من رها هستم، عروس 11ساله ایلام

به گزارش اقتصادآنلاین، شهرزاد همتی در شرق نوشت: حالا که کمیسیون حقوقی قضائی مجلس شورای اسلامی، با افزایش حداقل سن ازدواج به 13 سال مخالفت کرده، در هر گوشه از کشور فعالان مدنی سعی می‌کنند کمی از فجایعی را که در ظاهر به نام ازدواج کودکان و در باطن با خرید و فروش کودکان اتفاق می‌افتد، به گوش مردم برسانند. داستان رها هم یکی از این اتفاقات است. رها، کودک 11ساله ایلامی که به عقد مردی 50ساله درآمده بود، پس از پیگیری‌های دادستانی ‌به بهزیستی منتقل شد. در 48 ساعت گذشته، برخی منابع خبری محلی از ازدواج کودک ۱۱ساله‌ای با مردی ۵۰ساله در یکی از روستا‌های شهرستان ایلام خبر دادند. به گفته آنها این ازدواج به علت بدهی خانواده کودک به مرد ۵۰ساله که گویا حدود ۱۵ میلیون تومان بوده انجام شده است. البته رئیس سازمان بهزیستی ایلام در بیان جزئیات این ازدواج گفت: در گزارش تیم بازرسی مشخص شده کودک ۱۱ساله به نام رها متولد سال ۱۳۸۵ بوده است. رها هر روز صبح با گریه سراغ پدر و مادرش را می‌گرفته و شب‌ها با زور و اجبار میهمان اتاق همسرش می‌شده، اما شش ماه آزگار کسی سراغ او را نگرفته بود.

