نسل کشی پرندگان
اغلب پرندگان مهاجری که برای فرار از سرمای زادگاه خویش مناطق معتدل کشورمان را انتخاب می‌کنند، دیگر هرگز رنگ زادگاه خود را نمی‌بینند. این پرندگان درحالی کیلومترها مسافت را پرواز می‌کنند تابه مناطق معتدل و تالاب‌های کشور از جمله فریدون‌کنار و خوزستان برسند که شکارچیان سودجو از مدت‌ها قبل اسباب و لوازم شکار آن‌ها را مهیا ساخته تا بتوانند با شکار و فروش آن‌ها بیشترین سود را عاید خود کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین، قانون نوشت: درناها، انواع اردک‌ها، خوتکاها، چنگرها، فلامینگوها، غازهای کانادایی و پلیکان‌ها از جمله پرندگانی هستند که در فصل بهار و تابستان وارد تالاب‌های خوزستان از جمله تالاب هورالعظیم می‌شوند که البته به دنبال ورود این پرندگان به این تالاب‌ها، افراد سودجو از مدت‌ها پیش به خوبی خود را برای میهمان‌نوازی از این پرندگان آماده کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که فصل پاییز در منطقه فریدون‌کنار و فصل بهار و تابستان در منطقه تالاب هورالعظیم خوزستان به قتلگاه این پرندگان تبدیل می‌شود.
همه ساله با ورود پرندگان مهاجر به تالاب‌های خوزستان، شکارچیان با دو روش به شکار گسترده این پرندگان می‌پردازند. اولین روش برپایی شکارگاه‌هایی به نام محمیه است؛ به این صورت که دور زمین‌های وسیع بایر را خاک‌ریز می‌گیرند و با رهاکردن آب، دانه‌هایی مانند شلتک و گندم را پخش کرده و پرندگان را به این تالاب‌های ساختگی عادت داده و سپس نسبت به کشتار دسته‌جمعی آن‌ها اقدام می‌کنند.
شیوه دیگر نیز، استفاده از دانه‌های مسموم است. سم‌ریزی پرندگان، همه‌ساله در زمین‌های کشاورزی و آبگیرها انجام می‌گیرد که نه تنها جان هزاران پرنده را می‌گیرد بلکه گوشت‌خواران دیگر نیز مانند انواع پرندگان شکاری، سگ‌سانان و گربه‌سانان با مصرف لاشه‌های پرنده‌های مسموم شده خود هم مسموم شده و تلف می‌شوند. با این روش، شکارچیان بدون کوچک‌ترین مزاحمتی دانه‌های مسموم را پخش کرده و در طول روز لاشه‌ها را جمع‌آوری و در بازارهای سوسنگرد و اهواز به فروش می‌رسانند.
نظام حقوقی حیوانات در ایران رضایت بخش نیست
اما نکته مهم آن است که حیوانات، بخشی از جامعه طبیعی و زیست‌محیطی را تشکیل می‌دهند و در برقراری توازن در نظام طبیعت، نقش موثر و غیرقابل انکاری دارند. حیوانات مانند انسان‌ها از حقوق خاص خویش مانند حق حیات، درمان، آرامش، زیست جمعی، پرهیز از هر نوع خشونت و هرگونه نسل‌کشی، حق استفاده از حیات‌وحش و مانند آن‌ها برخوردارند و هرگونه تعدی و تفریط نسبت به آن‌ها یا حقوق‌شان، به منزله نقض حقوق آنان محسوب شده و ضروری است مستوجب مسئولیت باشد.
نظام حقوقی حیوانات در ایران و جهان سوم، برخلاف جوامع پیشرفته و کنوانسیون‌های بین‌المللی گسترده، رضایت‌بخش نبوده و تضمین‌کننده حقوق طبیعی و قانونی آن‌ها نیست. همین امر یعنی نبود نظام حقوقی و تقنینی مناسب و وجود خلأهای قانونگذاری‌های موجود، موجبات سوء‌استفاده هرچه بیشتر جامعه انسانی را نسبت به حیوانات فراهم آورده و گویی، اعمال هرنوع خشونت و بی‌مهری نسبت به حیات حیوانات، طبیعی تلقی شده و در عمل نیز مجاز به شمار می‌رود.
خشونت نسبت به حیوانات
خشونت نسبت به حیوانات در سال‌های اخیر به اوج خود رسیده‌است؛ به طوری که بسیاری از گونه‌ها در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند. عدم نظارت ونبود قوانین بازدارنده، بسیاری از شکارچیان را گستاخ‌تر کرده، به طوری که گاهی برای شکار حیوان موردنظر خود با محیط‌بانانی که وظیفه حراست و حفاظت از محیط زیست را دارند، درگیر شده و آن‌ها را مجروح و مضروب ساخته تا به خواسته خود برسند.
