بارش‌ها تا حدودی کمبود آب را جبران کرده اند
در چند سال اخیر بارش‌ها معمولا تا پایان اردیبهشت ادامه داشت و بعد از آن شاهد افزایش دما و اوج گرفتن آن بودیم. اما امسال تقریبا تا پایان خردادماه، بارش‌ها ادامه داشته است و هوا نیز چندان گرم نبوده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، همین مساله باعث شده تا این تصور قوت بگیرد که با بارش‌های اخیر مشکل کم آبی تا حدود زیادی مرتفع شده است و دیگر شاهد بحران کم آبی نخواهیم بود. اما احد وظیفه، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی معتقد است این‌بارش‌ها چندان هم زیاد نبوده و نه تنها مشکل کم آبی حل نشده است که حتی در بسیاری از استان‌ها، مقدار بارش‌ها کمتر از سال‌های قبل بوده و در برخی حتی به وضعیت بحرانی رسیده است. گفت‌وگویی با وظیفه در مورد همه زوایای وضعیت جوی و شایعاتی که در این زمینه وجود دارد.
آقای دکتر، امسال در ظاهرشاهد بارش‌های بسیار بیشتری نسبت به سال‌های گذشته در تهران و بسیاری دیگر از استان‌های کشور بودیم. اصلا بارش باران تا آخرین روزهای خردادماه درسال‌های اخیر بی‌سابقه بود. خیلی‌ها معتقدند که این‌بارش‌ها باعث می‌شود تا کمبود آب تا حدود زیادی جبران شود. واقعا همین طور است؟ یعنی این‌بارش‌ها توانسته تاحدودی کمبود آب را جبران کند؟
قطعا این‌بارش‌ها تاحدودی کمبود آب را جبران کرده ولی این مقدار آنچنان که باید و شاید قابل توجه نیست. یعنی هنوز تا استانداردهای بارش نرمال فاصله زیادی داریم. البته شاید بد نباشد که بدانید، این‌بارش‌ها بیشتر به سلسله جبال البرز و استان آذربایجان معطوف بود و در مقابل در بسیاری دیگر از استان‌ها بارش‌ها حتی به‌شدت کمتر هم شده است.
مثلا کدام استان‌ها؟
مثلا هرمزگان. مقدار بارش بلندمدت سالانه این استان ١٦٤ میلیمتر بوده در حالی که امسال تنها ٥٨ میلیمتر بارش داشته است. یعنی چیزی حدود ٦٥ درصد کاهش بارش باران داشته‌ایم. وضعیت سیستان و بلوچستان از این هم حادتر است. بارش سالانه این استان ١٠ میلیمتر بوده که امسال با کاهشی ٧٢ درصدی به ٢٨,٦ میلیمترکاهش یافته است. یزد هم از دیگر استان‌هایی است که امسال میزان بارش‌هایش ٣٣.٥ درصد زیر حد نرمال بوده است. اما شاید محسوس‌ترین کاهش مقدار باران را استان فارس داشته باشد. میانگین سالانه بارش در این استان ٣٠٢ میلیمتر بوده است درحالی که امسال تنها ١٣٠ میلیمتربارش داشته است. یعنی چیزی بیش از ٥٦ درصد کاهش! خراسان رضوی از دیگر استان‌هایی است که بارش باران در آن کاهشی محسوس داشته به طوری که از ٢٠١ میلیمتری که قرار بوده در بازه زمانی سال جدید تاکنون داشته باشد، تنها ١٢٩ میلیمتر باران باریده که موید کاهش ٣٦ درصدی بارش در این استان است. حتی استان چهارمحال و بختیاری که استانی پربارش است نیز امسال کاهش بارندگی داشته است به طوری که به جای بارش میانگین ٥٨٠ میلیمتری سالانه خود، در یک‌سال گذشته تنها ٣١١ میلیمتر باران داشته است. اینها نشان می‌دهد که برخلاف اظهارنظرهای عامیانه، مقدار بارش‌ها چندان هم زیاد نبوده است.
ولی فکر کنم تهران وضعیت بهتری داشته است؟
نه. اینچنین نیست. باوجود بارش‌های خوبی که به زعم شما داشتیم، البرز ١٨ درصد و تهران ١٥ درصد نسبت به سال گذشته کاهش بارندگی داشته است. اگر دقت می‌کردید بارش‌ها در تهران اکثرا پراکنده و محدود بود. یعنی مثلا بیشتردر شمال شهر بارش داشتیم درحالی که در جنوب شهر خبری از بارندگی نبود.
