توقف صدور حواله‌های ارزی
واردکننده‌ها می‌گویند برای تأمین ارز خود با مشکل مواجه‌اند و صرافی‌ها ارز کافی برای صدور حواله در اختیار آنها نمی‌گذارند. برخی صرافی‌ها در روزهای اخیر صدور حواله ارزی را متوقف کرده و واردکننده‌ها برای تأمین ارز واردات کالا از صرافی‌ها جواب منفی می‌شنوند و با کمبود ارز روبه‌رو هستند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، در حالی در بازار صرافی‌ها از کمبود ارز صحبت می‌شود که بانک مرکزی دیروز اعلام کرد عرضه انواع ارز در سامانه نیما شدت گرفته است. کارشناسان و فعالان بازار ارز دلیل این تناقض را در سیاست بانک مرکزی جست‌وجو می‌کنند. به گفته آنها، بانک مرکزی با پرریسک‌کردن فعالیت صرافی‌ها و ایجاد محدودیت‌هایی در صدور حواله ارزی تجاری و غیرتجاری، دنبال این است بازاری را که شفافیت ثبت الکترونیک سامانه نیما را ندارد، تحت کنترل دربیاورد. میثم رادپور، فعال بازار ارز، می‌گوید این رویه در شرایط تحریم که صرافی‌ها مهم‌ترین ابزار جابه‌جایی پول هستند، منطقی نیست و ریسک فعالیت برای صرافی‌ها به‌قدری بالا رفته که حاضر به تأمین حواله‌های ارزی واردکنندگان نیستند و این موضوع تأمین کالاهای مورد نیاز کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
عرضه افزایشی در نیما و کاهشی در صرافی‌ها
در‌حالی‌که بانک مرکزی امروز اعلام کرده عرضه انواع ارز در سامانه نیما شدت گرفته، اما واردکننده‌ها در تأمین ارز همچنان از صرافی‌ها جواب منفی می‌شنوند. بر همین اساس، در هفته جاری روند قیمتی ارز صعودی شده و بعد از چهار ماه هر اسکناس یورو به 14هزارو 600 تومان رسید؛ هرچند در سامانه نیما برای واردکننده قیمت هر یورو 9هزارو 820 ریال اعلام شده است. بر اساس سامانه سنا که قیمت ارز در صرافی‌های مجاز را بازتاب می‌دهد، امروز هر اسکناس یورو از 139هزارو 500 ریال به 145 هزار ریال و هر اسکناس دلار از 122هزارو 500 ریال به مبلغ 126 هزار ریال رسید. یک منبع آگاه با اشاره به افزایش قیمت ارز در سامانه سنا، به خبرنگار پایگاه خبری بازرگانان ایران گفته است: بانک مرکزی موجودی کافی ندارد که بتواند پاسخ‌گوی درخواست‌های تاجران باشد؛ بنابراین احتمال افزایش قیمت بیشتر انواع ارز وجود دارد. وی یکی از دلایل افزایش قیمت ارز را اظهارات یکی از مقامات وزارت خارجه ایران مبنی بر افزایش احتمالی تنش در منطقه دانست.
گشایش ال‌سی‌ها و بازگشت ارز صادراتی
حمید حسینی، درباره چرایی توقف صدور حواله ارزی در صرافی‌ها از دو عامل صحبت کرد و توضیح داد: قاعدتا زمانی که وضعیت ارزی بانک مرکزی در دو ماه اخیر به واسطه صادرات نفت خوب شده و دست بانک مرکزی برای تخصیص از هند و چین باز شده و می‌توانیم با ال‌سی کار کنیم و حتی نیازی به صرافی‌ها نداریم؛ هم ارز نفتی و هم ارز نیمایی در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته و بازگشت ارز صادراتی بهبود پیدا کرده است. همه این شرایط ممکن است نیاز به ابزار صرافی را کم کرده باشد و بیشتر از ارز بانکی استفاده می‌شود. بانک مرکزی نیز برای گشایش اعتبار از هند، چین، ترکیه و کره‌جنوبی با مشکلات کمتری مواجه است؛ بنابراین این دو عامل تأثیرگذار بوده و ممکن است باعث کاهش تزریق ارز در صرافی‌ها شده باشد.