رها هنوز بالغ نشده بود

زهرا کهرام، دبیر سمینار ازدواج کودکان جمعیت امام علی(ع) درباره شناسایی رها گفت: ما در حال اجرای طرح مادرانه در ایلام شناسایی زنان آسیب‌دیده بودیم. همراه مددکاران جمعیت امام علی پزشک و روان‌شناس بود که وضعیت زنان این روستا را از نظر بهداشتی و روانی مورد سنجش قرار دهند. قرار شد پزشک و روان‌شناس در یکی از خانه‌ها مستقر شوند و زنان برای ویزیت به آنجا مراجعه کنند. خانه مذکور همان خانه‌ای بود که رها در آن زندگی می‌کرد. رها متولد سال 85 است و حالا شش ماه می‌شود که در ازای 15 میلیون تومان با مردی حدودا 50ساله ازدواج کرده است. رها که هنوز از نظر فیزیکی بالغ نشده است، عادت ماهانه در او اتفاق نیفتاده، در ماه‌های ابتدایی این ازدواج هرشب وادار به برقراری رابطه جنسی می‌شده و به گفته هووی رها، این رابطه با درد و ناراحتی شدید روحی این کودک همراه بوده است. کهرام در ادامه افزود: این مرد دارای هفت فرزند و همسر دیگری نیز هست و با وجود این با رها ازدواج می‌کند. خانواده رها اعتیاد شدید دارند و به همین دلیل رضایت می‌دهند که رها را در قبال 15 میلیون تومان به عقد این مرد دربیاورند. رها جز خود، خواهر و برادر دیگری هم دارد که خواهرش نیز در سنین کودکی ازدواج کرده و به گفته او برادرش نیز دچار اعتیاد است. کهرام با اشاره به اینکه همسر دیگر این مرد به‌شدت از این ازدواج ناراحت است و برای وضعیت رها نگران بوده، می‌افزاید: رها بارها گریه کرده که من را به خانه خودم برگردانید. او با التماس به مددکاران ما می‌گوید که من را به خانه برگردانید. مددکاران ما هم فکر نمی‌کردند که بشود برای این کودک کاری کرد و می‌گفتند این دختر از بین رفته و کاش ما با انتشار این خبر، بتوانیم جلوی فجایع دیگر را بگیریم. خوشبختانه توانستیم با یک نامه به بهزیستی و انتشار این خبر در رسانه جمعیت امام علی کار را پیش ببریم. از آن جایی که تمام کشور تعطیل بود، بهزیستی نمی‌توانست مسئله را مورد بررسی قرار دهد، همکاران ما با تلفن شخصی رئیس بهزیستی استان ایلام تماس می‌گیرند و ایشان هم گفتند با پخش این خبر در رسانه‌ها دادستان به موضوع این کودک ورود کرده و دستور پیگیری را صادر کرده است. از طرفی طیبه سیاوشی، نماینده مجلس هم پیگیر این داستان از طریق سازمان بهزیستی کل کشور است و خوشبختانه روز یکشنبه که تعطیل نبود، اداره بهزیستی ایلام به خانواده رها سر زدند و توانستند روز یکشنبه او را از خانواده بگیرند و ما امیدواریم هرچه‌زودتر طلاق این دختر گرفته شود. حالا پدر و همسر رها نیز تحت تعقیب قضائی قرار گرفته‌اند. داستان جالب اینجاست که اجازه ثبت ازدواج رها در استان ایلام داده نشده است و برای همین رها و همسرش در ایلام صیغه می‌کنند و این ازدواج را در شهریار استان تهران به ثبت می‌رسانند.این فعال مدنی با اشاره به اینکه آخرین آمار رسمی ازدواج کودکان متعلق به سال 95 است، گفت: در ایلام مورد دیگری داشتیم که خانواده‌ای قصد داشتند دختر 13ساله‌شان را به عقد مردی بزرگسال دربیاورند و دختر به عاقد می‌گوید که نمی‌خواهد ازدواج کند و عاقد عقد را به هم می‌زند. این اتفاق با واکنش شدید خانواده دختر مواجه می‌شود و خانواده دختربچه او را وادار می‌کنند که تن به ازدواج بدهد و دختر در مقابل، اقدام به خودسوزی می‌کند و از دنیا می‌رود. اما با این شرایط نمی‌توان گفت که ایلام جزء استان‌هایی است که بالاترین آمار ازدواج کودکان را دارد. بیشترین آمار ازدواج کودکان متعلق به استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان و خراسان است. اما آخرین آمار دقیق متعلق به سال 95 است. حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون حقوقی قضائی آمار سال 97 ازدواج کودکان را در نشستی ارائه کرد. مطابق آمار 95 بالای 10 هزار مورد ازدواج دختران زیر 14 سال داریم که با مردانی با اختلاف بالای 15 سال سن ازدواج کرده‌اند. این در حالی است که ما آماری داریم که می‌گوید حتی دختران زیادی در حاشیه استان‌های مختلف با مردانی 50 سال بزرگ‌تر از خودشان ازدواج کرده‌اند. در سال 95 آمار شش دختر زیر 14 سال را داریم که با مردانی که 60 سال از آنها بزرگ‌تر هستند، ازدواج کرده‌اند. شما وقتی داستان یک نفر مثل رها را می‌شنوید، تکان می‌خورید، ‌اما متأسفانه مانند رها تعداد بی‌شماری وجود دارند.کهرام در پایان خاطرنشان کرد: بخش عمده این ازدواج‌ها ثبت‌نشده هستند و سؤال من این است که چطور یک عاقد حاضر می‌شود ازدواج یک کودک را با مردی که فاصله سنی او با کودک حدود 60 سال است، ثبت کند؟ ما حتی مواردی داریم که کودکان با اختلاف سنی 10 سال از همسرانشان به مددکاران ما می‌گویند که احساس می‌کنند شب‌ها در خانه به آنها تجاوز می‌شود. این فقط بحث اختلاف سنی است. اما اینکه بچه‌ها حتی بدون اختلاف سنی در کودکی بدون هیچ‌گونه اطلاعات و پشتوانه‌ای ازدواج می‌کنند هم جای بحث فراوانی دارد، به نظر ما فرهنگ‌سازی نباید قطع شود و انتظار می‌رود که فکری به حال این وضعیت شود».

