نمی‌توان نقش سپاه در اقتصاد را نادیده گرفت

به گزارش گروه بررسی مطبوعات اقتصاد آنلاین روزنامه "بهار" در گفت و گو با سعید شیرکوند نقش سپاه را اقتصاد مورد واکاوی قرار داده است :

سخنان روز گذشته رییس‌جمهوری در جمع فرماندهان سپاه پاسداران و دعوت از سپاه برای حضور در پروژه‌هایی که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد با دو نگاه مختلف تعبیر شد؛ عده‌ای آن را سخن سربسته‌ای دانستند که به معنای خواست روحانی برای کاستن از نقش سپاه در دیگر عرصه‌های اقتصادی بود و عده‌ای دیگر آن را فراخوان دولت برای یاری گرفتن از این نهاد نظامی در حل مسائل اقتصادی تعبیر کردند. سعید شیرکوند، اقتصاددان نزدیک به جریان اصلاح‌طلب اما در این‌باره نظر متفاوتی دارد. او معتقد است در شرایط بحرانی اقتصاد نمی‌توان از نقش بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و توانمند کاست. باتوجه به این‌که همواره تصدی‌گری نهادهای دولتی، شبه‌دولتی و نظامی در مسائل اقتصادی از موضوعات مورد انتقاد اقتصاددانان کشور بوده است دعوت رییس‌جمهوری از سپاه برای کمک به حل مسائل اقتصادی و برعهده گرفتن پروژه‌های بزرگ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ وقتی اقتصاد در شرایط بحرانی خود به‌سر می‌برد این تنها بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و غول‌های اقتصادی هستند که می‌توانند از شرایط بحرانی عبور کنند. باتوجه به این‌که در چند سال گذشته سپاه پاسداران فعالیت اقتصادی زیادی داشته، بنابراین اگر قرار باشد این حضور به یکباره کمرنگ شود مانند آن است که شما بخواهید یکی از شریان‌های اصلی بدن را به یکباره قطع کنید. فرض کنید از همین فردا بگویند قرار است سپاه دیگر حضوری در عرصه اقتصاد نداشته باشد، آن وقت فکر می‌کنید چند پروژه راهسازی، سدسازی و... روی زمین خواهد ماند. آن زمان است که متوجه خواهید شد سپاه تاچه حد در فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی موثر بوده است. شما نمی‌توانید یک شریان اصلی را به یکباره قطع کنید، مگر آن‌که تصمیم بگیرید بنگاه‌های اقتصادی که از ورطه کار کنار رفته‌اند یکی‌یکی به کار بازگردند و بعد بگوییم حضور یک بخش دیگر کمرنگ‌تر شود، آن هم نه کمرنگ‌تر، بلکه برود و در جاهای دیگری فعالیت کند که بنگاه‌های دیگر نمی‌توانند در آن فعالیت کنند. اما وقتی بنگاه‌های کوچک توانایی کار را از دست داده‌اند، باید ما بنگاه بزرگ‌تری داشته باشیم که اقتصاد را زنده نگه دارد. چرا باید سپاه پاسداران به بنگاه اقتصادی ای تا این حد بزرگ تبدیل می‌شد؟ طبیعی بود، چون پس از پیروزی‌ای که ما در جنگ به‌دست آوردیم سپاه وارد کارهای خدماتی مانند راهسازی شد. ما نمی‌توانستیم بگذاریم نیرویی که در سپاه وجود داشت ثابت و بی‌حرکت بماند. حال در این شرایط که نقش بزرگ اقتصادی دولت و دیگر نهادهای شبه‌دولتی در اقتصاد مورد نقد جدی قرار دارد راهبرد منطقی و ممکن برای کمرنگ کردن این نقش چیست؟ سوال دیگری هم وجود دارد و آن این‌که چرا می‌خواهیم این نقش کاهش پیدا کند؟ پاسخ روشن است. برای رونق گرفتن بخش خصوصی و درمان بیماری‌های گریبانگیر اقتصاد... این یک واقعیت است که در این سال‌ها بخش خصوصی به‌شدت از رونق افتاده است. حالا ما بگوییم دولت و سپاه حق وارد شدن به این حیطه را نداشته باشند. آن وقت باید دید آیا بخش خصوصی ناتوان قابلیت برعهده گرفتن پروژه‌های عمرانی بر زمین مانده را دارد؟ به‌هرحال ما باید در این زمینه ظرافت عمل داشته باشیم. این را به شما می‌گویم چون قلم روزنامه‌نگار نافذ است. در این شرایط اقتصادی که از حضور آقای روحانی هنوز دو ماه هم نگذشته است گویا جامعه جز توقع حرف دیگری با ایشان ندارد. بگذارید کمی از جابه‌جا شدن دولت بگذرد و بعد انگشت توقعات را به سمت دولت بگیریم. یعنی اعتقاد دارید شرایط اقتصادی که رییس‌جمهوری هم آن را با عنوان «رکود تورمی» توصیف کرد صرفا با ادامه حضور پررنگ دولت و سپاه قابل تغییر است؟ دقیقا، شما یک موضوع را درنظر داشته باشید و آن این‌که ما برای حفظ انقلاب‌مان در تمام سال‌های گذشته از جوان‌های‌مان هزینه دادیم. حالا همان جوان‌ها دارند در عرصه اقتصادی فعالیت می‌کنند و تاثیر گذار‌ند. با کنار رفتن یکباره سپاه و شرکت‌های تابعه‌اش از فعالیت‌های اقتصادی منبع عظیمی از سرمایه و نیروی انسانی راکد می‌شود. شما برای این رکود راهکار پیشنهاد کنید. در شرایطی که اذعان داریم بنگاه‌های خصوصی توان انجام بسیاری از پروژه‌ها را ندارند، چطور می‌شود توقع داشت یک بنگاه اقتصادی بزرگ را هم از گردونه کنار بگذاریم؟ اما بالاخره یکی از وعده‌های اصلی رییس‌جمهوری این بوده که از بنگاه‌های اقتصادی حمایت کنند. عمر دولت به 60 روز نرسیده است. خود ایشان هم می‌گفتند کلیدی که نشان می‌دهند درواقع خود مردم هستند. روحانی که نمی‌تواند جادو کند. این مردم هستند که باید به کمک دولت بیایند و تغییر ایجاد کنند. واقعیت آن است که در هشت سال گذشته روند مدیریتی دیگری حاکمیت داشته است. حالا آن روند قرار است تغییر کند و زمان می‌برد. برخلاف عقیده شما بعضی اعتقاد دارند که صحبت‌های آقای روحانی به نوعی تعارف‌گونه بوده است و ایشان درواقع خواسته که سپاه از فعالیت‌های اقتصادی‌اش بکاهد؛ اما این خواست را به‌صورت صریح و شفاف بیان نکرده است، نظر شما درباره این برداشت چیست؟ نه، من این برداشت را قبول ندارم. زیرا اولا دین و تعهدی که آقای روحانی دارد، دین به بیش از 70‌میلیون ایرانی است. این دین را که نمی‌شود با تعارف و شوخی ادا کرد. مساله، مساله اداره مملکت اسلامی است. شما نمی‌توانید بگویید که آقای روحانی در این‌باره تعارف کرده است. ایشان گفته‌اند که ما قبول داریم سپاه در اقتصاد کشور نقش دارد؛ نقشی که اتفاقا پررنگ هم هست و این نهاد می‌تواند آن را به بخش خصوصی واگذار کند؛ اما نه یک جا، بلکه در طول مدت چند سال. باید پروژه‌هایی که سپاه دردست دارد تمام شود و سپس با جایگزین شدن بنگاه‌های اقتصادی دیگر این نقش تحویل شود. اصولا نقش نهادهایی چون سپاه را در اقتصاد تا چه حد در وضعیت موجود بخش خصوصی موثر می‌دانید؟ اینکه سپاه در اقتصاد کشور ما نقش داشته است موضوع مشخصی است. اما نمی‌توان درباره تاثیر آن بر توان بخش خصوصی به صورت صددرصدی نظر داد. موثر بوده است یا نه یا عوامل موثر دیگری وجود داشته‌اند؟ مگر رکود اقتصاد جهانی تحت‌تاثیر فعالیت اقتصادی سپاه بوده است؟ پس نمی‌شود میان این موضوعات هم ربطی ایجاد کرد. بهتر است به جای این‌که فقط به ایران توجه کنیم به کشورهای منطقه و کشورهای اروپایی نیز نگاهی بیندازیم و ببینیم رکود اقتصادی در این کشور‌ها چه تاثیراتی گذاشته است. اما بعضی معتقدند سیستم اقتصادی ما به دلایل متعددی چون عدم حضور در مراودات تجارت جهانی از اتفاقات اقتصادی جهانی تاثیر نمی‌گیرد. اتفاقا ما همیشه دچار پس‌لرزه‌های اتفاقات اقتصاد جهانی می‌شویم. چنانکه تورم ما تا حدود زیادی ناشی از مشکلاتی است که در مراوده‌های تجاری ما با جهان و ضرورت حضور کشورهای واسطه وجود دارد. اما همه این مسائل صددرصدی نیست، چنانکه تاثیر و نقش سپاه در مسائل اقتصاد بخش خصوصی صددرصدی نیست.