حملات اسراییل به سوریه ابزاری برای ترساندن روس‌ها
بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در سوریه به ساعت انتخاب‌های ناگزیر نزدیک می‌شوند. ٧ سال بحران در سوریه، برخی کشورها مانند ایران و روسیه را در کنار دولت بشار اسد و برخی مانند ایالات متحده و متحدانش در منطقه و اروپا را در مقابل دولت مرکزی قرار داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، تطویل بحران از نقش برخی بازیگران خارجی حاضر در صحنه کاست و بر نفوذ بازیگران بازمانده افزود و جابه‌جایی‌ها در رئوس قدرت در کشورهای دخیل در بحران سوریه گاه به تغییر و گاه به تعدیل سیاست‌ها منتهی شد. ایران و روسیه قریب به ٧ سال است که با انگیزه‌ها و شیوه‌های متفاوت در جبهه حمایت از دولت مرکزی به ریاست‌جمهوری بشار اسد در سوریه ایستاده‌اند. بسیاری در این مدت همکاری‌های تنگاتنگ دو کشور را در سوریه به آغاز فصل روابط راهبردی یا تبدیل شدن تهران و مسکو به متحدانی استراتژیک تعبیر کردند اما ناگفته پیداست که نه ایران به روسیه در سوریه اعتماد صد در صد دارد و نه روس‌ها سوگندی برای تامین منافع ایران در سوریه خورده‌اند.
تغییرات میدانی در سوریه به خصوص پس از ورود روسیه به میدان حمایت نظامی از دمشق در سال ٢٠١٥ به نفع بشار اسد رقم خورده و زمزمه‌هایی درباره پذیرش حضور بشار در دوره انتقالی احتمالی از سوی برخی کشورها به گوش می‌رسد. ثبات در مسیری تدریجی و هرچند با سرعت حلزونی در حال بازگشت به مناطق کاهش تنش است؛ همان مناطقی که در نتیجه ابتکار سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه تعریف جغرافیایی آنها مشخص شد و دامنه آنها نیز در حال توسعه است. در حالی که اکثر کشورهای درگیر در بحران سوریه برای خروج کم هزینه‌تر از این بحران تلاش می‌کنند، رژیم اسراییل به بازیگری جدید در این بحران تبدیل شده است. حملات اسراییل به سوریه هم از حیث مناطق جغرافیایی هدف قرار گرفته متنوع‌تر و هم از نظر کمیت پرتعدادتر شده است. بهانه رژیم اسراییل نیز ناگفته پیداست: حضور ایران و نیروهای مدافع ایران در سوریه.
با تثبیت موفقیت‌های میدانی بشار اسد، پیشروی نیروهای نظامی دولتی و ارتش و ریشه‌کنی داعش به عنوان گروه تروریستی سازمان یافته در این کشور، اسراییل نگران نقش ایران و دایمی شدن حضورش در سوریه است. در شطرنج سوریه، اسراییل امکان گفت‌وگو و مذاکره با هیچ کدام از بازیگران دخیل از حزب‌الله لبنان گرفته تا دولت مرکزی و ایران را ندارد؛ لذا تنها قدرت باقی مانده، روسیه است. برهمین اساس اسراییلی‌ها در یک سال گذشته به تعداد رفت و آمدها و حجم رایزنی‌ها با مسکو افزوده‌اند تا در سایه آن به گمان خود بتوانند ایران در سوریه را کنترل کنند. روسیه در یک سال و نیم گذشته در برابر درخواست‌های اسراییل سری به نشانه تایید و حمایت تکان داده اما در میدان عمل چندان بر ایران سخت نگرفته بود. همزمان گلایه‌های بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر ژریم اسراییل نزد مقام‌های کاخ سفید درباره حضور ایران در سوریه ره به جایی نبرد؛ لذا اسراییل برای جدی گرفته شدن شکواییه‌اش دست به دامان حملات نظامی شد. حملات