صنعت نفت ایران پس از تحریم آمریکا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، پس از این اقدام غیرقانونی امریکا، اتحادیه اروپا به‌همراه دیگر امضا‌کنندگان توافق برجام یعنی روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس دور تازه‌ای از رایزنی‌ها برای حفظ این توافق بین‌المللی را آغاز کرده است؛ فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تأکید کرده که اتحادیه اروپا به برجام پایبند می‌ماند.

با این حال ایران و اروپا توافق‌هایی در صنعت نفت دارند که اکنون زیر ذره بین است. از جمله فروش نفت به اروپا، واگذاری طرح توسعه فاز 11 به توتال تا قرارداد‌های علمی و پژوهشی شرکت‌ها و مراکز علمی اروپایی با پژوهشگاه صنعت نفت. سرنوشت نامعلوم این قراردادها به تصمیم اروپا وابسته است.

هنوز پیامی از اروپایی‌ها دریافت نکرده‌ایم

بخشی از قراردادها و تفاهمنامه‌های صنعت نفت مربوط به انتقال فناوری و آموزش است که در اغلب آنها پژوهشگاه صنعت نفت یکی از طرفین قرارداد یا تفاهمنامه بوده، تفاهم‌هایی با شرکت راشیگ آلمان یا دانشگاه میلان از این دست هستند. اینکه بازگشت تحریم‌ها چقدر می‌تواند بر این بخش به‌عنوان بخش علمی صنعت نفت اثر داشته باشد، یکی از موضوعات مهم است.

در این باره جعفر توفیقی رئیس پژوهشگاه صنعت نفت می‌گوید: باید منتظر باشیم و ببینیم که عکس‌العمل اروپایی‌ها چیست. استدلال ما این است که اروپایی‌ها از این تفاهم‌ها خارج نخواهند شد. به عبارتی پیش‌بینی می‌کنیم که  تحریم‌ها تأثیری بر همکاری ما با اروپایی‌ها و آسیایی‌ها ندارد.

او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه داد: با این حال آماده‌ایم که پروژه‌ها را بدون نیاز به خارجی‌ها پیش ببریم. توفیقی بیان کرد: شرکت‌ها و دانشگاه‌های داخلی توان بالایی دارند و ما می‌توانیم در غیاب شرکت‌های خارجی به پروژه‌های توسعه‌ای نیز کمک کنیم. اما به این منظور نیازمند تلاش بیشتری هستیم. اطمینان دارم بسرعت می‌توانیم خودمان را با شرایط سازگار کنیم.او با اشاره به اینکه ضعف صنعت نفت ایران مربوط به بخش بالادست است، گفت: یکی از نقاط قوت پژوهشگاه مجهز بودن به پژوهشکده‌های بالادستی است و به‌طور حتم با سرعت بخشیدن به فعالیت‌های این پژوهشکده‌ها می‌توانیم موفق‌تر عمل کنیم. تاکنون نیز این پژوهشکده‌ها دستاوردهای خوبی داشته‌اند. برای مثال در پروژه ازدیاد برداشت میدان اهواز پژوهشگاه موفق عمل کرده است. مطالعات بخوبی جلو رفته و نتایج خوبی به دست آمده و امیدواریم بزودی به نتیجه برسد. رئیس پژوهشگاه صنعت نفت تصریح کرد: در سال‌های اخیر تجربه‌های موفقی در بالادست داشته‌ایم و این روند ادامه خواهد داشت. او در مورد پروژه ساخت پالایشگاه در سوریه نیز بیان کرد: پژوهشکده اسناد طراحی را تمام کرده و به کارفرما تحویل داده است.

ایران نفت بدون مشتری ندارد

در حال حاضر ایران بالاترین میزان نفت خام خود را صادر می‌کند. یعنی حدود 2 میلیون و 700 هزار بشکه در روز که رکورد بی‌نظیری در تاریخ صنعت نفت است. مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران می‌گوید که در حال حاضر ایران هیچ نفت روی آب و بدون مشتری ندارد. اما برنامه‌ریزی وزارت خزانه‌داری امریکا به‌گونه‌ای است که از ماه آبان این میزان روند کاهشی در پیش بگیرد. امریکا می‌خواهد با اعمال فشار بر شرکت‌های اروپایی خریدار نفت ایران، صادرات نفت خام کشور را به قاره اروپا و آسیا کاهش دهد. اینکه این تحریم‌ها تا چه اندازه مؤثر خواهد بود، هنوز مشخص نیست. به طور کلی حدود 40 درصد نفت ایران به مقصد کشورهای اروپایی و 60 درصد آسیا صادر می‌شود. پیش‌بینی‌ها این است که تحریم‌های امریکا حدود 100 هزار تا 500 هزار بشکه از صادرات نفت خام ایران می‌کاهد. اما «علی کاردر» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران می‌گوید: فکر نمی‌کنم با اعمال دوباره تحریم‌ها مشکلی در صادرات نفت ایجاد شود مخصوصاً ایران در حوزه‌هایی که نفت سنتی صادر می‌شود، مشکلی نخواهد داشت.