فردا   دیر   است

همچنین طیبه سیاوشی، نماینده مجلس که پیگیر وضعیت رها بود گفت: من در ابتدا این را بگویم که درباره رها با خبرنگار تابناک استان ایلام صحبت کردم و برای خود این خبرنگار هم ماجرای رها غیرقابل باور بود و او می‌گفت این مورد به‌قدری روی فضای منطقه تأثیرگذار بوده که در هر کوچه و برزن صحبت ازدواج این کودک 11 ساله با مرد 50 ساله است که هفت فرزند از همسر اولش دارد. به نظر می‌رسد این نکته قابل‌توجهی است. مورد دیگری که من از زمان شنیدن این خبر شروع به پیگیری آن کردم، ورود آقای وحید قبادی ‌دانا، رئیس سازمان بهزیستی، به مسئله ازدواج کودکان بود، چراکه سازمان بهزیستی متولی این ماجراست و اگر کمک آنها نبود، تا اینجا پیش نمی‌رفت و بعد با کمک مؤثر وزیر رفاه، رها به بهزیستی تحویل داده شد. به نظر من وزارت رفاه هم می‌تواند به بچه‌های فقیر این مملکت کمک کند تا آنها دچار مصیبت‌های این‌چنینی نشوند. کودکی که هر روز صبح از خواب بیدار می‌شود و سراغ مادر و پدرش را می‌گیرد قطعا شرایط دردناکی دارد؛ اینکه او هر شب یک تجربه تلخ را پشت‌سر می‌گذارد که شاید خیلی از آدم‌های بزرگسال هم نتوانند تجربه کنند.سیاوشی افزود: پس از اینکه آقای قبادی‌دانا دستور پیگیری دادند، با دوستان در قوه قضائیه صحبت کردیم و توانستیم با رئیس دفتر دادستانی صحبت کنیم و از حضور به‌موقع ایشان تشکر می‌کنیم. این چند روز بحث بر سر این بوده که بتوانیم از دستگاه‌های متولی این امر طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، کمک بگیریم و هم به‌خاطر ورود به‌جایشان به این قضیه مهم انسانی که کشور را متأثر کرده بود تشکر کنیم. این اتفاق در منطقه به‌شدت سنتی ایلام تأثیر فراوانی گذاشت و امیدواریم بتواند در آینده کودکان ثمربخش باشد. ما هفته پیش توانستیم امضای 15 نفر از طراحان اصلاح ماده 1041 را بگیریم و این امضا را به اداره قوانین دادیم تا هرچه زودتر در دستور کار بیاید و همچنین نامه جداگانه‌ای را با امضای فراکسیون زنان به دفتر آقای لاریجانی ارسال کردیم که در اولویت دستورها بگذارند و این در هیئت‌رئیسه مجلس هم بحث شده بود. چند روز پیش که ما برای غبارروبی مزار شهدای گمنام مجلس رفته بودیم، خوشبختانه خانم‌های مجلس با رئیس مجلس صحبت کردند و خانم سعیدی، دیگر نماینده مجلس، از آقای لاریجانی خواستند که ایشان به این داستان ورود پیدا کنند، چون بحث این است که ما گزارش رد طرح را خواسته‌ایم، اما مسئله اینجاست که ممکن است زمان بررسی این طرح که فرابرسد خیلی دیر شده باشد و به این یک‌سال‌وخرده‌ای باقی‌مانده از مجلس نرسد.

رها به بهزیستی سپرده شد

حالا رها دیگر در خانه همسرش نیست و در بهزیستی به‌سر می‌برد. هرچند رها که هرشب با گریه سراغ پدر و مادرش را می‌گرفته، فعلا به خانه بازنمی‌گردد، ‌اما حالا از کابوس هر شب خود رها شده است. پس از رسانه‌ای‌شدن ازدواج کودک 11 ساله ایلامی، ‌معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از درخواست دادستانی برای پیگیری ازدواج کودک ١١ ساله ایلامی با مرد ۵٠ ساله و تهیه گزارش مددکاری این سازمان برای بررسی جزئیات این ماجرا خبر داد. حبیب‌الله مسعودی‌فرید، با بیان اینکه دادستانی از سازمان بهزیستی درخواست کرده است تا ابعاد این حادثه را بررسی کرده و به دادستانی گزارش دهد، گفت: پدر این کودک معتاد بوده و همچنین از همسرش جدا شده است. وی با بیان اینکه وضعیت مالی خانواده مساعد نیست و باید علت ازدواج کودک ۱۱ ساله مشخص شود، افزود: بنابر گزارش‌های اولیه مددکاران بهزیستی، خانواده این کودک در تهران ساکن هستند و مرد ۵٠ ساله نیز در ایلام زندگی می‌کند. به گفته وی، پدر این خانواده به دلیل اعتیاد در زندان به‌سر می‌برد و سازمان بهزیستی آمادگی دارد تا با حمایت از این دست خانواده‌های آسیب‌دیده، از وقوع چنین حوادثی پیشگیری کند. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان اینکه بسیاری از خانواده‌هایی که کودکشان قربانی کودک‌همسری می‌شوند، به لحاظ اجتماعی وضعیت بهنجاری ندارند، اظهار کرد: در گذشته به دنبال برخی از رسوم فرهنگی کودک‌همسری اتفاق می‌افتاد، اما در‌حال‌حاضر معمولا این اتفاق در خانواده‌های آسیب‌دیده که دچار مشکلات مالی، اعتیاد، فقر فرهنگی و... هستند رخ می‌دهد. بعد از انتقال رها به سازمان بهزیستی، محمد شریعتمداری در واکنش به این ماجرا در صفحه توییتر خود نوشت: «به لطف خدا و همت همکاران و پایمردی دادستان محترم ایلام، دختر 11ساله عزیزم رها، که بنا به تصمیمی غلط، قرار بود نوعروس مردی پنج‌برابر سنش شود، تحت حمایت سازمان بهزیستی قرار گرفت».همچنین معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، از ارسال لایحه اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی برای ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳ سال به دولت تا هفته آینده خبر داد. معصومه ابتکار در صفحه توییتر خود نوشت: «امروز با هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده، مقرر شد لایحه اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی برای ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳ سال تا هفته آینده به دولت ارسال شود».رها به خانه برگشت، اما روزانه کودکان زیادی که ازدواجشان ثبت نشده در شرایط مشابه رها زندگی می‌کنند. اگر کسی پیدا نشود و گزارش زندگی آنها را ننویسد، آنها باید تا ابد به این زندگی تن بدهند. قانون ممنوعیت ازدواج کودکان زیر 13 سال، این دختران را نشانه گرفته بود، اما هنوز فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نتوانسته است مخالفان سرسخت این قانون را مجاب کند.