نظامی که روسیه نیز چراغ سبزی به آنها نشان نداده است. از اسفند سال ٩٥ بحث احتمال درخواست روسیه از ایران برای عدم نزدیک شدن به مرزهای سرزمین‌های اشغالی در رسانه‌های متفاوت مطرح شد و در همان تاریخ محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به سوال «اعتماد» مبنی بر تایید یا تکذیب طرح چنین درخواستی از سوی روسیه از ایران تاکید کرد که ایران به دعوت دولت قانونی سوریه در این کشور است و تا زمانی که دولت سوریه مایل باشد در سوریه می‌ماند. پاسخ محمدجواد ظریف به این معنا بود که مساله حضور ایران در سوریه امری دو جانبه میان تهران و دمشق است و مسکو را در این میانه جایگاهی برای دخالت وجود ندارد. در سال ٩٦ نیز مقام‌های روسیه در پاسخ به سفرهای متنوع مقام‌های اسراییلی به مسکو و تلاش آنها برای تحت فشار قرار دادن ایران به گفتن این جملات بسنده می‌کردند که روسیه نگرانی‌های اسراییل را درک می‌کند. این موضع‌گیری‌های نه سختگیرانه بر تهران و نه سهل‌انگارانه در قبال تل‌آویو از سوی روسیه در چندماه اخیر تغییر کرده و نگاهی به روند اظهارنظرهای مقام‌های روسیه از شخص رییس‌جمهور تا وزیر خارجه و معاونان آنها نشان می‌دهد که درگیری میان اسراییل و ایران در سوریه آخرین چیزی است که مسکو می‌تواند تصور کند. اظهارات سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در روز دوشنبه مبنی بر استقرار تنها نیروی دولتی سوریه در مرزهای جنوبی این کشور در رسانه‌های متفاوت داخلی و خارجی به هشداری دوباره به ایران در چندماه اخیر تعبیر شده است. چندی پیش ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه نیز در اظهاراتی تاکید کرده بود که نیروهای خارجی باید از سوریه بروند. این سخنان پوتین به سوژه پرسشی از بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران تبدیل شد و قاسمی نیز در پاسخ مشابه اظهارنظر محمدجواد ظریف را تکرار کرده و تاکید که ایران برای حضور خود در سوریه از کسی جز دولت مرکزی این کشور اجازه نمی‌گیرد.
جنس بگو مگوها میان ایران و روسیه بر سر سوریه تغییر کرده و همزمان برخی از منابع از توافق‌های جدید میان روسیه با امریکا درباره پرونده سوریه نیز خبر می‌دهند. ایران و روسیه در ٧ سال گذشته همکاری‌های تنگاتنگی با هم در سوریه داشته‌اند اما در هیچ بزنگاه زمانی مانند یک ماه اخیر اظهارات مقام‌های روس درباره حضور ایران در سوریه و حتی مساله برجام سوژه تعبیرهای مختلف، ترجمه‌های اشتباه و اصلاحیه‌های فوری نشده است.
به نظر می‌رسد که اسراییل با حملات خود به مناطق مختلف در سوریه موفق شده ترس بازشدن فاز جدیدی از بحران در این کشور را به دل روس‌ها بیندازد. یک مقام اطلاعاتی ارتش اسراییل در این باره به تلگراف می‌گوید: مسکو درک کرده که تنش میان ایران و اسراییل می‌تواند دستاوردهایی که تهران، مسکو و دمشق در این ٧ سال در سوریه به دست آورده‌اند را به باد بدهد. روس‌ها در سوریه در مرحله‌ای هستند که به دنبال تثبیت موفقیت‌های خود می‌گردند و می‌دانند که افزایش تنش میان ایران و اسراییل و ورود این تنش به فاز رویارویی مستقیم می‌تواند این تثبیت را با مشکل روبه‌رو سازد.