مسأله مهم این است که با کاهش سهم ایران از بازار جهانی نفت خام، علاوه بر کاهش قدرت چانه زنی ایران در بازار و سازمان اوپک، نفت مازاد وارد بازار خواهد شد و این نفت جای ایران را در بازار خواهد گرفت. اخیراً وزیر نفت امارات این موضوع را بیان کرده است. «سهیل المزروعی» اظهار کرده که تحریم‌های امریکا علیه ایران تأثیری بر عرضه نفت ندارد. یعنی سایر اعضای اوپک جای نفت ایران را پر خواهد کرد و این یک زنگ خطر است. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران برای احیای سهم از دست رفته کشور در اوپک تلاش زیادی انجام داد.

شرکت‌های نفتی در حال بررسی شرایط همکاری با ایران

حضور در صنعت نفت ایران به دلایل زیادی برای شرکت‌های خارجی جذاب است. صنعتی پرسود و کم هزینه که ذخایر نفتی و گازی بسیاری دارد. اما هدف تحریم‌های امریکا و خروجش از برجام، ممانعت از این موضوع و نقل و انتقالات بانکی است. عملیات بانکی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که با خروج امریکا از برجام مانع از سرمایه‌گذاری در صنعت نفت می‌شود. اکنون قرارداد توسعه فاز 11 مهم‌ترین قراردادی است که ایران و اروپا امضا کرده‌اند و سرنوشت مبهم این قرارداد در انتظار اعلام نتیجه شرکت توتال فرانسه است. این شرکت در حال بررسی اوضاع همکاری با ایران است و هنوز حرفی از رفتن به زبان نیاورده است. میزان سرمایه‌گذاری توتال در بخش‌های طراحی و برگزاری مناقصات تاکنون ۹۰ میلیون دلار بوده و مسئولان می‌گویند که تمهیدات لازم برای توسعه فاز ۱۱ اندیشیده شده. چراکه توسعه این فاز برای ایران از اولویت برخوردار است و قطعاً فاز ۱۱ را توسعه می‌دهیم. اگر توتال باشد با آنها ادامه می‌دهیم و اگر توتال نباشد گزینه‎های A و B را برای ادامه فعالیت در این فاز در نظر گرفته‌ایم. گزینه اول ادامه همکاری با شرکت چینی سی‌ان‌پی‌سی‌آی شریک دیگر کنسرسیوم توسعه‌دهنده است و چنانچه شرکت چینی هم نیاید با توجه به اینکه شرکت پتروپارس فازهای ۱۲ و ۱۹ را توسعه داده و همچنین تجربه حضور در پارس جنوبی را دارد، کار را ادامه می‌دهیم.

فعلاً خبری از شرکت‌های دیگری هم که با ایران مذاکرات فعال داشتند و در آستانه امضای قرارداد بودند، نیست اما بزودی تکلیف این بخش مشخص خواهد شد. مقام معظم رهبری هفته گذشته در دیدار با فرهنگیان از دولت خواستند تضمین‌های قطعی برای حفظ منافع ایران در توافق هسته‌ای را از طرف‌های اروپایی دریافت کنند.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه بر مبنای دستور‌العمل حسن روحانی رئیس جمهوری، به‌منظور رایزنی و تبادل نظر با اروپا و دیگر طرف‌های برجام و بررسی امکان تداوم برجام در صورت تضمین منافع ملت ایران، از شنبه شب سفر فشرده‌ای را به چین، روسیه و بلژیک آغاز کرد و در ایستگاه اول روز یکشنبه با مقامات چینی دیدار و گفت‌و‌گو کرد.

ظریف پس از پکن برای رایزنی با مقام‌های روسی راهی مسکو شد و سپس  با حضور در بروکسل در نشستی با حضور وزیران خارجه تروئیکای اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شرکت کرد.