گزارش تکان‌دهنده از چاقی مردم ایران
در حالی که شیوع اضافه‌وزن و چاقی در ۷۳ کشور جهان طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ دو برابر و عوارض فاجعه‌بار آن بیش از ۲میلیارد نفر، معاون تحقیقات وزیر بهداشت، روند شیوع چاقی و اضافه‌وزن در ایران را نیز بسیار خطرناک و هراس‌انگیز اعلام کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، در حالی که شیوع اضافه‌وزن و چاقی در 73 کشور جهان طی سالهای 1980 تا 2015 دو برابر و عوارض فاجعه‌بار آن بیش از 2 میلیارد نفر، معادل 30 درصد افراد جهان را گرفتار کرده است، معاون تحقیقات وزیر بهداشت، روند شیوع چاقی و اضافه‌وزن در ایران را نیز بسیار خطرناک و هراس‌انگیز اعلام کرد.
افزایش 5.5برابری شمار افراد چاق در ایران
بر اساس گزارش معاونت تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران با استناد به نتایج مطالعه جهانی «میزان شیوع و عواقب اضافه‌وزن و چاقی در کشورهای مختلف» که وی از نویسندگان همکار این مطالعه بوده است، با بیان این که 29 میلیون نفر در ایران، دارای چاقی و اضافه‌وزن، هستند، افزود: در سال 1980 (1359)، تعداد افراد چاق در ایران، معادل 2 میلیون نفر بوده که به 11 میلیون نفر در سال 2015 (1394) رسیده و 5.5 برابر افزایش یافته است. همچنین تعداد افراد دچار اضافه‌وزن در ایران، طی همین دوره، از 5 میلیون نفر به 18 میلیون نفر افزایش یافته و بیش از 3.5 برابر شده است.
افزایش شیوع چاقی در دختران زیر 20 سال کشور/ افزایش 8درصدی چاقی زنان ایرانی
وی درباره شیوع اضافه‌وزن و چاقی در ایران نیز گفت: در ایران از سال 1980 (1359) تا 2015 (1394)، شیوع اضافه‌وزن در زنان بالغ از 31٫7 درصد به 32٫3 درصد و شیوع اضافه‌وزن در مردان بالغ از 23٫9 درصد به 35٫3 درصد رسیده است، همچنین در همین فاصله زمانی، شیوع چاقی در زنان از 16٫6 درصد به 24٫1 درصد و شیوع چاقی در مردان از 5٫8 به 13٫8 درصد افزایش پیدا کرده است. شیوع اضافه‌وزن در دختران زیر 20 سال نیز از 6٫4 درصد به 10٫3 درصد و شیوع‌اضافه وزن در پسران زیر 20 سال از 4٫1 درصد به 8٫9 درصد رسیده است. شیوع چاقی در دختران زیر 20 سال، از 1٫7 درصد به 4٫5 درصد و شیوع چاقی درپسران زیر 20 سال از 1٫2 درصد به 4٫3 درصد افزایش یافته است.
دکتر ملک‌زاده خاطرنشان کرد: در مجموع، شیوع استانداردشده سنی اضافه‌وزن و چاقی در زنان و مردان بالغ از 39٫2 درصد در سال 1980 به 53٫1 درصد در سال 2015 رسیده و شیوع استانداردشده اضافه‌وزن وچاقی در کودکان دختر و پسر در مجموع، از 6٫7 درصد به 13٫9 درصد افزایش پیدا کرده است.
افزایش بیش از دوبرابری مرگهای ناشی از چاقی و اضافه‌وزن درایران
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، سپس به مقایسه میزان مرگ‌ومیر منتسب به اضافه‌وزن و چاقی در ایران طی سال 1990 (1369) با سال 2015 (1394) پرداخت و گفت: در مجموع، از کل تعداد مرگ‌ومیرها در سال 1990 که شامل 372 هزار فقره بوده، حدود 21 هزار و 500 مرگ یعنی حدود 6 درصد مرگها قابل انتساب به اضافه‌وزن و چاقی بوده‌اند؛ در حالی که از تعداد کل 385 هزار مرگ در ایران طی سال 2015، حدود 50 هزار مرگ یعنی معادل 13 درصد از مرگ‌ومیرها، قابل انتساب به اضافه‌وزن و چاقی بوده است.
