اعجـاز خشکسـالی!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون، خشکسالی که در حال حاضر زندگی بیش از 37 میلیون ایرانی را تهدید می‌کند؛ تهدیدی که مسئولان آن را جدی نگرفته‌اند. این آمار و هشدارها را نه‌تنها کارشناسان و فعالان حوزه محیط‌زیست اعلام می‌کنند بلکه مسئولان وزارت نیرو نیز به این مساله اعتراف کرده‌اند. سدهایی که مسئولان روزگاری تصور می‌کردند معجزه‌ای برای دوران خشکسالی باشند و مهم‌ترین دلیل احداث آن‌ها مدیریت منابع آبی کشور بود، هم‌اکنون خالی هستند.

به‌گفته مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان، در حال حاضر آب مفید پشت سدهای استان 20 درصد ظرفیت این سدها ست و در واقع 80 درصد ظرفیت آن‌ها خالی است.

همچنین به‌تازگی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان گفته است:« شرایط خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی در استان اصفهان در 50 سال اخیر بی‌سابقه بوده و میزان آب ذخیره شده در سد زاینده رود 144میلیون متر مکعب و حدود 10 درصد از حجم این مخزن است».

بحران آبی برای 37 میلیون نفر

نیمی از ایران روی خط خشکسالی قرار گرفته است؛ به همین دلیل بیش از 50 درصد مساحت و 37 میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض تنش آبی قرار دارند. به‌گزارش ناسا، ایران سه دهه خشکسالی شدید را پیش‌رو دارد. براساس آمار سازمان محیط زیست، سالانه بیش از 90درصد از منابع آبی کشور مصرف می‌شود که از این میزان تنها 40درصد جایگزین خواهد شد.همچنین ایران توانست در سال گذشته، رکورد کاهش بارندگی را در 50سال اخیر بشکند .

رهایی از بحران آب و خشکسالی رویای هر ایرانی است اما با مدیریت کنونی منابع آبی کشور و میزان کم بارش نزولات جوی این رویا محقق نمی شود. در واقع ذخیره برف در کشور به اندازه ای ناچیز است که می توان گفت صفر است؛ همچنین شنیده‌ها حاکی از آن است که امسال، آب کشاورزی در بسیاری حوضه‌های آبریز جیره بندی خواهد شد.

