بندرگاهی که تنها خاطراتش از تجارت با شوروی مانده

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، بندر شهسوار محل تجارت و صادرات انواع چوب های صنعتی و نیز دام، مرکبات و برنج به شوروی سابق بود که از میان این محصولات، برنج و چوب قسمت اعظم آن را تشکیل می‌داد و نیز حمل و نقل مسافر بین بنادر آستارا، انزلی، شهسوار و بندرگز نیز در آن زمان از رونق ویژه‌ای برخوردار بود.‌
تنکابن مطابق تقسیمات کشوری در مازندران واقع شده و بزرگترین شهرستان غرب این استان است. "فیض" نام قدیم آن در زمان صفویه بود که به ترتیب در دوران قاجار و پهلوی به نام های "تنکابن" و "شهسوار" تغییر نام پیدا کرد.

 ولایت "محال ثلاث" که در اواخر دوران قاجار با جدایی تنکابن از استان گیلان به وجود آمد، منطقه‌ وسیعی شامل تنکابن، کلارستاق و کجور را شامل می شد که با مرکزیت تنکابن اداره می‌شد و از شرق استان گیلان تا بخش‌هایی از غرب مازندران ادامه می یافت.

جالب است بدانید، اداره کل ثبت احوال مازندران در سال ۱۳۰۵ تأسیس شد و با ۵ اداره ثبت احوال ساری، بابل، قائمشهر، آمل و تنکابن شروع به کار کرد و اتفاقا اولین شناسنامه در استان مازندران به نام "سید آقا میرزا فرزانه" در تاریخ ۱۳۰۵/۱۱/۰۴ در اداره ثبت احوال تنکابن صادر شده ‌است.

پس از انقلاب اسلامی دوباره نام تنکابن احیا شد اما وسعت شهرستان به تدریج و از اواسط دوران پهلوی تاکنون بسیار تقلیل یافت و شهرستان های رودسر، رامسر، عباس آباد، کلاردشت، چالوس و نوشهر به تدریج از این شهرستان جدا شدند. بندر شهسوار نیز پس از انقلاب اسلامی کارایی خود را از دست داد و اکنون هیچ اثار واضح و آشکاری از آن وجود ندارد.

علاوه بر بندرگاهی که تنها نامی از آن باقیمانده، وجود باغات کیوی و مرکبات، مزارع برنج، برخورداری از جنگل های هیرکانی بکر و انبوه، مراتع، کوهستان ها، دریا و ساحل گسترده، پتانسیل‌های بالقوه گردشگری و اقتصادی متنوعی را در اختیار شهرستان تنکابن داده تا بتواند باعث پیشرفت این شهرستان شود اما به گفته مستند ساز تنکابنی، تنکابن در دهه های اخیر با وجود ظرفیت ها و استعدادهای خدادادی اش نتوانسته رشد محسوسی را تجربه کند.

محمد رضا ظفری، دلیل این امر را نبود مدیران و نمایندگان مطالبه‌گر در سطح منطقه، عنوان و اظهار کرد: متاسفانه شهرستان تنکابن پس از پیروزی انقلاب اسلامی از وجود یک مدیر توانمند و با نفوذ بی‌بهره مانده و نتوانسته مطالبات به حق خود را بیان و درخواست کند.

وی با اشاره به پیشرفت شهرستان های مجاور که پیشتر، بخشی از توابع تنکابن بودند با ذکر مثالی گفت: شهرستان نوشهر که اکنون منطقه ویژه اقتصادی و گردشگری نام گرفته تنها به دلیل وجود بندر، صاحب این عنوان شده است و چه بسا که اگر بندر شهسوار اکنون وجود داشت این امکان برای تنکابن نیز فرآهم بود.

این مستندساز، علت احیای بندر در تنکابن را به شرایط مساعد منطقه و توپوگرافی مناسب آن نسبت داد و خاطرنشان کرد: اگر مسئولان و مدیران شهرستانی در 40 سال گذشته بر احیا، ایجاد و احداث بندر در تنکابن پافشاری کرده بودند اکنون جایگاه شهرستان تنکابن به مراتب بهتر از وضعیت فعلی بود.

ظفری با ابراز تاسف از نبود یک مدیریت جامع و توانمند در این شهرستان تصریح کرد: با وجود تمام استعدادهای خدادادی که در اختیار شهرستان تنکابن بوده اما استفاده بهینه نکردن از آنها و فقدان برنامه مدون و مفصل برای بهره برداری مناسب و شایسته از این ظرفیت ها سبب جا ماندن تنکابن از قطار پیشرفت شده است.

پیش از این احمد غلامی، کارشناس ارشد گردشگری و هتل داری اظهار کرده، بررسی آمار حضور گردشگران در استان مازندران و تحلیل پراکندگی این جمعیت شناور نوروزی، نکات قابل تامل و مهمی را آشکار می‌سازد.