وی در تفکیک مرگهای قابل انتساب به اضافه‌وزن و چاقی در دو جنس نیز گفت: این مرگها، طی سال 1990 (1369) در زنان حدود 10 هزار و 500 فقره بوده که در سال 2015 (1394) به 22 هزار مورد رسیده و بیش از دو برابر شده است. تعداد مرگهای قابل انتساب در مردان نیز از حدود 11 هزار در سال 1990 به 27 هزار در سال 2015 افزایش پیدا کرده و بیش از دو برابر شده است.
شیوع چاقی در زنان ایرانی به‌شدت رو به افزایش است
ملک‌زاده با استناد به مطالعات مختلف در ایران از جمله مطالعه کوهورت گلستان که به‌روی بیش از 50 هزار فرد بالغ ایرانی بین 40 تا 75 سال صورت گرفته، هشدار داد که چاقی به‌ویژه در زنان ایرانی به‌شدت رو به افزایش است.
وی تصریح کرد: شیوع چاقی در زنان ایرانی (32 درصد)، حتی بیش از زنان آمریکا (35 درصد) به‌عنوان کشوری که با بیشترین شیوع چاقی در بالغین جهان روبه‌روست، بوده است و همچنین شیوع استانداردشده سنی اضافه‌وزن در زنان ایرانی بر اساس مطالعه کوهورت گلستان، حدود 69 درصد و نسبت به زنان آمریکایی با 62 درصد شیوع، به‌وضوح بیشتر است.
فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در عین حال اضافه کرد: شیوع اضافه‌وزن و چاقی در مردان ایرانی (به‌ترتیب با 54 درصد و 16 درصد) نسبت به مردان آمریکایی (به‌ترتیب 69 درصد و 28 درصد) بسیار کمتر است.
چاقی و اضافه‌وزن زیر 40 سال، خطرات بسیاری برای آینده خواهد داشت
ملک‌زاده افزود: علاوه بر اهمیت شیوع اضافه‌وزن و چاقی، عوارض ناشی از آن شامل مرگ‌ومیر و ناتوانی نیز بسیار چشمگیر و برای آینده خطرناک است. نتایج مطالعه بزرگ کوهورت گلستان نشان داده است که اضافه‌وزن و چاقی در سنین 15 تا 30 سالگی با افزایش خطر مرگ‌ومیر به‌طور کلی و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان‌ها در سنین بالاتر همراه هستند. افزایش وزن در سنین میانسالی از 15 تا 40 سالگی با افزایش چشمگیر خطر بیماری‌های قلبی عروقی همراه است.
سهم 70درصدی بیماری‌های قلبی در مرگهای منتسب به اضافه‌وزن و چاقی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت عوارض چاقی را از نظر عامل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر مختلف، فاجعه‌بار و دارای هزینه‌های اقتصادی بسیار سنگین دانست و درباره ارتباط بیماری‌های مختلف با مرگهای قابل انتساب به چاقی و اضافه‌وزن نیز گفت: حدود 70 درصد کل مرگهای قابل انتساب به اضافه‌وزن و چاقی در زنان و مردان، مربوط به بیماری‌های قلبی عروقی است. دیابت دومین بیماری قابل انتساب به بالابودن نمایه توده بدنی، علت حدود 600 هزار مرگ در جهان بوده است و بین تمامی مرگهای ناشی از دیابت، 9٫5 درصد در افراد چاق رخ داده و 4.5 درصد در افرادی بوده که نمایه توده بدنی زیر 30 داشته‌اند. بیماری مزمن کلیوی و سرطان‌ها نیز علت کمتر از 10 درصد مرگهای قابل انتساب به چاقی و اضافه‌وزن بوده‌اند.
نزدیک به یک‌میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، هزینه‌های چاقی را فقط شامل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر مزمن ندانست و گفت: در حال حاضر نزدیک به یک میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی هستند و هزینه‌های این عمل بسیار زیاد است.