خوزستان تشنه‌تر می‌شود

خوزستان به بهشت ایران زمین مشهور بود، بهشتی که زندگی در آن رویای بسیاری ایرانیان بود اما در دهه اخیر به چنان جهنمی برای مردم آن تبدیل شده است که بسیاری ساکنان آن گزینه مهاجرت اجباری را برای رهایی از ریزگردها، بحران آبی و خشکسالی، انتخاب کرده‌اند. اما ماجرای خالی بودن 80 درصد از ظرفیت سدهای خوزستان به مصاحبه مهران مومن غریب، مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان باز می‌گردد. او در این‌باره به ایرنا گفته است:« ظرفیت حداکثری مخازن سدهای استان 14 میلیارد متر مکعب بوده که تاکنون تنها 2 میلیارد و 663 میلیون مترمکعب آن پر شده است. میزان ورودی آب سدهای استان در سال زراعی 96 نسبت به سال پیش از آن 47 درصد و نسبت به آمار بلند مدت آن 65 درصد کاهش داشته است.از ابتدای سال زراعی جاری 133 میلی‌متر و در سال قبل 203 میلی‌متر بارندگی داشتیم که این آمار کاهش 34 درصدی را در بازه زمانی سه ساله نشان می دهد.بارش بلندمدت در استان در مدت زمان مشابه 289 میلی‌متر بوده که کاهش 54 درصدی را نشان می دهد.در حال حاضر سه درصد ظرفیت سد گتوند علیا پر شده و سدهای کارون4 و کارون 3 به ترتیب 38 و 10 درصد ظرفیت‌شان پر شده است.ظرفیت سد دز به میزان 10 درصد، کرخه 30 درصد، مارون31 درصد و جره 30 درصد پر شده اند. در حال حاضر حوضه آبریز کارون بزرگ (سدهای کارون 3و 4-دز-شهید عباسپور-گتوند علیا ) تنها یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب دارد که تنها به اندازه سد کرخه است. در حال حاضر برای پر شدن سدهای استان، سد دز یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب، سد شهید عباسپور یک میلیارد و 340 میلیون متر مکعب، سد گتوند علیا دومیلیارد و 700 میلیون متر مکعب، سد کارون 3 یک و نیم میلیارد متر مکعب، سد کارون4 حدود 450 میلیون متر مکعب، سد کرخه 1.5 میلیارد متر مکعب، سد مارون یک میلیارد و 110 میلیون متر مکعب وسد جره یک میلیارد و 173 میلیون متر مکعب آب نیاز دارند. در مجموع 11 میلیارد و 228 میلیون مترمکعب آب نیاز است تا حجم خالی مفید سدهای استان پر شود. هم اکنون ظرفیت مفید سد جره 84 میلیون، سد شهید عباسپور 140 میلیون، سد مارون 123 میلیون، کارون چهار 273 میلیون، کارون سه 157 میلیون، گتوند علیا 74 میلیون، دز 598 میلیون، کرخه یک میلیارد و 206 میلیون متر مکعب آب دارند. سدهای استان در مجموع دو میلیارد و 663 میلیون مترمکعب آب دارند که این رقم در سال گذشته 6 میلیارد و 420 میلیون مترمکعب بوده است.استان در شرایط آبی خوبی نیست و سال سختی از نظر منابع آبی خواهیم داشت؛ بنابراین تامین آب شرب اولویت در درجه نخست و تامین آب صنعت و کشت‌های دایم، نخیلات و باغات اولویت دوم ماست».

عطش سیری‌ناپذیر اصفهان

آب، مایع حیاتی است که در ایران کمیاب شده و حال و روز کشور را ناخوش کرده است. بحران در مدیریت منابع آبی کشور علاوه‌بر فجایع زیست محیطی به امنیت ملی کشور و رابطه‌ بین اقوام ایرانی خسارت‌های بزرگی وارد کرده است. سال گذشته شاهد اتفاق‌های ناخوشایندی در این‌باره بودیم. کشاورزانی که به‌دلیل بحران آبی، خشکسالی، فقر و وضعیت بد معیشتی به‌ستوه آمده و به خط لوله انتقال آب اصفهان به یزد حمله کرده و آن را شکستند. حوادثی که منجر به درگیری میان کشاورزان شرق اصفهان با نیروی انتظامی به‌دلیل شکستن و قطع آب در یزد شد. هنگامی‌که از بحران آبی و خشکسالی سخن می‌گوییم، ناخودآگاه به‌یاد فلات مرکزی ایران می‌افتیم. در این‌ سال‌ها پروژه‌های انتقال آب در کشور از سرشاخه‌های کارون بزرگ در حالی با نام آب شرب اجرا می‌شوند که به‌کام صنایع و کشاورزی هستند. مسئولان از یک سو مردم را به صرفه‌جویی در مصرف آب دعوت می‌کنند و از سوی دیگر با فریبکاری و تحت فشار لابی‌های سیاسی، تیشه به ریشه منابع آبی کشور می‌زنند. فلات مرکزی ایران تشنه است و عطشی تمام‌نشدنی برای بلعیدن آب سرشاخه‌های کارون دارد. انتقال آب به فلات مرکزی، سریال تکراری وزارت نیرو برای تامین آب در این منطقه است. در چند دهه اخیر فلات مرکزی توسعه‌ای اشتباه در بخش‌های کشاورزی و صنایع داشته‌ و توهم آب را در این منطقه به‌وجود آورده است.سد یکی از محبوب‌ترین پروژه‌ها در میان مسئولان وزارت نیرو است. در این سال‌ها سدهای بسیاری بدون موافقت سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور احداث شده اند. سدهایی که یکی از متهمان اصلی بحران آبی و خشکسالی در کشور به‌شمار می‌روند.

