خودکفایی ۸۰درصدی در تولیدات کشاورزی
تأمین نیازهای غذایی و امنیت غذایی از محورهای مهم در وابسته نبودن و استقلال کشورها محسوب می‌شود و تولیدات کشاورزی نقش نخست را در به‌دست آوردن امنیت غذایی ایفا می‌کند
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، تأمین امنیت غذایی با اتکا به تولید داخلی در کشورهای جهان محوریت دارد و نگرش تجاری و اقتصادی به کشاورزی، اولویت بعدی کشورهاست. به‌خاطر مدیریت ناکارآمد در سال‌های گذشته، آسیب جدی به کشاورزی و تولیدات آن در کشورمان وارد شد و ضریب خوداتکایی ملی کاهش یافت و برای نمونه خودکفایی تولید محصول استراتژیکی مانند گندم که در سال 83 به‌دست آمده بود در سال‌های بعد از دست رفت طوری که در اواخر دولت دهم بیش از 9میلیون تن واردات گندم داشتیم. از این‌رو دولت یازدهم رسیدن به ضریب خوداتکایی به 80 درصد را هدف اصلی در تولیدات کشاورزی قرار داد به این ترتیب از سال 92 تا ۹۶ تولیدات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن به ۱۱۸ میلیون تن رسیده و در بخش تولید به ۸۰ درصد خود کفایی دست یافته‌ایم و خودکفایی گندم دوباره در کشور محقق شد اما در کنار تولید موضوع مهم توجه به مزیت‌ها و اولویت‌های تولید با توجه به خشکسالی و کم آبی در کشور است و نباید به هر قیمتی محصولاتی را تولید کنیم که مصرف آب زیادی دارند در حالی که با قیمت کمتر می‌توان آن محصول را وارد کرد.
افزایش تولید 8 محصول اساسی، استمرار خودکفایی در گندم، خودکفایی در محصولاتی نظیر شکر و حبوبات و تقویت امنیت غذایی از اولویت‌های دولت در بخش کشاورزی است. دومین دستور کاردولت افزایش بهره‌وری در تمام محصولات بدون توسعه سطح زیر کشت و سومین دستور کار تمرکز بر افزایش بهره‌وری آب است. در بهره‌وری آب در برنامه ششم باید از هر مترمکعب آب 1.6 کیلوگرم کالا تولید شود که این عدد در ابتدای برنامه تقریباً 1.2 کیلوگرم بوده است. در سال‌های ۹۰ تا ۹۲ ضریب خودکفایی در انرژی غذایی ۵۵درصد و ضریب وابستگی ۴۵ درصد بود که با اقدامات انجام شده در چهار سال اخیر، ضریب خودکفایی در انرژی غذایی به ۸۰درصد رسیده است.
خودکفایی در تولید گندم
استراتژیک‌ترین محصول کشاورزی گندم است که کشورهای زیادی برای تولید آن در تأمین امنیت غذایی کشورشان تلاش می‌کنند. ایران نیز که در اواخر دولت هشتم به خودکفایی تولید گندم رسیده بود اما در سال‌های بعد به‌دلیل ضعف مدیریت در بخش کشاورزی خودکفایی را از دست داد و دوباره به واردکننده گندم تبدیل شد. اما با برنامه‌هایی که دولت یازدهم برای افزایش تولید گندم همزمان با کاهش سطح زیر کشت انجام داد خودکفایی در تولید آن دوباره به دست آمد. مجموع مصرف گندم در اصناف، صنعت، خبازی‌ها، بذر و غیره در کشور ۱۳میلیون تن است. وزارت جهاد کشاورزی در سال 95 و 96 اعلام کرده که کشور نیازی به واردات گندم ندارد.
میزان برداشت گندم سال زراعی گذشته 12 میلیون و 300 هزار تن بود که از این میزان 9 میلیون تن محصول به‌صورت تضمینی از کشاورزان خریداری شده است. همچنین پروژه ارتقا و بهبود کمی و کیفی تولید گندم داخلی که از سال 1392 کلید خورده است، با حمایت‌های دولت طی سه سال اخیر به نتیجه رسیده و کشور از مرزهای خودکفایی در تولید گندم عبور کرده است. اکنون به شرایطی رسیده‌ایم که علاوه بر تأمین نیاز داخلی می‌توانیم بخش مازاد نیاز خود را صادر کنیم که صادرات موجب بهبود معیشت کشاورزان شده است.