تنها خبر خوب چاقی: چاق‌های امروز بیشتر از چاق‌های دیروز عمر می‌کنند
میان همه این نتایج نگران‌کننده از چاقی در ایران، ملک‌زاده یک نکته امیدبخش را نیز اعلام کرد که علی‌رغم افزایش شیوع چاقی، نرخ مرگ‌ومیر و ناتوانی قابل انتساب به چاقی و اضافه‌وزن افزایش چشمگیری نداشته است. این یافته نشان می‌دهد افرادی که در حال حاضر چاق هستند در مقایسه با دهه‌های گذشته سالمتر هستند و به‌دلیل مراقبت‌های بهتر، بیشتر عمر می‌کنند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، البته این نکته مهم را هم اضافه کرد که متأسفانه، مجموع افزایش شیوع چاقی و اضافه‌وزن در جهان و کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن معادل است با افزایش بار ناشی از ناتوانی که از بیماری‌های مزمن نظیر دیابت نوع2 و بیماری مزمن کلیوی ناشی می‌شود.
نکته بسیار نگران‌کننده: 3برابر شدن شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان و خطر افزایش بروز بیماری‌ها در سالهای آینده
به‌گفته وی، یکی از نگران‌کننده‌ترین نتایج مطالعه جهانی آن است که شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان در کشورهایی با درآمد متوسط بیش از 3 برابر شده است و این درحالی است که شروع چاقی در سنین پایین معادل است با افزایش بروز دیابت، پرفشاری خون، بیماری‌های مزمن کلیوی و سایر بیماری‌های غیرواگیر طی سالهای آینده.
هشدار مهم به والدین خوشبین کودکان چاق: پایداری عوارض چاقی در کودکی و نوجوانی، حتی پس از لاغری در بزرگسالی
نکته بسیار مهمی که معاون تحقیقات وزیر بهداشت بدان اشاره دارد آن است که خطر مرگ کلی و اختصاصی با کاهش وزن میان افرادی که در نوجوانی چاق بوده یا اضافه‌وزن داشته‌اند کاهش نمی‌یابد! نتایج این مطالعات عوارض جبران‌ناپذیر چاقی و اضافه‌وزن به‌ویژه میان کودکان و نوجوانان را نشان می‌دهد و این درحالیست که متأسفانه شیوع اضافه‌وزن و چاقی در کودکی و نوجوانی که بدترین نوع چاقی است، در ایران، به‌علل مختلف که مهم‌ترین آنها رژیم غذایی نامناسب و پایین بودن میزان فعالیت بدنی است، رو به افزایش است.
حتی تصور افزایش شیوع قند خون ناشی از چاقی تا 25درصد در سالهای آینده بسیار ترسناک است
فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، مصرف غذای اضافه و کم‌تحرکی را از علل مهم شیوع چاقی و اضافه‌وزن بین ایرانی‌ها دانست و گفت: 30 درصد غذای مصرفی ایرانی‌ها اضافه است و بیش از 70 درصد مردم دچار چاقی یا اضافه‌وزن هستند و این در حالی است که ایرانی‌ها جزو کم‌تحرک‌ترین مردم جهان به‌شمار می‌روند و بیش از 80 درصد آنها تحرک کافی ندارند.
وی گفت: اگر روند افزایشی چاقی و اضافه‌وزن در ایران ادامه یابد، شاهد یک خطر بسیار جدی دیگر در آینده خواهیم بود و آن افزایش شیوع قند خون به‌عنوان عوارض چاقی، از میزان 10 درصد فعلی تا 25 درصد طی 20 سال آینده است و حتی تصور این اتفاق نیز بسیار ترسناک است.
