باخت میادین مشترک نفت و گاز/ دولت و مجلس به سرعت عمل کنند
بی‌توجهی مدیران داخلی به توسعه میادین نفتی مشترک و تاخیر در تلاش برای توسعه این میادین از سوی مسئولان وزارت نفت آسیب های جبران ناپذیری برای کشور به همراه دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ابتکار، معصومه معظمی نوشت؛ در مرز ایران با کشورهای همسایه 28 میدان نفت وگاز به‌صورت مشترک وجود دارد که به گفته حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس‌کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و حسین آفریده، رئیس پژوهشکده نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه امیرکبیر طی سال‌های گذشته تا کنون در برداشت از همه این میادین مشترک؛ از دیگر کشورها عقب هستیم. به عبارتی با بی‌تدبیری مسئولان؛ این سرمایه ملی در این میادین مشترک به غارت می‌رود و به گفته هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، «مدیریت‌های ناکارآمد» باعث بروز این مشکلات و عقب ماندن‌مان در برداشت از این میادین شده است.»
بنابراین عملکرد سال‌های گذشته مسئولان نشان داده است که هیچ اراده و مدیریتی برای بالا بردن برداشتمان از این میادین مشترک وجود ندارد، در حالی که تاخیر در سرمایه گذاری داخلی یا خارجی در این میادین به ضرر منافع ملی است، چرا که کشورهای عربستان، عراق، کویت، امارات و قطر که با ما دارای میادین مشترک هستند، در برداشت از این سرمایه خدادادی مشترک، بدون توجه به سهمشان برداشت‌های بسیار بالا و غیر قابل رقابتی دارند و ما به دلایل مختلفی از جمله بی‌برنامگی و در اولویت نبودن این موضوع از سوی مسئولان طی سال‌های گذشته هنوز نتوانسته‌ایم برداشت خود را حتی در یکی از میادین مشترک به نزدیک برداشت سایر کشورها برسانیم. البته فلاحت‌پیشه در گفت‌وگو با «ابتکار» اظهار کرد که مسئولان بارها تاکید کرده‌اند که توسعه میادین مشترک نفتی باید در اولویت کار قرار بگیرند ولی خروجی کار در این سال‌ها چیزی برخلاف تاکیدات فوق است و دال بر بی کفایتی برخی مدیران و مسئولان دارد. خادمی، نماینده مردم ایذه و باغملک در مجلس هم تاکید دارد که سوء مدیریت و این ضعف مدیریتی حتی در استفاده از منابع خدادادی هم خودش را نشان می‌دهد و این بی‌توجهی مسئولان باعث آسیب زدن به کشور و هدر رفت این سرمایه ملی می‌شود.»
بی‌توجهی مسئولان نفتی آفت توسعه میادین مشترک
بر همین اساس بی‌توجهی مدیران داخلی به توسعه میادین نفتی مشترک و تاخیر در تلاش برای توسعه این میادین از سوی مسئولان وزارت نفت آسیب های جبران ناپذیری برای کشور به همراه دارد.
از طرفی با نگاهی به برداشت جمهوری اسلامی از چند میدان مشترک در مقایسه با سایر کشورهای برداشت کننده، پی به میزان بی‌توجهی مسئولان خواهیم برد. مثلا در میدان فروزان؛ مشترک بین ایران وعربستان که در سال ١٣۴۵ توسط شرکت پان‌آمریکن کشف شد، در سال ١٩٧٨ از این میدان 180 هزار بشکه نفت تولید می‌کردیم. در حالی که بعد از چهار دهه از شروع فعالیت این میدان، در طرح‌های توسعه، تجهیزات به‌روز نشده و در‌نتیجه طبق آمار سال 95؛ میزان برداشت عربستان ٩ برابر ایران و 405 هزار بشکه بوده است و ایران حدود ۴۵ هزار بشکه برداشت دارد. حسین آفریده، رئیس پژوهشکده نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه امیرکبیر هم در گفت‌وگویی مطرح کرده است: «در پارس جنوبی هم همواره از قطر عقب بوده‌ایم، برای مثال در لایه‌های نفتی پارس جنوبی روزانه 50 هزار بشکه برداشت می‌کنیم و قطر 450 هزار بشکه. ممکن است در گاز خیلی تفاوت نداشته باشیم؛ اما در نفت این فاصله زیاد است.»
