بارش‌های بهاری امیدوار کننده اند نه جبران کننده
تا پایان اسفندماه ٩٦ کمبود بارش باران در سال زراعی در مقایسه با میانگین بارشی کشور شرایط نگران‌کننده‌ای را رقم زده بود. اما با ورود چند سامانه بارشی به کشور در ماه‌های فروردین و اردیبهشت و بارش باران در چند روز گذشته تاحدودی از کمبودهای بارشی در کشور جبران شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، با وجود این‌بارش‌ها اما همچنان بیلان بارش‌ها منفی است و شاخص به اندازه میانگین بارشی در کشور نرسیده است. برخی استان‌ها در این میان وضعیت وخیم‌تری دارند و برخی دیگر از وضعیت مناسب‌تری برخوردارند. اما آیا کمبود بارش‌ها در سال گذشته و بارش‌های هفته‌های اخیر را می‌توان نشانه‌ای از تغییرات اقلیمی قلمداد کرد؟ احمد وظیفه، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی می‌گوید به‌راحتی نمی‌توان صرفا براساس این بارش‌ها را نشانه تغییرات اقلیمی دانست. او شرایط بارش در سال زراعی جاری را تشریح کرد. براساس توضیحات «احمد وظیفه» می‌توان گفت فعلا باید چشم امیدمان به بارش‌های شهریورماه باشد تا قدری از کمبودهای بارشی باقیمانده جبران شود. برای سال زراعی آینده که از مهرماه آغاز می‌شود اما باید امیدوار بود شاید که سال پرآبی در پیش باشد اما صرفه‌جویی توصیه‌ای است که از نظر این کارشناس با سابقه سازمان هواشناسی در شرایط فعلی تنها راه‌حل واقعی جبران کمبود آب در کشور است.
بارش‌های فروردین و اردیبهشت امسال آیا از نظر علمی نشانه‌ای از تغییرات اقلیمی است؟
تغییرات اقلیمی را نمی‌توان بر اساس تغییر بارش‌ها در یک فصل برایش پاسخ دقیقی پیدا کرد. درباره تغییرات اقلیمی و آثار آن عدم قطعیت‌ها زیاد است. به هر حال ما پاییز و زمستان کم‌بارشی داشتیم و بخشی از این کم‌بارشی را می‌توان به تغییر اقلیم نسبت داد. ولی نمی‌توانیم بر اساس کمیت بگوییم مشخصا این‌بارش‌ها به علت تغییر اقلیم است. کشور ما کم‌بارش و نیمه‌خشک است طبیعتا بارش آنچنانی ندارد چون مقدار بارش‌ها همیشه در ایران کم است؛ بنابراین یکسری تغییرات بیشتر به چشم می‌آید. بر اساس میانگین‌گیری که از ایستگاه‌های باران‌سنجی و ایستگاه‌های هواشناسی انجام شده است تا ١٦ فروردین‌ماه امسال میانگین بارش سراسری در کشور حدود ٩٧ میلیمتر بوده است این عدد الان تغییر کرده و تا ٢٣ اردیبهشت ماه به ١٤٤ میلیمتر رسیده است. بارش بلندمدت کشوری در طول یک سال ٢٣٠,٥ میلیمتر است و بارش سالانه‌ای که به طور طبیعی تا الان باید داشته باشیم ٢١٠.٨ میلیمتر است. یعنی نسبت به آن چیزی که تاکنون باید بارش داشته باشیم حدود ٦٦ میلیمتر کمبود بارش داریم.
در فروردین و اردیبهشت‌ماه میانگین بارشی‌مان فراتر از سطح نرمال بوده و میزان کمبود بارش را از ٤٨ درصد به ٣١,٥ درصد کاهش داده است. به عبارت ساده بارش‌های دو ماه اخیر به معنای پربارش بودن سال و باران اضافه‌تر از نرمال سالانه نیست و صرفا بخشی از کمبود بارشی‌مان جبران شده است. همین الان استان‌هایی داریم که از ٧٢ درصد تا ٢٢ درصد بارش کمتر از سطح نرمال روبه‌رو هستند. مثلا تهران نشست به شرایط میانگین ٢٢ درصد کمبود بارش دارد و سیستان و بلوچستان ٧٢ درصد.