در این زمینه علی گلمرادی، نماینده مجلس با هشدار نسبت به افزایش شکار پرندگان مهاجر در استان خوزستان گفته است: متاسفانه معضل نسل کشی و شکار پرندگان مهاجر در کشور هنوز ادامه داشته و مدیریت نشده است؛ وضعیت شکار پرندگان به گونه‌ای است که بنابر اعلام سازمان‌های جهانی ایران بعد از عربستان رتبه دوم کشتار پرندگان مهاجر را دارد؛ به طوری که با افزایش شکار با کاهش جمعیت پرندگان روبه‌رو هستیم، این در حالی است که شکارچیان غیرمجاز زیر سایه ضعف نظارت محیط زیست به سمت شکار گسترده روی آورده و بازار خود را گسترش داده‌اند.وی ضعف نظارت و عملکرد محیط زیست را در قتل عام و سلاخی پرندگان مهاجر موثر دانسته و خاطرنشان کرده است: محیط زیست متولی حفاظت از حیات‌وحش و پرندگان است و به طور حتم باید با اتخاذ تدابیر ویژه، خاطیان و سودجویان را شناسایی و برخورد قاطع با آن‌ها را در دستور کار قرار دهد.
اما نکته قابل تامل این است که در میان پرندگان مهاجر گونه‌های در معرض انقراض نیز وجود دارند که با شکار بی‌رویه به طور حتم نسل آن‌ها در معرض تهدید قرار می‌گیردکه در این زمینه نیاز است سازمان حفاظت محیط‌زیست در فصل شکار، پایش و نظارت مناسبی را بر بازارهای محلی داشته باشد تا بتوان از اقدامات به عمل آمده توسط شکارچیان غیرمجاز برای شکار پرندگان مهاجرجلوگیری کرد.
در زمینه حقوق حیوانات با مشکل جدی مواجه هستیم
اما دلیل شکار گسترده پرندگان مهاجر در سال‌های اخیر چیست؟ آیا افزایش مجازات به تنهایی می‌تواند عاملی برای کاهش شکار حیوانات باشد؟ چرا ایرانیان که به میهمان‌نوازی شهره هستند در مورد پرندگان مهاجر که به کشور ما پناه آورده‌اند، رسم میهمان‌نوازی را به جا نمی‌آورند و فقط به فکر منفعت خویش هستند؟
حیمد جنتی، حقوق‌دان و وکیل دادگستری در پاسخ به این سوالات با بیان اینکه اپیدمی شکار غیرمجاز پرندگان مهاجر می‌تواند دارای دوعلت باشد می‌گوید: اولین علت بحث فرهنگی است و دلیل آن نیز عدم توجه کافی به حقوق حیوانات و حقوق نسل‌های آینده و محیط‌زیست است. پس می‌توان گفت به لحاظ فرهنگی و آموزشی در زمینه حقوق حیوانات و محیط‌زیست، با مشکل جدی مواجه هستیم. علت دوم نیز فقر اقتصادی است که این عامل هم می‌تواند دلیلی بر روی آوردن افراد به این پدیده ناهنجار باشد. افراد بومی وقتی به لحاظ اقتصادی با مشکلات جدی مواجه هستند، ممکن است دست به اقدامات نامتعارف زده یا مرتکب جرم شوند. با نگاهی به کشورهای پیشرفته و کشورهایی که شهروندان در رفاه نسبی زندگی می‌کنند، متوجه می‌شویم این پدیده در این کشورها بسیار کم است؛ در حالی که در کشورهای فقیر همه ساله تعداد زیادی فیل به خاطر عاج‌شان یا پلنگ به دلیل پوستش شکار می‌شوند. اما نکته مهم این است که شکار غیرمجاز حیوانات از موضوعاتی است که نیاز به فرهنگسازی دارد. این حقوق‌دان با اشاره به این موضوع خاطرنشان کرد: برای رفع مشکل شکار غیرمجاز پرندگان مهاجر لازم است در مناطق محل عبور و مرور این پرندگان ابتدا مشکلات اقتصادی کاهش یابد زیرا در صورت کاهش فقر و زمانی که مردم این مناطق در رفاه نسبی زندگی کنند، کمتر اقدام به اعمال خلاف و شکار می‌کنند. در حال حاضر افراد در این مناطق بیکار بوده و مجبور هستند از راه شکار غیرمجاز امرار معاش کنند.همان‌طور که ممکن است افراد به لحاظ فقر، دست به قاچاق مواد مخدر بزنند.
جنتی در پاسخ به این سوال که مشکلات اقتصادی می‌تواند توجیه مناسبی برای شکار غیرمجاز باشد، خاطرنشان کرد: خیر به هیچ وجه مشکل اقتصادی نمی‌تواند توجیهی برای به دام انداختن این پرندگان باشد. گاهی مشاهده می‌شود این شکارچیان تورهای هوایی با قیمت‌های بسیار بالا برای شکار این پرندگان پهن می‌کنندکه دیدن منظره گرفتار شدن این حیوانات زبان بسته در این تورها رقت انگیز است. اما در حال حاضر بیکاری و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها در این مناطق یکی از عوامل روی آوردن این افراد به شکار غیرمجاز است.