ضعف ایران در برداشت از میادین مشترک نفت و گاز در مقایسه با همسایگان
این در حالی است که در میدان آرش؛ میدان مشترک بین ایران، کویت و عربستان هم شرایط به همین منوال است. سهم گاز ایران از میدان آرش70 میلیون بشکه میعانات گازی و ۴٢ میلیون بشکه نفت است؛ اما بنا به اظهارات کارشناسان عملیات اکتشاف را یا شروع نکرده‌ایم یا در حد خیلی پایینی برداشت می‌کنیم. در حالی که طرف دیگر با تکنولوژی‌های روز دنیا این کار را انجام می‌دهد.
همچنین میدان نفتی یادآوران هم یکی دیگر از میدان‌های مشترک ایران و عراق است، عراقی که چندی پیش در جنگ بوده و اکنون هم با مشکلات زیادی درگیر است، ولی در برداشت از این میادین از ما جلوتر است. طبق شنیده‌ها در این میدان مشترک شرکت‌های چینی طرف قرارداد ما بودند؛ اما عملا کار نکردند و چاه‌هایی را که باید حفر می‌کردند، نکردند. میدان نفتی فرزاد هم بین ایران و عربستان مشترک است و در این میدان هم میزان برداشت عربستان از ایران بسیار بیشتر است و ما حتی نتوانسته‌ایم خودمان را در یکی از این میادین بالا بکشیم و این جای تاسف است. البته فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم درباره دلیل اینکه «چرا جمهوری اسلامی ایران نتوانسته است در برداشت از میادین مشترک نفت و گاز پیشرفت کند»، به «ابتکار» گفت: «در این باره طی سال‌های گذشته از سوی مسئولان کم کاری هایی شده است و طبق قانون برنامه و قوانین بودجه باید به منظور امور توسعه و بهره‌برداری 14 و نیم درصد فروش نفت به شرکت ملی نفت اختصاص داده شود، ولی متاسفانه به دلایل مختلف از جمله پرداخت نقدی یارانه، بخش عمده و قابل توجه پول‌هایی که باید صرف توسعه کشور شود، برای اقدامات جاری هزینه می‌شوند.» او افزود: «این عوامل باعث شده‌اند که کشورهای دیگر در برداشت از میادین مشترک از ما پیش بیفتند.» ولی خادمی این نکته را رد کرد و گفت که پرداخت نقدی یارانه‌ها نقش خاصی در این موضوع ندارند و صرفا بی‌کفایتی مدیران و بی‌ارادگی آنها در این باره تاثیرگذار بوده است. خادمی هم درباره دلایل این وضعیت به «ابتکار» گفت: «اکثر مدیران نالایقی سرکارشان هستند که علاقه و عرقی به کشور ندارند. البته دلایل زیاد است و مشکلات اقتصادی هم بی تاثیر نیست و بسته‌ای از مشکلات باعث شده است در این زمینه از کشورهای همسایه عقب بیفتیم.»
براساس این گزارش؛ شرکت ملی نفت ایران در سال ٨٩ گزارشی منتشر کرده که می‌گوید برداشت عربستان از چهار میدان نفتی مشترک با ایران بیش از10 برابر ایران است؛ یعنی عربستان 405 هزار بشکه هیدروکربن برداشت می‌کرده و ایران فقط ۴٢ هزار بشکه. عراق در برداشت از میادین مشترک، بیش از دو برابر از ایران جلوتر است. این کشور از ١٢ میدان مشترک نفتی با ایران، روزانه ٢٩۵ هزار بشکه برداشت می‌کند حال آن که برداشت روزانه ایران 130 هزار بشکه است. میدان‌های مشترک دیگر هم چنین وضعیتی دارند.