اصرار بانک مرکزی برای کاهش حواله‌های ارزی
میثم رادپور، فعال بازار ارز با بررسی عملکرد بانک مرکزی در حوزه ارز بیان کرد: بانک مرکزی در واکنش به شوک ارزی، این‌بار در مقایسه با شوک ارزی پیشین، کنترل ارزی خود را محدود کرده است؛ هرچند تحریم نقشی جدی در آن ایفا کرده است. واقعیت این است که نظام پولی بین‌المللی در هشت سال گذشته به‌شدت تغییر پیدا کرده است. جابه‌جایی پول در بانک‌های بین‌المللی متفاوت شده و سخت‌گیرتر شده‌اند؛ در کشور ما که به دلیل تحریم وضعیت بدتر است. خود بانک مرکزی آن‌موقع حواله ارزی صادر می‌کرد و پول را مثلا به بانک ملی شعبه امارات انتقال می‌داد و از این طریق حواله‌های ارزی پیش می‌رفت. حالا بانک مرکزی نمی‌تواند از این طریق پرداخت انتقالی داشته باشد و از منابع نفتی واریزی در حساب‌های خارجی پولی جابه‌جا کند. بانک مرکزی دستش در کنترل ارزی بسیار محدود است. سامانه نیما یا بازار متشکل ارزی، تلاش بانک مرکزی برای کنترل چیزی بوده که در واقع در کنترلش نیست. این نهاد اصرار دارد تقاضا برای حواله کاهش یابد تا دایره کنترلی خود را تقویت کند؛ حواله صرافی‌ها را محدود کنند تا صرافی‌ها ارزهای خارج از کشور را به‌راحتی مصرف نکنند. از راه‌های جایگزین استفاده می‌کند که یکی از آنها همین تلاش برای محدودیت مستقیم و غیرمستقیم کار صرافی‌هاست. در این دوره، هم به دلیل برخوردهای قضائی و هم محدودیت‌های دیگر، برای کسانی مانند صرافی‌ها که کار انتقال و جابه‌جایی ارز را انجام می‌دهند، ریسک فعالیت بسیار بالا رفته و نمی‌توانند به‌راحتی و با اطمینان به کار ادامه دهند. در چنین شرایط پرریسکی طبیعی است که صرافی‌ها نیز با احتیاط و محدودیت بیشتری دست به عمل زده و حواله ارزی صادر کنند. کنترل حساب‌ها و جابه‌جایی ارزی بین داخل و خارج از کشور از طریق صرافی‌ها انجام می‌شود، اما اکنون بانک مرکزی به‌گونه‌ای عمل کرده که محدودیت‌ها بر سر راه صرافی بسیار بی‌شمار شده است. بانک مرکزی سعی کرده حساب‌های داخلی را تحت کنترل دربیاورد، اما نمی‌تواند حساب‌های خارجی را کنترل کند. مشخص نیست بانک مرکزی با این رویه چه هدفی را دنبال می‌کند. ماهیت سامانه نیما به این دلیل است که بانک مرکزی بتواند قیمت‌ها را تحت نظارت داشته باشد و فشار وارد کند تا صادرکنندگان ارزهای خود را در داخل عرضه کنند. قبلا صراف‌ها می‌توانستند حواله تجاری و غیرتجاری صادر کنند، اما اکنون در هر دو نوع حواله با مشکل دچار هستند. حواله تجاری که کاملا به سامانه نیما رفته و محیط ناامن برای صدور حواله غیرتجاری هم محدودیت ایجاد کرده است.
ردپای نهادهای نظارتی آمریکا در صرافی‌ها
فریال مستوفی، یکی از بازرگانان کشور، نیز دراین‌باره توضیح داد: واردکنندگان علاوه بر مشکلات نقل‌و‌انتقال پولی، با چندین مشکل مواجه هستند؛ هر صادرکننده خارجی ترجیح می‌دهد کار از طریق سیستم بانکی انجام و یک ال‌سی باز شود، اما اکنون این امکان وجود ندارد و خیلی از صادرکنندگان خارجی با واردکنندگان داخلی کار نمی‌کنند. درباره مسئله ارزی، اگر امکان این بود که از طریق سیستم بانکی جابه‌جا شود، ریسک پایینی داشت، اما اکنون از طریق صرافی‌ها باید جابه‌جا شود؛ این خود نااطمینانی برای تجارت را بالا برده است. اکنون سیستم نظارت آمریکا دنبال این است که پول از کجا به کجا می‌رود. ممکن است نهادهای نظارتی آمریکا برای صراف‌ها مشکلاتی ایجاد کنند. واردکننده و صادرکننده قرار است ارزهای خود را از طریق نیما جابه‌جا کنند و در دو ماه اخیر عرضه ارز افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد کسانی که به هر دلیل نمی‌توانند ارز خود را از نیما تأمین کنند، به سمت صرافی‌ها رفته‌اند و بانک مرکزی برای کنترل و نظارت بر تجارت این بخش ممکن است محدودیتی بر سر کار صرافی‌ها به وجود آورده باشد.
