شیشه ارزان افغانستان در کمین معتادان ایران
پرویز افشار، معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره افزایش تولید شیشه در افغانستان و شیوع دوباره مصرف شیشه در ایران به سبب واردات مت آمفتامین ارزان افغانستانی هشدار داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، گزارش‌های ٨ سال اخیر دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد UNODC و وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان حکایت از آن دارد که شبکه قاچاق در این کشور جنگ‌زده، از سال ٢٠١٠ تلاش‌های محسوسی برای ورود به بازار محرک‌ها آغاز کرده و نتیجه موفقیت‌آمیز این تلاش‌ها آن هم فقط در طول ٧ سال، این بوده که سال ٢٠١٧، مقامات منطقه‌ای UNODC در گزارش‌های خود از هشدار نسبت به افزایش قابل توجه تولید شیشه در افغانستان بنویسند با استناد به این شواهد که موارد ضبط شیشه از ٢ مورد در سال ٢٠١١، به ١٥٣ مورد در سال ٢٠١٤ رسیده و همچنین، تعداد مراجعات معتادان به مت آمفتامین و مستنداتی درباره افزایش فعالیت آشپزخانه‌ها هم، تمام احتمالات درباره تلاش شبکه داخلی افغانستان برای ورود جدی به بازار جهانی شیشه را به یقین نزدیک کرده است. در حالی که گزارش‌های دولتی افغانستان از استقرار آشپزخانه‌های شیشه در غرب این کشور و نزدیک به مرزهای شرقی ایران خبر داده، هر تحرکی برای افزایش تولید شیشه در این کشور، باید به عنوان یک زنگ خطر جدی مورد توجه قرار بگیرد. امروز که پرویز افشار؛ سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر و معاون کاهش تقاضای این نهاد سیاستگذار، از کاهش ١٩ درصدی مصرف شیشه به دلیل گرانی ٤ برابری قیمت خرده فروشی شیشه خبر می‌دهد، باید توجه داشت که کاهش مصرف شیشه در ایران، محصول تلاش یک روزه دولت نبوده بلکه از ابتدای دهه ٩٠ و با وجود بی‌توجهی‌های مسوولان دولت دهم نسبت به اهمیت ممنوع‌سازی واردات سودوافدرین- مهم‌ترین پیش‌ساز مت آمفتامین- محافل کارشناسان غیردولتی فعال در حوزه کاهش آسیب اعتیاد، برای آگاه‌سازی گروه‌های همتا و همیار معتادان خیابان خواب متحد شدند تا هدفگذاری پیوسته‌ای به جریان بیفتد و بی‌خانمان‌ها را از مضرات غیر قابل باور اما واقعی این ماده محرک مطلع کنند. اگرچه این آگاه‌سازی، به دلیل ارزانی بیش از حد قیمت خرده‌فروشی (هر گرم حدود ٢٠ هزار تومان) فایده چندانی نداشت اما زمینه‌ساز اقدامات جدی دولت یازدهم برای توقف واردات سودوافدرین شد. نیمه دوم سال ١٣٩٤ که قیمت خرده‌فروشی شیشه، در تهران به حدود ٧٠هزار تومان (بابت هر گرم) و در استان‌های غربی، به حدود ١٠٠ هزار تومان رسید، متولیان کاهش تقاضا و مقابله با مواد مخدر بابت موفقیت‌آمیز بودن نتیجه اقدامات، لبخند زدند. اما در طول ٥ سال گذشته که گزارش اقدامات دولت ایران برای محدود‌سازی هرچه بیشتر تولید شیشه، روی میز سران شبکه‌های بین‌المللی قاچاق مواد مخدر بوده، هدفگذاری جدیدی به فهرست برنامه‌ها و اولویت‌های تاجران مرگ اضافه شده است؛ سوءاستفاده از نابسامانی و ناامنی افغانستان که حتی از سایه سرتاسری دولتی با ثبات هم بی‌بهره است. افزایش تولید شیشه هدفگذاری جدید شبکه قاچاق در افغانستان است. خطری که به فعل درآمده و یک تهدید بسیار جدی برای همسایه غربی به شمار می‌رود. افشار، سه سال قبل و در مصاحبه‌ای که داشت نسبت به واردات هرویین چینی و شیشه افغانی هشدار داد. هشداری که امروز باید بیشتر تجزیه شود چرا که شیشه تولید شده در افغانستان، از آنچه در ایران به اسم شیشه تولید می‌شد، خلوص بسیار بیشتری دارد و آیا این خلوص بالا، می‌تواند تهدید جدی برای جمعیت دو میلیون و ٨٠٨ هزار نفری مصرف‌کنندگان مواد مخدر و محرک در ایران باشد؟ برای جمعیتی که بنا بر تخمین افشار، نیمی از آنها و معادل یک میلیون و ٤٠٠ هزار نفرشان، وابستگی قطعی و به معنای اعتیاد دارند و کمتر از سه سال است که به دلیل گرانی قیمت شیشه به جایگزینی هرویین به جای «مت» عادت کرده‌اند؟ افشار در پاسخ درباره مضرات و معایب خلوص بالاتر مت‌آمفتامین وارداتی از افغانستان نسبت به آشغال سفیدرنگی که در ایران به اسم شیشه فروخته می‌شد، می‌گوید: «تولید مواد صناعی در افغانستان، از حد پیش‌بینی و آینده نگری گذشته و به یک واقعیت تبدیل شده است. ماده محرک تولید شده در افغانستان هم خلوص بیشتر از شیشه تولید شده در ایران خواهد داشت چون در ایران، سخت‌گیری‌ها نسبت به ورود پیش‌سازهای شیشه بسیار بیشتر است در حالی که ممکن است همین پیش‌سازهای ممنوعه، در قالب کالاها و محموله‌های ترانزیتی و حتی از گمرکات رسمی کشور مبدا، پلمب شده و به افغانستان برسد. اخیرا در یکی از نشست‌های بین‌المللی مطرح کردیم که وقتی برخی مواد پیش‌ساز، تحت عنوان ماده اولیه مورد نیاز یک کارخانه شیمیایی در افغانستان فروخته می‌شود در حالی که چنین کارخانه‌ای در این کشور خارجی توسعه نیافته، اصلا وجود خارجی ندارد، باید از فروش این ماده اولیه به خریدار با مقصد افغانستان جلوگیری شود. در واقع، دسترسی آسان به مواد اولیه در افغانستان باعث شده که قاچاقچیان، مواد محرک با خلوص بیشتری تولید کنند و مواد محرک با خلوص بیشتر، منافع و معایبی برای مصرف‌کنندگان شیشه در کشور ما خواهد داشت. بالا بودن خلوص شیشه، عوارض جسمی ناشی از ناخالصی‌ها را کاهش داده و در کوتاه‌مدت هم، از چند مصرفی معتادان جلوگیری می‌کند چون خلوص شیشه تولید شده به این معناست که عاری از سایر مواد اعتیادآور است و بنابراین، مصرف همزمان چند ماده محرک و مخدر- ناشی از بالا بودن ناخالصی شیشه- کاهش خواهد یافت. اما وقتی هم خلوص مت آمفتامین بالا باشد، ممکن است با افزایش عوارض ناشی از مصرف ماده خالص‌تر مثل وابستگی سریع‌تر، بروز رفتارهای پارانویا و مخاطره‌آمیز و همچنین، رفتارهای جنسی کنترل‌نشده مواجه شویم و همچنین، مصرف‌کنندگان ممکن است برای تثبیت و تعدیل خُلق‌شان (بر اثر مصرف یک ماده نسبتا خالص) از بنزودیازپین‌ها و تریاک استفاده کنند. بنابراین، در کوتاه‌مدت با کاهش چندمصرفی مواجه می‌شویم اما در میان مدت، حتما سراغ چند مصرفی خواهند رفت.»
هشداری که افشار، جدی‌تر از تفاوت خلوص و درصد ترکیبات تشکیل‌دهنده شیشه مطرح می‌کند این است که: «اگر دسترسی به مواد اولیه در افغانستان آسان باشد، شیشه تولید شده در افغانستان و وارد شده به ایران، کاهش قیمت خواهد داشت و ارزانی قیمت (در مقایسه با قیمت امروز خرده‌فروشی شیشه که حدود گرمی ١٢٠ الی ١٥٠ هزار تومان است) ما را با موج دوباره مصرف شیشه بین معتادان مواجه خواهد کرد.»
