چالش‌های کلیدی صنعت برق ایران/ کمبود برق و خاموشی در تابستان۹۸ تکرار خواهد شد؟
نظام قیمت گذاری غیرشفاف، نوسانات شدید ارزی و بدهی‌های وزارت نیرو به پیمانکاران ، از جمله چالش های جدی صنعت برق ایران است که ضرورت بازنگری و تغییرات اساسی و راهبردی در این صنعت را روز به روز جدی تر می کند.
به گزارش اقتصادآنلاین، ایران با تولیدی ۲۶۵ میلیارد کیلو وات ساعت در سال ۲۰۱۷ رتبه شانزدهم تولید برق در دنیا و رتبه دوم بعد از عربستان سعودی در سطح منطقه را به خود اختصاص داده است. از منظر مصرف با ۲۲۱ میلیارد کیلو وات ساعت رتبه هیجدهم و از لحاظ سرانه مصرف با ۲۶۹۳ /۱۹ کیلو وات ساعت رتبه ۹۲ را در بین کشورهای جهان دارد مقایسه جایگاه مصرف برق در ایران بیانگر این موضوع است که ساختار اقتصادی هنوز به طور کامل صنعتی نشده و نفوذ فناوری و صنعتی شدن عمق کمی دارد. از جنبه های دیگر این موضوع منعکس کننده این بحث هم هست که خانوار ها در بخش های مختلف از منابع انرژی متفاوت استفاده می کنند و یا به عبارت دیگر تنوع سبد انرژی خانوار وجود دارد.(برق برای سرمایش و گاز برای گرمایش)
صنعت برق از ویژگی های منحصر به فرد در بین صنایع زیرساختی برخوردار است و از لحاظ اقتصادی و مالی می توان به سرمایه بر بودن طرح های این صنعت و پایین بودن نرخ بازگشت سرمایه اشاره کرد با این اوصاف صنعت برق با چالش‌های زیادی روبه‌رو است.
دراین بین تعدادی را میتوان به عنوان عمده‌ترین مسائل در این صنعت برشمرد که عبارتند از: نوسانات نرخ ارز ، اجرایی نشدن مفاد تایید شده در قراردادهای بین بخش‌خصوصی و دولت، واقعی نبودن قیمت برق، بدهی‌های وزارت نیرو ، افت محسوس بودجه بخش برق و وضعیت نامطلوب صادرات تجهیزات و خدمات فنی و مهندسی .
عده ای از کارشناسان عقیده دارند نوسانات نرخ ارز و همچنین کاهش بودجه دراین صنعت مشکلات بسیاری را فراهم کرده، تا جایی که منجر به ورشکستگی بسیاری از شرکتهای فعال در حوزه برق شده است.
فعالان صنعت برق بخش عمده نگرانی‌های خود را مربوط به جبهه خارجی و دشمن نمی‌دانند و براین باورند که بسیاری از مشکلات حال حاضر کشور، ریشه در نابسامانی‌های مدیریتی حوزه دارد.
از دیگر عوامل مهم نامبرده میتوان به بدهی های وزارت نیرو اشاره داشت و همینطور رشد چشمگیر مصرف خانگی آن به خصوص در فصول گرم سال که موجب خاموشی های متعددی خواهد شد. یکی از علل تداوم مسائل یاد شده، عدم تجزیه و تحلیل صحیح عملکرد مالی با توجه به وضعیت بودجه در وزارت نیرو است.
رییس هیئت مدیره سندیکای برق کشورچند ماه پیش در مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه بدهی وزارت نیرو به بخش‌خصوصی و بانک‌ها رقمی معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان است، افزود: نتیجه این عدم پرداخت بدهی را میتوان در خاموشی‌های مکرر بخش تولید دید.
در روزهایی آغازین هفته مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی، به بررسی مسائل کلیدی و مشکلات مالی صنعت برق پرداخت و آن‌ها را نیازمند اصلاح دانست. در بخش جمع بندی گزارش این مرکز آمده است جریان مالی و اقتصاد صنعت برق و به خصوص بودجه وزارت نیرو به ویژه در بودجه شرکتهای زیرمجموعه، همراه با ابهامات و نقصان هایی از جمله مشکوک الوصول بودن درآمدها و منابع سرمایه ای و عدم شفافیت در مورد بندهای هزینه ای و مصارف سرمایه ای) است. بی توجهی به قوانین بالادستی چون برنامه پنج ساله ششم توسعه، درج ارقام غیرواقع بینانه در بودجه شرکتهای غیردولتی، مهم ترین نقصان های بودجه شرکتهای زیر مجموعه بخش برق وزارت نیرو است. این موضوع منجر به اختلال در اقتصاد برق و بروز چالش های متعددی برای سرمایه گذاران و صاحبان کسب و کار زنجیره تأمین شده است. ادامه این وضعیت می تواند به تعدیل واحدها و از بین رفتن توان ساخت و مهندسی کشور در بخش برق شود.
اولویت های اجرایی و راهبردی ذیل در جهت رفع چالش های ذکر شده در این گزارش به تفصیل شرح داده شده است.
۱. اصلاح نظام قیمت گذاری برق
۲. افزایش سرمایه گذاری در پروژه های توسعه ای صنعت برق
٣. بهینه سازی و کاهش تلفات در زنجیره تولید تا مصرف برق
۴. پرداخت مطالبات شرکت های بخش خصوصی
۵. جبران افزایش قیمت نهاده ها در قراردادهای جاری و آتی
۶. مدیریت عرضه و تقاضای فلزات و مواد خام در بازار
۷. رفع موانع قانونی و مبادلات پولی برای صادرات کالا، خدمات و انرژی برق توسط بخش خصوصی
اما باید دید با توجه به مشکلات ذکر شده و همچنین وضعیت نوسانات ارزی در ایران و بودجه اختصاص داده شده به وزارت نیرو و صنایع برقی، تا چه اندازه مدیریت این وزارتخانه قادر خواهد بود تا این چالش‌ها را مهار کند.
متن کامل این گزارش از اینجا قابل مشاهده است.
