پتک تسویه حساب بر دنیای مردگان

تخریب از نوعی دیگر

«امروز چهار اسفند ٩٦ من آمدم سر خاک پدرم و با این صحنه مواجه شدم، اینجا امامزاده عبدالله است. همه سنگ قبرها را کنده‌اند، من الان نمی‌دانم قبر پدرم کجاست...» ارژنگ امیر فضلی بازیگر سینما و تلویزیون وقتی این حرف ها را می‌زند، دوربین را رو به زمینی صاف شده می‌گرداند و می‌گوید: «از نظر کسانی که این کار را کرده‌اند، اسم این کار نوسازی و بهسازی است، اما از نظر من تعرض.» تخریب سنگ قبرهای امامزاده عبدالله شهرری (که آرامستانی تاریخی است و از نظر وسعت، بعد از بهشت زهرای تهران بزرگ‌ترین آرامستان تهران محسوب می‌شود) حدود یک ماه است که آغاز شده، میراث فرهنگی مخالفت صریح خود را با این تخریب اعلام کرده و بسیاری از بازماندگان متوفیان این آرامستان نسبت به این روند اعتراض دارند، اما حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌خانی، کارشناس اوقاف و امور خیریه شهرستان ری معتقد است: «به هیچ قبر و مقبره‌ای در امامزاده عبدالله جسارت نکرده‌ایم و این تعمیرات و مرمت‌ها برای راحتی حال مردم و عبور و مرور آنها صورت گرفته است.» تصاویر اما زمینی صاف و یکدست شده را نشان می‌دهند که هیچ اثری از قبوری که در آن قرار داشت، دیده نمی‌شود.

سنگ قبرها می‌توانند تا سال‌ها و قرن‌ها یاد یک فرد را برای آیندگان زنده نگه دارند و همین است که در تمام دنیا سعی می‌شود، نشانی شاخص از آن فرد را بر سنگ قبرش حک کنند و این رسم به امروز و دیروز بر نمی‌گردد و رسمی است دیرین. هنوز هم در مناطقی از ایران، سنگ قبرها نشان از هویت اشخاص دارند، شیرهای سنگی که در آرامستان‌های مناطق غربی ایران بر مزار افراد می‌نشینند تا بگویند اینجا مزار بزرگ یک قوم و پهلوان یک شهر است یا نقش شانه و قیچی که زن بودن متوفی را به عابران نشان می‌دهد و نقوش بسیار دیگری که از دیرباز در ایران وجود داشته، نشان می‌دهد که افراد برای قوم‌شان بعد از مرگ هنوز هم هویت مشخص و محترمی دارند. حال برخورد با سنگ قبری که چنین تاریخ و هویتی را بر پیشانی خود حک می‌کند، نمی‌تواند امری باشد که بتوان به راحتی از کنارش گذشت و خلأ قانونی را بهانه‌ای کرد برای اینکه عنوان «ناشناس» را برای عوامل این پدیده در نظر گرفت و منتظر ماند تا دوباره خبر برسد: «تخریب سنگ قبر... توسط افراد ناشناس.»