حفاری برخی میادین مشترک متوقف شده است
خادمی هم در ادامه با اشاره به میزان برداشتمان از سایر میادین مشترک در مقایسه با کشورهای دیگر، اظهار کرد: «در میدان فروزان برداشت روزانه ما 40 هزار بشکه در روز است در حالی که عربستان 400 هزار بشکه استخراج می‌کند. در پارس جنوبی هم که سال‌ها عقب بوده‌ایم و قطر برداشت‌های چندصد برابری داشته است و ما حدود 3 سال است که برداشتمان از پارس جنوبی نزدیک به برابر با قطر شده است.» این عضو کمیسیون انرژی مجلس به میادین یادآوران و آزادگان هم اشاره کرد که شرایطی مشابه دارند و تاکید کرد: «در میادین فرزاد A و فرزاد Bعربستان همین وضعیت برداشت چندصد برابری وجود دارد. حتی فعالیت حفاری بسیار ضعیف و کندی داریم و شاید بتوان گفت که این حفاری متوقف شده است و حتی در آینده هم با این شرایط نمی‌توانیم برداشتی داشته باشیم.»
پالایشگاه نمی‌زنیم و همچنان بنزین را وارد می‌کنیم
این نماینده مردم ایذه و باغملک در خانه ملت همچنین تاکید کرد: «دلیل اصلی این وضعیت در عین حال این است که اراده‌ای برای انجام این کار وجود نداشته و ندارد و حتی ساده‌ترین کارها را انجام نمی‌دهیم و وقت را هدر می‌دهیم. ما کشور تولید کننده بنزین هستیم ولی 108 سال است هنوز بنزین وارد می کنیم. در حالی که تبدیل نفت خام به بنزین کار خاصی ندارد و به یکسری تجهیزات می‌خواهد که به آن پالایشگاه می‌گویند و هر کشوری می تواند پالایشگاه بزند. سال‌ها پیش ایران بزرگ‌ترین پالایشگاه خاورمیانه را داشت و بعد از انقلاب فقط در زمان آقای آقازاده که وزیر نفت بود پالایشگاه زدیم و بعد آن را تعطیل کردیم و دوستان دیگری که روی کار آمدند معتقد بودند بنزین را از خارج بخریم بهتر است. آنها متوجه نمی‌شدند زدن پالایشگاه یعنی تبدیل مواد خام و ده‌ها فرآورده باارزش دیگر و غیرقابل تحریم. آنها متوجه نبودند که با زدن پالایشگاه برای کشور اشتغال و آسایش ایجاد می‌کنیم.»
این نماینده دور دهم مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این نکته که «مجلس برای حل مشکل برداشت حداقلی از میادین مشترک نفت و گاز چه برنامه‌ای دارد و آیا ورود خواهد کرد؟»، به «ابتکار» گفت: «مجلس هم به نظرم انگیزه‌ای برای انجام این کار ندارد که بخواهد ورود کند. در دنیا پارلمان‌ها تشکیل می‌شوند و از درون پارلمان‌ها، دولت‌ها به وجود می‌آیند تا نظارت دقیقی بر دولت‌ها باشد و اگر برخلاف برنامه‌ها عمل کردند؛ آن را برکنار می کنند و دولتی قدرتمند روی کارمی آورند. ولی در کشور ما این برعکس است و دولت‌ها شکل می‌گیرند و با حمایت آنها مجلسی بی‌خاصیت و همسو با خود تشکیل می‌دهند تا خواست و منافع آنها تامین شود. به همین دلیل در مجلس هم دغدغه ای برای این موضوع وجود ندارد.» او همچنین تاکید کرد: «بنابراین در مجلس هم اراده‌ای برای حل این مشکل نیست و در دولت‌ها و مجالس گذشته هم این موضوع تکرار می‌شده است. در اکثر دولت‌ها این اتفاق می‌افتد و مجلس اگر خودش را ناظر بر دولت بداند نه حیاط خلوت دولت، مشکلات حل می‌شود.»