عوارض کودک‌همسری   از   نگاه متخصص زنان

اعظم‌السادات موسوی، رئیس انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران است. او درباره مشکلات جسمی ناشی از ازدواج کودکان برای دختران نابالغ می‌گوید: «طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی افراد زیر 18 سال، نابالغ محسوب می‌شوند، بنابراین ازدواج زیر 18 سال ازدواج در کودکی است که تأثیرات سوئی در آینده فرد دارد. رابطه جنسی دو بُعد را می‌طلبد یکی بُعد آمادگی‌های روحی و روانی است و دیگری آمادگی‌های جسمی است و به‌دلیل اینکه بیشتر این کودکان از نظر جسمی رشد کافی ندارند، روابط جنسی در آنها عوارض بیشتری دارد. عوارضی مانند پارگی‌های دستگاه تناسلی و عفونت‌های داخلی دستگاه تناسلی مانند لوله‌های رحمی که بعدها می‌‌تواند منجر به نازایی شود. از عوارض ازدواج کودکان است».او در ادامه درباره افزایش بیماری در زنانی که در سن کم ازدواج می‌کنند، می‌افزاید: «شرایط فیزیولوژیکی دستگاه تناسلی دختران، به‌ویژه دهانه رحم به‌گونه‌ای است که برای پذیرش عفونت به‌خصوص عفونت «اچ‌پی‌وی» که باعث سرطان دهانه رحم می‌شود، بسیار مستعد است. شواهد علمی نشان می‌دهد هر‌قدر ازدواج در سنین پایین‌تر صورت بگیرد، به‌ویژه در شرایطی که مردی که با او ازدواج می‌کند قبلا سابقه ارتباط جنسی داشته‌ باشد، احتمال ایجاد سرطان در این افراد بالاتر می‌رود».به گفته این متخصص زنان و زایمان آمار‌ها نشان می‌دهد احتمال سقط جنین، زایمان‌های زودرس و تولد نوزادان با وزن کم در زنانی که‌ زیر 19سالگی تجربه بارداری دارند به‌دلیل اینکه سیستم بدنشان به تکامل نرسیده و استخوان‌ها تراکم لازم را پیدا نکرده‌‌اند، بیشتر است. همچنین آمار مرگ‌و‌میر ناشی از بارداری در زنانی که در سن پایین و به‌ویژه کودکی ازدواج می‌کنند، بیشتر است. عواملی مانند عدم تکامل جسمی به‌طور مستقیم و مراقبت‌‌های نامناسب بهداشتی و پیگیر و مراقبت‌های پایین دوران بارداری به‌طور غیرمستقیم می‌تواند باعث مرگ‌و‌میر این مادران شود. همچنین اختلالات دوران بارداری مانند فشار خون‌های دوران بارداری، خون‌ریزی‌های بعد از زایمان یا بارداری‌های پوچ در سنین حدود 19 سال آمار بالاتری را نشان می‌دهند. آمار مشکلات در جنین مادران زیر 19 سال نیز بیشتر است. وزن کم، نداشتن رشد کافی در داخل رحم و احتمال سقط و زایمان زودرس در این مادران بیشتر است.او در پاسخ به این پرسش که شنیده شده به‌تازگی دختری قبل از تجربه  قاعدگی در ایلام مجبور به ازدواج شده است و این شرایط چه تأثیری بر جسم آن کودک می‌تواند داشته باشد، می‌گوید: «اصلا نمی‌توانم تصور کنم که یک کودک قبل از بلوغ بتواند رابطه جنسی برقرار کند. دستگاه تناسلی قبل از بلوغ نسبت به سایر اعضای بدن بسیار تکامل‌نیافته و کوچک است و اصلا ظرفیت پذیرش رابطه جنسی را ندارد. یکی از مراحل بلوغ، رشد ناگهانی است یعنی بدن فرد از نظر هیکلی شروع به رشد می‌کند و مرحله آخر بلوغ در دختران قاعدگی است، البته این به این معنا نیست که بعد از قاعدگی سیستم تناسلی به تکامل برای انجام عمل جنسی می‌رسد و دختران حداقل دو سال پس از اولین قاعدگی سیستم تناسلی‌شان تکامل پیدا می‌کند و دستگاه تناسلی آماده رابطه جنسی می‌شود».