90 درصد سدهای اصفهان خالی است

به دلیل کاهش شدید بارش‌ها و منابع آبی، 90 درصد ظرفیت سد زاینده‌رود خالی است.علی بصیرپور، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان، شرایط خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی در استان اصفهان را در 50 سال اخیر بی سابقه دانست و افزود:«میزان آب ذخیره شده در سد زاینده رود 144میلیون متر مکعب و حدود 10 درصد از حجم این مخزن است.میزان آب ذخیره شده در مخزن سد زاینده‌رود در اوایل فروردین پارسال 310 میلیون متر مکعب بود. میزان آب ذخیره شده در سد زاینده رود نسبت به مشابه سال قبل 55 درصد و در مقایسه با متوسط بلند مدت (دوره 44 ساله) 80 درصد کاهش یافته است.کل آب ورودی به حوضه آبریز زاینده رود از ابتدای سال آبی (مهرسال 96) تاکنون 170 میلیون متر مکعب بوده است؛ در حالی‌که در مدت مشابه سال قبل 462 میلیون مترمکعب بود.میزان بارش در ایستگاه هواشناسی چلگرد واقع در چهارمحال و بختیاری به عنوان منبع اصلی سد زاینده رود از ابتدای سال آبی جاری تاکنون 430 میلی‌متر بوده است. متوسط بارش‌ها در این منطقه باید یک‌هزار و 400 میلی متر باشد اما کاهش شدید بارش ها شرایط نامناسبی را رقم زده است.شرایط بحرانی و خشکسالی برای سایر ایستگاه های هواشناسی و سنجش بارش ها وجود دارد. این شرایط باعث شده که سال آبی جاری (تا مهر امسال ) بسیار بحرانی شود.در چنین شرایطی به‌طور حتم، امکان بازگشایی زاینده رود تا پایان سال آبی امسال (مهر 97) امکان‌پذیر نیست.افت شدید برای سایر ذخایر آبی در سدهای استان اصفهان از جمله آخچه ( در فریدن )، خمیران ( در تیران و کرون ) حنا و قره قاچ (در سمیرم ) نیز وجود دارد. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به اهمیت تداوم طرح هایی نظیر ساماندهی بستر زاینده رود، توقیف و پلمب چاه های غیر مجاز و تعادل بخشی آب های زیر زمینی، گفت: طرح ساماندهی بستر زاینده رود به منظور جلوگیری از هدر رفت آب، امسال در منطقه غرب اصفهان اجرا می شود.همچنین قرار است امسال حدود دو هزار حلقه چاه غیر مجاز در استان اصفهان توقیف و پلمب شود. سد زاینده رود به عنوان یکی از اصلی ترین سدهای مرکز کشور در سال 1349 با ظرفیت 1.4 میلیارد متر مکعب بهره‌برداری شد، این سد قوسی شکل در 110 کیلومتری غرب اصفهان روی رودخانه زاینده رود قرار دارد.سد قوسی، سد تنظیمی، نیروگاه، ایستگاه، پمپاژ اصلی، ایستگاه پمپاژ تکمیلی و حوضه آبریز از جمله تاسیسات این مجموعه به شمار می روند.زاینده‌ رود بزرگ‌ترین رودخانه منطقه مرکزی ایران به طول 350‌کیلومتر است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به‌ویژه زرد کوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود 200 کیلومتر پیش می‌ رود و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می ‌ریزد. حوضه آبریز زاینده رود از اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشکیل شده که 93 درصد از مساحت و 98 درصد از جمعیت تحت پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و دو درصد از جمعیت تحت پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد».

قصه پرغصه آب

قصه پرغصه آب مقدس‌ترین عنصر طبیعی در سرزمین چشمه‌ها و قنات‌ها این روزها دل هر ایرانی را به‌ درد می‌آورد. چه شد ایرانیانی که آب را آنچنان مقدس می‌دانستند که میهن خویش را «آب و خاک» می‌نامیدند، این روزها با بحران‌های کم‌آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان نیز امیدی به سدهای معجزه‌گر برای رهایی از غول خشکسالی نیست.