده مستثنی نیستند همه تلاش خود را به خرج می‌دهند تا فرزند خود را در خانه نگه دارند و البته در بیشتر مواقع هم در این امر ناتوانند.
دکتر فاطمی در ادامه با تأکید بر این‌که سوختگی، صدمات دست و چشم سه آسیب شایع در شب چهارشنبه سوری است، می‌گوید: متأسفانه بیشتر وسایلی که در این شب مورد استفاده قرار می‌گیرد بالقوه سوزاننده است.
وسایل آتش بازی دست ساز مانند نارنجک‌ها و دینامیت‌های دست ساز نمونه‌ای از این وسایل آسیب رسان هستند. آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد 14 نفر در شب چهارشنبه سوری به دلیل سوختگی شدید در بیمارستان مطهری ویزیت شدند و 63 مصدوم در بیمارستان حضرت فاطمه (س) به دلیل صدمات دست و انگشتان تحت عمل جراحی قرار گرفتند.وی اظهار می‌کند: چشم نیز یکی دیگر از اعضایی است که به علت انفجار و پرتاب ترکش نارنجک‌ها دچار آسیب‌های جدی و بعضاً غیرقابل جبران می‌شود. تا جایی که سال گذشته 240 نفر با آسیب چشم به مراکز تخصصی چشم پزشکی مراجعه کرده بودند. البته این آمار مربوط به بیمارستان‌های تخصصی است و همه ساله تعداد زیادی مصدوم هم به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی غیر تخصصی مراجعه می‌کنند که متأسفانه آمار دقیقی از این افراد در دست نیست.
سوختگی زندگی را تباه می‌کند
میزان سوختگی در ایران 8 برابر متوسط جهانی است و به گفته معاون اجتماعی وزارت بهداشت، هر درصد سوختگی 5 میلیون تومان هزینه برای نظام سلامت کشور به همراه دارد. در چنین شرایطی، ضعف پوشش بیمه‌ای برای شیوه‌های جدید درمان و پانسمان‌های مؤثر، هزینه درمان سوختگی را بشدت بالا برده تا جایی که کمتر کسی می‌تواند از عهده پرداخت کامل هزینه‌های درمان برآید. از این رو به جای درمان مناسب به استفاده از درمان سنتی که نتیجه مطلوبی ندارد پناه می‌برند. البته به گفته متخصصان حتی پرداخت هزینه‌های هنگفت درمان سوختگی هم نمی‌تواند فرد مصدوم را به زندگی طبیعی بازگرداند، چراکه در سوختگی‌های با درجه شدید نمی‌توان از هیچ روش ترمیمی برای عضو آسیب دیده استفاده کرد و مصدوم تا پایان زندگی با این آسیب‌ها و البته حسرت از دست دادن سلامتی همراه خواهد بود. از این رو باید راهکاری اندیشید تا نسل جوان که بیشترین قربانیان آتش بازی پایان سال هستند در امان بمانند.دکتر فاطمی با تأکید بر این‌که مسئولان باید تدبیری بیندیشند تا جشن چهارشنبه سوری به شکل سابق خود بازگردد، می‌گوید: اگر جشن چهارشنبه سوری به جشنی خانوادگی تبدیل شود بی‌شک آسیب‌ها کاهش خواهد یافت چراکه هیچ فردی در کنار اعضای خانواده و والدینش رفتار ناهنجار انجام نخواهد داد. معمولاً افراد سعی می‌کنند در جایی که شناخته نمی‌شوند رفتار‌های ناهنجار انجام دهند چون در چنین شرایطی قضاوت نخواهند شد.رئیس انجمن ققنوس پیشنهاد می‌دهد: خوب است در پارک‌ها یا مکان‌های عمومی فضایی برای برگزاری جشن چهارشنبه سوری اختصاص یابد تا خانواده‌ها در کنار یکدیگر به شادی بپردازند. البته حضور و نظارت نیروهای اورژانس، آتش نشانی و نیروی انتظامی در برگزاری صحیح و مناسب مراسم شب چهارشنبه سوری و پیشگیری از بروز حوادث غیرمترقبه بسیار مؤثر است. بی‌شک در چنین شرایطی افرادی که رفتار ناهنجار بروز می‌دهند به دلیل آسیب رسان بودن از سوی جامعه طرد خواهند شد.وی همچنین به تشکیل کمپینی اشاره می‌کند که با شعار «یک نفر هم زیاده» به این معنا که یک نفر آسیب دیده هم زیاد است شروع به فعالیت کرده است. این کمپین با کمک وزارت بهداشت، شهرداری، نیروی انتظامی، آتش نشانی و اورژانس تهران تلاش می‌کند با اطلاع‌رسانی در جهت کاهش حوادث شب چهارشنبه سوری گام بردارد.
از بین رفتن محله‌ها عامل نبود شادی‌های دسته جمعی
محمد زینالی مردم شناس هم در این باره می‌گوید: شادی‌های دسته جمعی نیاز به سازمان‌های جمعی دارند. متأسفانه در ایران چون سازمان‌های اجتماعی استحکام کافی ندارند و نسبت به مسئولیت‌های خود تا حدودی بی‌توجه هستند هر اتفاقی می‌تواند منجر به بروز فاجعه در جامعه شود.
او ادامه می‌دهد: برای همین هم هست که سالهاست که ما با چالش برگزاری چهارشنبه سوری در کشور مواجه هستیم. در این سال‌ها به رغم این‌که سازمان‌ها اقدامات گسترده‌ای برای این روز انجام می‌دهند اما هر ساله با تلفات زیادی روبه‌رو هستیم.این مردم شناس می‌گوید: حضور کم رنگ و بدون ساختار سازمان‌های اجتماعی باعث می‌شود که بازار حرف اول را در همه چیز بزند. مثلاً اگر سود در فروش ترقه باشد شهر پر می‌شود از این ماده و...او می‌افزاید: البته در این بین کسانی هم وجود دارند که دست به کارهای خطرناک در چهارشنبه سوری نمی‌زنند. این هم به این خاطر است که عقلانیت در این افراد به اندازه ای رشد پیدا کرده که باعث می‌شود امنیت و سلامت خود را به خطر نیندازند.
زینالی یکی از دلایل نبود شادی‌های جمعی را از بین رفتن محله‌ها می‌داند و می‌گوید: ما محله‌ها را از بین بردیم و به جای آن شهرک و منطقه درست کردیم. این کار باعث شد تا در شادی‌های دسته جمعی دچار مشکل شویم. بنابراین اگر محله‌ها وجود داشت همبستگی و هویت بین مردم پررنگ‌تر بود و راحت‌تر می‌توانستیم مردم را در چهارشنبه سوری کنترل کنیم.