دولت در چهار سال گذشته به‌دلیل محدودیت منابع آبی و صرفه‌جویی در مصرف آب سیاست کاهش سطح زیرکشت برخی محصولات مانند گندم را به کار گرفته است و بر این اساس سطح کشت گندم آبی از حدود ۲.۵ میلیون هکتار سطح زیرکشت به ۲ میلیون و ۵۰هکتار رسیده است و تاکنون ۴۵۰هزار هکتار سطح آبی گندم کاهش داده شده است. در واقع برنامه دولت در این خصوص بر مبنای بهره‌وری است.
تولید ۱.۹ میلیون تن شکر
تولید شکر و خودکفایی در آن یکی دیگر از برنامه‌های دولت در تولیدات کشاورزی است. بر اساس آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی، امسال کشاورزان با تولید ۶۷ تن چغندر قند در هر هکتار برای نخستین بار رکورد عملکرد تولید این محصول را در کشور زدند. به گفته عباس کشاورز معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی عملکرد تولید چغندر کشاورزان ایرانی طی امسال حتی از کشاورزان اروپایی نیز بالاتر بوده است. امسال یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن شکر در کشور تولید شده است این مقدار تولید شکر نیازهای سال آینده کشور را به طور کامل برطرف می‌کند و دیگر نیازی به واردات این کالای اساسی نیست.در گذشته بیش از50 درصد شکر مورد نیاز مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌شد بطوری که در سال‌های دور بالغ بر یک میلیون تن شکر خام وارد کشور می‌شد. تولید شکر در هکتار از ۳.۵ تن در برنامه سوم به ۷.۵ تن رسیده است و تنها چند گام با خودکفایی در تولید این محصول فاصله داریم.
کمبود آب مهم‌ترین چالش پیش روی کشاورزی
احمد صادقیان رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی با تأکید بر حمایت از کشاورزان و افزایش تولید، مهم‌ترین چالش کشاورزی در کشور را کمبود آب برشمرد و گفت: با توجه به شرایط کشور باید اولویت و مزیت تولید در هر استان و در کشور مشخص شود و نباید به هر قیمتی دست به تولید محصولاتی بزنیم که واردات آن به نسبت آبی که مصرف می‌کنند به صرفه‌تر است.
وی از اجرای الگوی کشت به عنوان مهم‌ترین برنامه برای کشاورزی نام برد و گفت: اگر الگوی کشت داشته باشیم دیگر شاهد کشت محصولات آب بر در استان‌های کویری و خشک نخواهیم بود. اشکال دیگری که در کشاورزی ما وجود دارد کشاورزی سنتی و معیشتی است. با اجرای اصلاح اراضی در دهه 40 متأسفانه زمین‌های کشاورزی خرد و کوچک شد و الان میانگین سطح اراضی حدود 4 هکتار است. مشکل اینجاست که در زمین خرد و کوچک نمی‌توانیم طرح‌های مهم را اجرا کنیم. او گفت: در حال حاضر مزیت ما در استان‌های کویری تولید زعفران پسته و کیوی است پس باید کشت محصولاتی که آب بری کمتری دارند را بیشتر کنیم اما در صیفی‌جات مزیتی نداریم و فقط باید به اندازه نیاز خودمان تولید کنیم و به فکر صادرات آن نباشیم.
به گفته صادقی حتی در برخی محصولات استراتژیک نیز نباید اصراری در خودکفایی داشته باشیم چون به عقیده او حتی در زمان جنگ نیز ما در تأمین این محصولات مشکلی نداشتیم و می‌توانستیم واردات انجام دهیم. صادقیان گفت: دولت باید زیر ساخت‌های کشاورزی را ارتقا دهد. مثلاً در تولید گندم عملکرد ما حدود 3 تن در هکتار است که این عملکرد در کشورهای توسعه یافته بیش از 6 تن در هکتار است بنابراین همین موضوع و خرید تضمینی موجب افزایش قیمت گندم در کشور به نسبت قیمت جهانی باشد. در واقع دولت با ارتقای زیر ساخت‌ها می‌تواند به کشاورزان کمک کند با مصرف آب و سطح زیر کشت کمتر تولیدات خود را افزایش دهند که این موضوع هم به معیشت کشاورزان کمک می‌کند، هم امنیت غذایی را در کشور تأمین می‌کند.