در شرع آزار حیوانات و کشتن آن‌ها مذموم است
وی افزود: ما در کشور اسلامی زندگی می‌کنیم که در شرع آزار حیوانات و کشتن آن‌ها مذموم دانسته شده است. در این راستا برای جلوگیری از شکار حیوانات، رسانه‌ها از جمله صداو سیما می‌توانند از طریق ساخت برنامه‌های آموزشی یا حتی کارتون به افراد و حتی کودکان و نوجوانان عواقب این گونه اعمال را آموزش دهند.
شدت مجازات به معنای بازدارندگی نیست
این وکیل دادگستری در پاسخ به این سوال که آیا به نظر شما مجازات‌ها در این حوزه از بازدارندگی لازم برخوردار بوده است، توضیح داد: شدت مجازات به معنای بازدارندگی نیست بلکه آنچه به لحاظ روان‌شناسی جنایی و مقررات جزایی بازدارنده است، بحث تعقیب واقعی و قطعی مجرمان و به دنبال آن نیز مجازات قطعی آن‌هاست. به‌این صورت که اگر برای جرمی بالاترین میزان مجازات نیز درنظر گرفته شود اما فرد فکر کند که تعقیب و مجازاتی در انتظارش نخواهد بود یا آنکه می‌تواند از مجازات فرار کند ، در این صورت مجازات از قدرت بازدارندگی برخوردار نخواهد بود.
این درحالی است که در بسیاری از کشورها با وجود سبک بودن مجازات اما به دلیل اینکه افراد می‌دانند در صورتی که مرتکب جرمی شوند به طور یقین موردتعقیب و مجازات قرار خواهند گرفت، همان مجازات سبک نیز بازدارنده است. در صورتی که در کشور ما این‌گونه نیست. تا زمانی که فرد در این فکر باشد که در صورت شکار غیرمجاز ممکن است 10 درصد تحت تعقیب قرار گیرد، وضع به همین منوال خواهد بود.
جنتی با بیان اینکه ما نباید به دنبال تشدید مجازات‌ها باشیم، تصریح کرد: اگر قانون به صورت دقیق و حتمی اجرا شود،افراد کمتر به دنبال ارتکاب بزه خواهندبود.شکار غیرمجاز بیش از هر چیز نیازمند نظارت جدی متولیان است. در این راستا آموزش می‌تواند گامی مهم برای کاهش این معضل باشد.
افراد باید بدانند که ورود این پرندگان تاثیر زیادی بر اکونومیست و مسائل زیست محیطی کشور خواهد داشت و مردم باید از عواقب اقداماتی که انجام می‌دهند، آگاه باشند. این در حالی است که با توجه به اهمیت موضوع محیط زیست و گونه‌های جانوری و گیاهی اما این موضوعات به درستی در جامعه فرهنگسازی نشده است. بسیاری از مسائل نیازمند فرهنگ سازی است، باید آثار این عمل توسط جامعه درک شود زیرا فقط بحث کشتن چند پرنده مهاجر نیست
وی یادآور شد: به اعتقاد بنده در مورد مراقبت از محیط‌زیست و حیوانات در این سال‌ها کوتاهی‌های بسیاری صورت گرفته است که البته این کوتاهی‌ها فقط مربوط به شکار پرندگان مهاجر نیست. سال‌هاست دریای خزر و گونه‌هایی که در آن زیست می‌کنند از آلودگی‌های بسیاری رنج می‌برند. مشاهده انواع زباله‌ها در دریا یا ریختن فاضلاب کارخانه‌‌ها و... باعث تلف شدن تعداد زیادی از ماهی‌ها و گونه‌های جانوری در این دریا شده است که در این زمینه به نظر می‌رسد مسئولان محیط زیست فقط نظاره‌گر این مشکلات بوده و کمتر اقدام جدی در این زمینه صورت گرفته است.
در خاتمه بایدگفت برپا کردن تورهای هوایی یا شکارگاه‌های محمیه یا نوع دیگر شکار یعنی سم‌ریزی، روش‌هایی که است که به صورت علنی و گسترده در این مناطق انجام می‌شود. اما اینکه چرا مسئولان محیط‌زیست در مقابل اعمال این شکارچیان سکوت اختیار کرده و اقدامی انجام نمی‌دهند، سوالی است که باید توسط متولیان امر پاسخ داده شود. تخریب محیط‌زیست در سال‌های اخیر به معضل جدی کشور تبدیل شده که در این زمینه نیاز است مسئولان با اتخاذ تصمیمات و برنامه‌های بلند مدتی، حیات دوباره‌ای به محیط‌زیست ببخشند .
