افزایش خانوارهای تک نفره در ایران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395، از مجموع 24میلیون و 129‌هزار و 490خانوار کشور، 87‌درصد معادل 21‌میلیون و 67‌هزار و 737 خانوار دارای سرپرست مرد و 12‌درصد خانوار معادل سه‌میلیون و 61‌هزار و 753 خانوار دارای سرپرست زن هستند. در حالی که بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، از بین 21‌میلیون و 110‌هزار و 481 خانوار هفت درصد(یک‌میلیون و 471‌هزار و 868‌هزار خانوار)تک والدی بودند؛ در آن سال 48/14‌درصد خانوارهای تک والدی سرپرست مرد و 52/82‌درصد خانوارها سرپرست زن داشتند. بنابراین با توجه به افزایش کل خانوارها در فاصله بین سرشماری سال‌های 1390 و 1395تعداد خانوارهای تک والدی 19درصد افزایش داشته است.

زنگ خطر افزایش آمار خانواده‌های تک نفره

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گسترش پدیده تنها زیستی را عامل موثر کاهش ازدواج دانست و نسبت به افزایش تمایل جوانان به زندگی مجردی هشدار داد. علی کرد با هشدار نسبت به افزایش گرایش جوانان به تنها زیستی و زندگی مجردی گفت: تنها زیستی می‌تواند خواسته یا ناخواسته و بنا به دلایلی همچون افزایش سن ازدواج، طلاق، فوت والدین، مشکلات اقتصادی، تحصیل و مهاجرت باشد؛ طی سال‌های اخیر زندگی مجردی افزایش یافته و بیم آن می‌رود که به فرهنگ تبدیل شده و بنیان خانواده‌ها را دچار چالش کند. او با یادآوری اینکه با افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج، زندگی مجردی، خانواده‌های تک نفر و پدیده تنها زیستی در کلانشهرها به‌ویژه تهران افزایش یافته است، افزود: عواملی مانند گسست جامعه، پدیده شهرنشینی، افزایش سن ازدواج و بی‌رغبتی نسبت به آن، تغییر کارکرد خانواده و شکاف نسلی در گسترش خانواده‌های تک نفره موثر بوده و به‌دلیل آنکه در کلانشهرها فرصت بیشتری برای اشتغال و تحصیل وجود دارد، بنابراین جوانان با مهاجرت به زندگی مجردی و تنهازیستی خو گرفته و تمایلی به ازدواج و زندگی متاهلی از خود نشان نمی‌دهند. نماینده کمیسیون اجتماعی مجلس با تاکید بر اینکه پدیده تنهازیستی گسترش آسیب‌های اجتماعی در کشور را به همراه دارد و معضلی اجتماعی است، گفت: اغلب افرادی که تنهازیستی را انتخاب می‌کنند تحصیلکرده هستند و این امر زنگ خطری جدی برای کاهش ازدواج و شیوع آسیب‌های اجتماعی است. کرد با تاکید بر لزوم ریشه‌یابی زندگی مجردی، ادامه داد: بیکاری و مشکلات اقتصادی می‌تواند یکی از عوامل موثر در روی آوردن جوانان به سمت زندگی مجردی باشد، بنابراین نیاز است دولت در راستای رفع مشکلات اقتصادی و بیکاری گامی‌جدی بردارد. او با بیان اینکه دولت باید زمینه ازدواج آسان را برای جوانان فراهم کند، تصریح کرد: باید کانون‌هایی در فرمانداری‌ها و استانداری‌ها تحت عنوان ازدواج آسان تشکیل و به این منظور آیین نامه‌هایی تدوین شود؛ همچنین بهتر است آموزش‌های لازم به جوانان ارائه شود و مشوق‌های لازم برای ازدواج همچون وام‌های کم و بدون بهره در اختیار آنها قرار گیرد. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس ادامه داد: همچنین وزارت کشور نیز باید آیین نامه‌ای را تحت عنوان ازدواج آسان تدوین کند تا رغبت جوانان به ازدواج افزایش یابد، زیرا برخی از جوانان به هیچ‌وجه از پس تامین هزینه‌های زندگی مشترک بر نمی‌آیند؛ بنابراین تمایلی به زندگی متاهلی و ازدواج از خود نشان نمی‌دهند.