اسراییل در چند هفته اخیر نه‌تنها مواضع در اختیار ایران در سوریه را نشانه گرفته بلکه تاسیسات دفاع نظامی دولت سوریه را هم هدف حملات قرار داده است. یک فرمانده ارتش اسراییل با اشاره به اینکه اکنون فرصت برای دور کردن روسیه از ایران فراهم شده به تلگراف می‌گوید: حملات اسراییل به اضافه مساله خروج امریکا از برجام و نارضایتی‌های اقتصادی مردم در ایران همه و همه فرصت‌هایی برای اسراییل هستند. اسراییل می‌تواند از فضای به وجود آمده برای تغییر شرایط استراتژیک استفاده کند.
رسانه‌های اسراییلی در چند هفته اخیر به خصوص پس از خروج امریکا از توافق هسته‌ای در تلاشی مکمل برای مقصر نشان دادن ایران در بحران‌های منطقه‌ای ادعای بروز اختلاف میان ایران و روسیه و حتی ایران و دولت بشار اسد را مطرح کرده‌اند. همزمان زمان الوصل که رسانه سوری متعلق به مخالفان بشار اسد است در تازه‌ترین گزارش خود ادعا کرده که فرماندهان نیروی هوایی سوریه خواهان خروج نیروهای نزدیک به ایران و حزب‌الله لبنان از تاسیسات نظامی خود شده‌اند چرا که اعتقاد دارند اسراییل با ردیابی این نیروها، تاسیسات را هدف حمله قرار می‌دهد. هیچ منبع سوری یا ایرانی تاکنون این ادعای رسانه اپوزیسیون را تایید نکرده و به نظر می‌رسد که این اقدامات در راستای تشدید فشارها بر تهران باشد.
یک کارشناس مشاوره ژئوپولتیک در دانشگاه تل آویو در گفت‌وگو با تلگراف تایید می‌کند که اسراییل به منظور ترساندن روس‌ها از به هم خوردن توازن قوا در سوریه بود که دست به حملات متعدد در دو ماه اخیر زد. مایکل هوروویتز در این باره می‌گوید: استراتژی اسراییل همواره این بود که روس‌ها را متقاعد کند که اگر کاری به کار ایران در سوریه نداشته باشند، این مساله برای آنها گران تمام خواهد شد. گوش روس‌ها هیچگاه به هشدارهای اسراییل بدهکار نبود تا زمانی که حملات نظامی به سوریه افزایش پیدا کرد. البته این موضع‌گیری‌های اخیر روسیه (سخنان ولادیمیر پوتین مبنی بر خروج نیروهای خارجی از سوریه و اظهارات سرگئی لاوروف درباره استقرار نیروهای سوری در مرزها) الزاما به این معنا نیست که ایران از سوریه می‌رود و اسراییل در این منازعه برنده شده بلکه بدان معناست که برای نخستین‌بار در ٧ سال گذشته ما شاهد اختلاف‌هایی عیان میان تهران و مسکو هستیم.
درهمین راستا برخی از رسانه‌های اسراییلی در ٤٨ ساعت گذشته از توافق مخفی میان روسیه و اسراییل درباره دور نگاه داشتن ایران از مرزهای سرزمین‌های اشغالی خبر داده‌اند. برخی از منابع خبری ادعا کرده‌اند که در این توافق، اسراییل با بازگشت نیروهای ارتش سوریه به بلندی‌های جولان در ازای دور نگاه داشتن ایران و حزب‌الله لبنان از مرزهای اسراییل (سرزمین‌های اشغالی) موافقت کرده است. با این وجود، درحالی که منابع اسراییلی اعلام کردند رژیم صهیونیستی با استقرار نیروهای ارتش سوریه در مرزهای شمالی موافقت کرده است، معاون وزیر خارجه روسیه می‌گوید از این توافق هیچ اطلاعی ندارد و تنها توافقی برای برگزاری دیدار سه‌جانبه روسیه، اردن و امریکا درباره منطقه کاهش تنش در سوریه به دست آمده است.