با توضیحات شما بیشترین کمبود بارش‌ها متوجه کدام استان‌هاست؟
سیستان و بلوچستان با ٧٢ درصد (معادل ٦٩,٥ میلیمتر) کمبود بارش دارد که از نظر درصد بیشترین کمبود است. اما مثلا استان چهار محال و بختیاری که بارش سالانه زراعی‌اش ٥٨٠ میلیمتر است ٤٧ درصد (٢٧١ میلیمتر) کمبود بارش دارد که نشان می‌دهد وضعیت این استان چقدر حساس است. برآیند ما این است که با احتساب بارش باران در استان استان‌های شمالی در شهریورماه، با حدود منفی ٢٥ درصد تا منفی ٣٠ درصد کاهش بارش سال زراعی فعلی را تمام کنیم.
توضیحات شما به روشنی نشان می‌دهد هر چند بارش باران در دو ماه اخیر امیدوار‌کننده بوده اما نسبت به میانگین بارش کشور ٥,٣١ درصد کمبود داریم. پس در واقع مردم نباید تلقی‌شان این باشد که با این‌بارش‌ها خشکسالی رفع شده و با سال آبی پر آب روبه‌رو هستیم؟
بله، دقیقا. همه ما در این مورد وظیفه داریم که به دیگران یادآوری کنیم که چند سامانه بارشی اخیر صرفا بخشی از عقب ماندگی بارشی ما را جبران کرده و معنایش پرآبی در کشور نیست. شوخی‌بردار نیست واقعا باید صرفه‌جویی و مصرف منابع آب را جدی بگیریم و گرنه هیچ بعید نیست که در برخی شرایط آب جیره‌بندی شود. پارسال تعدادی از شهرهای شرقی کشور با تانکر آبرسانی می‌شدند. جای تردیدی نیست که تنها راه مدیریت بحران در صرفه‌جویی و مصرف بهینه منابع آب است. چون حتی طرح‌هایی مثل باروری ابرها و انتقال آب یا نتیجه‌بخش نیستند یا اینکه بهانه‌ای می‌شوند برای اینکه الگوی مصرف‌مان اصلاح نشود.
آیا بر اساس الگوهای علمی موجود می‌توان درباره بارش باران در سال زراعی آینده پیش‌بینی‌هایی داشت؟
الگوهای اقلیمی خیلی تغییرپذیر هستند. ممکن است فقط بتوانیم بر اساس داده هامان خوشبینانه یا قدری بدبینانه به موضوع نگاه کنیم. در مناطقی مثل ایران که چند بارشی به شمار می‌روند پارامترهای جوی خیلی تاثیرگذارند. سیستم خوب بارشی می‌تواند درصد بارشی ما را ١٠ تا ١٥ درصد جابه‌جا کند. بنابراین هم ممکن است یکی دو سیستم از کشور ما عبور کنند و شرایط پربارشی ایجاد کنند یا بالعکس در شرایط کم بارشی قرار بگیریم. با هر دید اقلیمی نگاه کنیم پاسخ قطعی نمی‌توانیم بدهیم. ولی اگر مقیاس نگاه ما بر اساس میزان بارش ظرف یک دهه اخیر باشد باید بگویم که در تمام این ١٠ سال ما با کمبود بارش روبه‌رو بوده‌ایم و طبیعتا این کمبود ادامه می‌یابد. یعنی از اردیبهشت‌ماه امسال که تمام شود به جز بارش‌های شهریورماه در شمال کشور عملا تا آبان ماه بارش چندانی در کشور نخواهیم داشت.