وی افزود: نخستین مورد تعداد بازدید از موزه‌های استان نسبت به تعداد جمعیت ورودی به آن است که تنها 360 هزار نفر از این موزه‌ها در سراسر استان بازدید کردند. همچنین پربازدیدترین نقاط استان را طبق آمار «تله ‌کابین رامسر»، «تله ‎ کابین چالوس» و «عباس آباد بهشهر» به خود اختصاص دادند.

غلامی افزود: برترین شهرهای استان از نظر جذب گردشگر را به ترتیب بابلسر، نور، نوشهر، چالوس و رامسر تشکیل دادند که در هیچ یک از این موارد نام شهرستان تنکابن دیده نمی‌شود و نکته جالب در این میان حضور مقتدر همسایه غربی در هر دو عنوان مذکور است.

وی تصریح کرد: این آمار جالب و البته تکان دهنده در مورد تنکابن در شرایطی است که سالها پیش از این، شهرستان تنکابن در فهرست مناطق پربازدید استان مازندران قرار داشت اما پس از وقوع اتفاقات نادرست، ناگوار و غیرکارشناسی چون ساخت و سازهای بی رویه در ارتفاعات، تخریب جنگل و ویلاسازی، اشغال فضاهای جنگلی توسط طرح ‎های مختلف پرورش ماهی و احداث اماکن موقت گردشگری که با کم ترین امکانات و نادرست ترین شکل ایجاد شده بودند و سرانجام مهم تر از همه، پس از ساخت کمربندی ناقص، نامناسب و نادرست شهری، جایگاه تنکابن در جذب گردشگر به شدت رو به افول رفت و امروز باید اذعان کرد که نام و نشانی از آن شهرستان بزرگ و تاریخی به جا نمانده است.

این استاد دانشگاه و فعال حوزه اکوتوریسم، مدیریت غیر اصولی را دلیل اصلی رکود گردشگر در تنکابن دانست و افزود: علاوه بر این اتفاقات که تمام آنان نتیجه تصمیمات نادرست، غیرکارشناسی و بدون برنامه مدیران پیشین شهرستانی و استانی بود، هیچ اقدام موثری در حوزه‌های دیگر گردشگری شهرستان نیز رخ نداد.

غلامی تصریح کرد: در شرایطی که دریا نخستین و مهم ترین جاذبه گردشگری استان مازندران است، ساحل شهرستان تنکابن همچنان و پس از گذشت این سال ها در انتظار بازگشایی یک مرکز تفریحی مناسب و درخور نام شهرستان مانده است.

لیلا صدیق، کارشناس و مجری تورهای گردشگری نیز پیش از این اظهار کرد: برتری غرب استان مازندران نسبت به شرق در دسترسی سریع به جنگل و دریا و نیز فراهم بودن امکان حرکت و عزیمت گردشگران از اقصی نقاط کشور به منطقه غرب استان از طریق محورهای مواصلاتی که بیشترین آمار تردد مسافران را در ایام نوروز به خود اختصاص دادند، شرایط مناسبی را جهت جذب گردشگران مهیا ساخته است.

وی افزود: اما در تنکابن کم ترین توجهی از سوی مسئولان حوزه گردشگری و مدیران ارشد شهرستانی به جذب گردشگر صورت نگرفته، چرا که مبادی و ورودی‌ های شرقی و غربی شهر تنکابن کماکان پشت وعده های این سال و آن سال مدیران ادارات مختلف مانده و حتی جهت اصلاح و ترمیم محور کمربندی و ایجاد خروجی و نظایر آن، کوچک ترین قدمی توسط مسئولین ارشد ادارات شهرستان صورت نگرفت.

صدیق، تنکابن را سرشار از ظرفیت های گردشگری دانست و یادآور شد: نبود زیرساخت گردشگری به ویژه در زمینه تامین امکانات رفاهی برای مسافران و گردشگران، سواحل بی ‎سروسامان و مملو از آلودگی و زباله، نبود بازارها و بازارچه‌ های سنتی معتبر و مطرح با توجه به تولیدات خاص منطقه، عدم بهره برداری مناسب از ظرفیت بالقوه طبیعی، نبود جاذبه‌‌ها و اماکن ویژه گردشگری نظیر موزه ها، هتل‌ها، مجتمع های تجاری خاص و نظایر آن و نیز عدم حمایت و توجه جهت ایجاد چنین مراکزی در سال های گذشته سبب شده تا تنکابن با داشتن پایه و توانایی در هریک از موارد فوق نتواند در این صنعت حرفی برای گفتن داشته باشد.

وی تاکید کرد: امروز سهم تنکابن از گردشگری تنها محدود به اندک مسافرانی است که نه برای اقامت چند روزه و برنامه ریزی شده که برای گذر از منطقه و یا توقفی کوتاه وارد آن می‌شوند و علاوه بر این که تمامی مایحتاج خود را به همراه دارند و به خرید و تهیه ضروریات بسنده می‌کنند، بلکه ارمغانی جز ترافیک، زباله، آلودگی صوتی و غیره به همراه ندارند.