درمجموع، وضعیت بارش در کل کشور چطور بوده است؟
به‌طور خلاصه نسبت به سال گذشته ٢٢ درصد کاهش بارش را در کل کشور داشته‌ایم. از لحاظ عدد و رقمی هم که بخواهیم نگاه کنیم، میانگین بارش باران در کشور در همین بازه سه ماهه کنونی ابتدایی سال ٢٠٨ میلیمتر بوده که متاسفانه امسال به ١٦٢ میلیمتر کاهش پیدا کرده است. همچنین میانگین بارش «سالانه» باران نیز از ٢٣٢ میلیمتر به ٢٢٠ میلیمتر کاهش داشته که همه اینها آمار نگران‌کننده‌ای هستند.
ولی قبول دارید که امسال بارش‌هایی که تا همین الان هم ادامه دارد، تا حدودی در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است؟ یعنی سال‌های قبل اواخر اردیبهشت بارش‌ها تقریبا تمام شده بود ولی الان هنوز بارش داریم.
این ناشی از الگوهای جوی اروپاست. در هواشناسی پدیده‌ای داریم به نام بندال یا بلاکینگ. در این پدیده، گرم و خشک شدن هوا در اروپا باعث می‌شود تا رطوبت از روی دریای مدیترانه به سمت ایران بیاید و بارش در اینجا زیادتر شود. این پدیده می‌تواند برعکس باشد. یعنی اگر اروپا مرطوب و بارانی باشد، اینجا هوا خشک و کم بارش خواهد بود.
در فضای مجازی خبری منتشر شده که مدعی است افزایش بارش‌ها به دلیل فرآیند باروری ابرهایی است که توسط کشورهای همسایه صورت گرفته است. این فرضیه تا چه حد درست است؟
فقط می‌توانم بگویم «شایعه» است و هیچ منبع علمی و تحلیل منطقی درستی ندارد.
یعنی نمی‌شود با باروری ابرها، مشکل کم آبی را تا حدودی کم کرد؟
نه. اگر اینگونه بود که الان مشکل کم آبی در دنیا وجود نداشت! ضمن آنکه از لحاظ علمی هم این شیوه برای ایران جواب نمی‌دهد.
چطور؟
به چند دلیل عمده و کاملا علمی. اولا در ایران گرد و خاک زیادی درون لایه‌های ابرنفوذ می‌کند و به طور طبیعی هسته‌های بارشی وجود دارد. بنابراین دیگر لزومی به تشکیل هسته‌های جدید بارش‌زا نیست. دوم اینکه‌گیریم که مثلا با این روش، بتوان در استان‌های مرطوبی مثل چهارمحال و بختیاری بارش تولید کرد، ولی در این بین تکلیف شهرهایی مثل اصفهان چه خواهد شد؟ و سومین دلیل اینکه محاسبات و ارزیابی این روش بسیار سخت و پیچیده است و در ایران هنوز امکان چنین محاسباتی وجود ندارد.
پس راهکار و راه‌حلی برای کاهش کم‌آبی وجود ندارد؟
تنها راهکار همان اصلاح الگوی مصرف است و بس. تا وقتی که مصرف آب خود را در هنگام استحمام و شست و شو یا در کشاورزی اصلاح نکنیم نمی‌توانیم انتظار بهبود وضعیت کنونی را داشته باشیم.
به این ترتیب هیچ‌یک از بخش‌های دولتی و نهادهای مختلف، به دنبال حل مشکل کم آبی از طریق روش باروری ابرها نیستند. درست است؟
بله. دقیقا. اگر هم خبری در این زمینه منتشر می‌شود، شایعه است.
و پیش‌بینی‌تان برای تابستان امسال چطور است ؟
براساس الگوها و نقشه‌های جهانی هواشناسی، به نظر می‌رسد امسال تابستان نرمال و متعادلی را پیش رو داشته باشیم. البته اینها پیش‌بینی است و ممکن است براساس شرایط جوی الگوها تغییرکند.
پاییز چطور؟ آیا امسال هم پاییز دیرتر از موعد آغاز خواهد شد؟
نه. برعکس. الگوهای هواشناسی حکایت از آن دارد که امسال پاییز زودهنگام و پربارشی را پیش رو خواهیم داشت.