66درصد خانوارهای«تک نفره»زن سرپرست هستند

در آبان 96، یک جامعه‌شناس با اشاره به اینکه تاخیر در ازدواج مربوط به همه گروه‌های جامعه نیست و نمی‌توان آن را یک معضل اجتماعی دانست، گفت: این واقعه جمعیت‌شناسی بیشتر گریبان‌گیر اقشار تحصیلکرده است که در عین داشتن شغل، به‌دنبال درآمد بالاتر هستند. این افراد به‌دنبال این هستند تا با ازدواج در سنین بالاتر انتخاب اصلح داشته باشند و اندیشیده‌تر عمل کنند. شهلا کاظمی‌پور تعداد کل خانوارهای ایرانی در سال 95 را حدود 24‌میلیون نفر اعلام کرد و ادامه داد:‌درصد خانوارهای زن سرپرست در سال 85، بیش از 5/1‌میلیون نفر ( 4/9‌درصد ) بوده که این تعداد در سال 95 با رسیدن به بیش از سه‌میلیون نفر به 7/12درصد افزایش یافته است. او با اشاره به افزایش تعداد خانوارهای تک نفره در یک دهه اخیر تصریح‌کرد: در سال 85 بیش از 880‌هزار خانوار تک نفره در کشور مورد شمارش قرار گرفته بود که این رقم در سال گذشته به بیش از دو‌میلیون نفر رسیده است. از این تعداد بیش از 68‌هزار خانوار مرد سرپرست و بیش از یک‌میلیون 350‌هزار خانوار زن سرپرست هستند. به عبارت دیگر می‌توان گفت 12‌درصد از مجموع 24‌میلیون خانوار کشور، زن سرپرست هستند. به‌گفته او آمار خانوارهای تک نفره به نسبت کل خانوارهای کشور در سال 85، 2/5‌درصد بوده که این عدد در سال 95 به 5/8‌درصد رسیده است. این در حالی است که 4/66‌درصد از کل خانوارهای «تک نفره» زن سرپرست هستند.

عوامل موثر در تنها زیستی

این جامعه شناس با اشاره به عوامل مختلفی که در تنهازیستی موثر هستند تصریح کرد: به تاخیر افتادن سن ازدواج، عدم اتکای مالی به خانواده، افزایش میزان طلاق و مهاجرت‌های شغلی و تحصیلی مهمترین عواملی هستند که در تنهازیستی تاثیر گذاشته‌اند. کاظمی‌پور کمرنگ شدن کارکردهای خانواده را از دیگر عوامل رواج تنهازیستی در جامعه دانست و افزود: شکاف نسلی بین جوانان و والدین و کمرنگ شدن کانون و فضای گرم خانواده از دیگر عوامل موثر در این پدیده بوده‌اند. او با اشاره به اینکه مجرد‌بودن با تنها زیستن متفاوت است، اظهارکرد: در حال حاضر تیپ مشخصی را برای افراد مجرد جامعه ایرانی در نظر گرفته‌اند که هر کس از دایره این تعریف خارج شود تحت عنوان معضل از آن یاد می‌شود. این در حالی است که همزمان با تغییر همه ساختارهای جامعه و ورود فناوری به عرصه‌های مختلف زندگی رفتارهای شهروندان و در نتیجه سبک شکل‌گیری خانواده در ازدواج نیز تغییر می‌کند.