چاقی در ایران چگونه مدیریت می‌شود؟
ملک‌زاده در ادامه در پاسخ به نحوه مدیریت چاقی در ایران گفت: سند ملی پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر که به تصویب کمیته بیماری‌های غیرواگیر کشور و امضای برخی مسئولان ارشد و رییس سازمان بهداشت جهانی رسیده است، چاقی را عامل خطر بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر مزمن و نیازمند مدیریت می‌داند و به همین دلیل، پایه اقدامات مصوب مقابله با چاقی در این سند، بر اطلاع‌رسانی چهره به چهره به مردم از طریق کارشناسان بهداشتی و توافقاتی با وزارت صنایع برای انجام اصلاحاتی در محصولات صنایع غذایی در راستای کاهش مصرف نمک و شیرینی‌جات استوار است.
از افزایش دوبرابری مطالعات چاقی در ایران طی 5 سال گذشته تا تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی و اضافه‌وزن
وی تصریح کرد: همچنین مطالعات زیادی توسط مراکز متعدد تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر در کشور در حال انجام است که افق دقیقی از میزان شیوع چاقی در ایران پیشِ‌رو قرار می‌دهد و شمار این مطالعات رو به افزایش است و طی 5 سال گذشته بیش از 2 برابر شده است.
عضو کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر اضافه کرد: سند ملی پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر، همچنین سیاستهایی همچون ترویج تغذیه انحصاری با شیر مادر تا دوسالگی، تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی و اضافه‌وزن، اجرای برنامه‌های پیشگیری از چاقی در مدارس و نظارت بر آن، اجرای برنامه‌های غربالگری اضافه‌وزن در برنامه‌های بهداشتی نظام سلامت، تشویق مردم به داشتن ترازوهای وزنی، ارائه تجهیزات ترازوهای وزنی برای مکان‌های عمومی، ارائه مشوق‌هایی به افراد چاق در رویدادهای سلامت مانند ترازوی وزن‌کشی، نوار اندازه‌گیری و...، مشاوره‌های رایگان رژیم غذایی در برنامه‌های سلامت، حاکمیت فعالیت‌های فیزیکی مدرسه‌محور، تأسیس و معرفی مناطق پویا، افزایش تأسیسات ورزش در محل کار، اولویت دادن به تحقیقات مرتبط با چاقی و ارائه تسهیلاتی به پایان‌نامه‌ها در این زمینه، ایجاد و تقویت سیستم‌های ثبت شیوع چاقی و مرگهای ناشی از آن در کشور، تدوین سیاستهایی برای محدود کردن تبلیغات بازاریابی نوشابه‌ها، پفک‌ها و...، تشخیص و درمان چاقی و اضافه‌وزن از دوران کودکی، تعیین برنامه‌های ویژه برای سنین در معرض خطر چاقی و شیوع چاقی در ایران و ... را پیش‌بینی کرده است.
ضرورت مصرف چندوعده‌ای میوه‌ها در طول روز برای کاهش پرخوری و پیشگیری از چاقی
رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در زمینه پیشگیری از روند فزاینده شیوع چاقی در ایران ضمن توصیه به افزایش تحرک بدنی افراد در جامعه و ورزش مستمر روزانه به‌طوری که تعرق کافی بدن را به‌همراه داشته باشد، همچنین، کاهش پرخوری را عامل بسیار مهمی در کاهش چاقی در جامعه دانست و گفت: سرانه مصرف کالری ایرانی‌ها در سال 1970 میلادی 2هزار کالری بوده که این عدد به بالای 3هزار کالری رسیده است.
وی مصرف چندوعده‌ای میوه‌ها و سبزیجات تازه در طول روز را در کاهش چاقی و پرخوری و کمک به حفظ سلامت بدن در برابر بیماری‌ها بسیار ضروری خواند و تأکید کرد: مردم باید این نکته را در نظر داشته باشند که خوردن یک میوه در هر یک از وعده‌های چندگانه روزانه، بهتر از مصرف چند میوه، صرفاً در یک وعده است.
فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در پایان بر یک نکته مهم تأکید کرد: خطر بسیار جدی شیوع فزاینده چاقی، علاوه بر این‌که در فهرست نگرانی‌ها و تعهدات مهم کشورها برای مقابله با آن است، باید ابتدا توسط مردم جدی گرفته شود و تا این اتفاق نیفتاد، خطر شیوع چاقی در ایران باقی خواهد ماند.