تنها زیستی آسیب محسوب نمی‌شود

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تنهازیستی به‌تنهایی آسیب محسوب نمی‌شود، اظهارکرد: گاهی جوانان به‌دنبال خودسازی هستند و حتی زمانی که در کانون خانواده قرار دارند سبک زندگی جمعی ندارند، اما تلاش دارند تا با رسیدن به شرایط با ثبات‌تر تصمیم به ازدواج بگیرند. به گزارش ایسنا، کاظمی‌‌پور با تاکید بر اینکه برای حل مشکل طلاق در جامعه باید روی مساله ازدواج و سامان دادن به آن تمرکز کرد، افزود: مشکل اصلی در جامعه جوانان نیستند، بلکه مشکل اصلی نوع نگاه خانواده‌ها به ازدواج است. در بیشتر کشورهای دنیا وزارتخانه‌ای برای رسیدگی به وضعیت خانواده وجود دارد، اما در ایران تنها نهادهایی همچون مرکز امور زنان و خانواده و بخش جوانان در وزارت ورزش برای رسیدگی به وضعیت خانواده‌ها وجود دارد که چندان کاری از پیش نمی‌برد.

دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی

همچنین یک جامعه ‌شناس با اشاره به دلایل تاخیر در ازدواج و تنها زیستی در جامعه گفت: دوری از نظارت والدین و سختگیری آنها، شکاف بین نسلی، دستیابی جوانان به سطحی از درآمد و تحصیلات که زندگی مجردی را برایشان امکانپذیر می‌کند و فرار از اصرار خویشاوندان برای ازدواج، از دلایل تمایل آنها به تنها زیستی است. علی احمدی با اشاره به اینکه بر اساس آمارها با موضوع تنها زیستی به شکل یک معضل اجتماعی گسترده روبه‌رو نیستیم، افزود: با این وجود، باید روی صحت این آمارها از چند جهت تردید کرد، چرا که زمانی که از خانوارهای تک نفره آمارگیری می‌شود، افراد ممکن است به دلایل فرهنگی مانند اینکه معمولا خانه افراد تنها زیست توسط فرد دیگری از اعضای خانواده اجاره می‌شود یا آنها ادعا می‌کنند با فرد دیگری زندگی می‌کنند، از اظهار واقعیت خودداری کنند. او با تاکید بر اهمیت نگاه عمیق و گسترده نسبت به تنها زیستی اظهار کرد: بسیاری از افراد نیز ممکن است به شکل موقتی با فردی زندگی کنند، اما در شرایط «تنهایی» به سر ببرند، بنابراین باید فراتر از آمار درباره تنها زیستی صحبت کرد. علی احمدی با بیان اینکه خانواده و ازدواج یک نهاد تاریخی هستند، اظهار کرد: هیچ‌جامعه‌ای وجود ندارد که درباره ازدواج اعضای خود برنامه‌ای نداشته باشد. بنابراین همواره در طول تاریخ با نهاد ازدواج مواجه بوده‌ایم. نهادمند‌بودن ازدواج نشان می‌دهد که این واقعه جمعیت‌ شناختی، سازوکار مشخص و هنجارها و ارزش‌های معینی در جامعه دارد. او با تاکید بر اینکه هر زمان که تحولات اجتماعی شتاب می‌کرد، از نهادمندی ازدواج نیز کاسته می‌شود، اظهار کرد: در گذشته سنت و تاریخی وجود داشت که طبق آن امکان ازدواج فراهم می‌شد، اما امروزه این سنت‌ها به شکلی که در گذشته وجود داشته‌اند، کارکردی ندارند. این جامعه‌ شناس با بیان اینکه معنای ازدواج می‌تواند در گروه‌های مختلف متفاوت باشد، تصریح کرد: باید درباره انگیزه ازدواج در مورد زنان و مردان به شکل جداگانه‌ای بررسی صورت گیرد. همچنین در میان طبقات اجتماعی مختلف نیز با مساله ازدواج و معنای متفاوتی از آن سر و کار داریم. به گزارش پانا، علی احمدی با تاکید بر گفتمانی شدن ازدواج، جنسیت و روابط جنسی پس از انقلاب اسلامی، اظهار کرد: با رشد گفتمان‌های مختلف در جامعه به‌دنبال گسترش مدرنیته، شاهد گسترش تعاریف متفاوت ازدواج و انگیزه آن هستیم.