نگاه‌ها به شهردار تهران مثبت است
نزدیک به پنج ماه از تغییر شهردار تهران می‌گذرد و شاهد روزهایی هستیم که شهردار اصولگرا جای خود را به شهردار اصلاح‌طلب داده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، روزهای ابتدایی که نجفی کلیددار ساختمان بهشت شد، شاهد وعده‌ووعید‌های زیادی از سوی شهردار جدید بودیم. در این پرونده به بررسی این موضوع پرداختیم که آیا نجفی در پنج ماه نخست کاری توانسته اعتماد عمومی را به خود جلب کند؟!
ابتدای راه
نجفی روزهای نخست تصدی‌اش از بکارگیری جوانان در رده‌های بالای مدیریتی سخن به میان آورد، اما اکنون با گذشت چندین و چند ماه نتوانست به این وعده جامه عمل بپوشاند. انتقادی که جرقه‌اش را جوانان اصلاح‌طلب زدند، چراکه نه‌تنها انتظار می‌رفت شاهد یکدستی اصلاح‌طلبان در پست‌های مدیریتی باشیم، بلکه انتظار داشتیم جایی برای نیروهای جوان و قابل‌اعتماد در میان مدیران وجود داشته باشد، اما اکنون آنچه را شاهدیم؛ استفاده از افراد میانسال و بازنشسته در این سمت‌ها از سوی شهردار تهران است. اما نجفی هم بیکار نماند و در پست اینستاگرامی خود نوشت «تا پایان دوره چهارساله ٣٠درصد از پست‌های مدیریتی از آنِ جوانان و زنان خواهد بود.» از دیگر وعده‌های شهردار جدید تهران کاستن از آلودگی هوا، آلودگی صوتی و... بود. اگرچه نجفی در این زمینه راهکارهایی را ارایه داد، اما منتقدان او بر این باورند که برنامه‌ای برای اقداماتی چون کاهش آلودگی هوا وجود ندارد.
راه درست شفافیت
اما به‌نظر می‌رسد آنچه نجفی را از سایر شهرداران متمایز کرده، افشای فساد‌های دوره قبلی و مبارزه با فساد است. وعده‌ای که تاحدی محقق شد. انگار که کمر همت بسته تا دیگر شاهد فساد‌های اداری در شهرداری نباشیم. شاید برای همین است که منبع درآمدی چون صدور هولوگرام‌ها را حذف کرد، تا از این طریق نخستین قدم را برای مبارزه با فساد برداشته باشد، چراکه صدور هولوگرام‌ها موجب فساد در شهرداری بودند و نه‌تنها به‌عنوان هزینه غیرنقدی محسوب می‌شدند، بلکه شهرداری به‌ازای بدهی‌هایی که دارد، به طلبکارانش می‌دهد؛ طلبکارانی که می‌توانند شهروندان عادی یا پیمانکاران باشند، به‌عنوان مثال افرادی که ملک‌شان در طرح شهرداری واقع شده، بر این اساس آنها می‌توانند با در دست داشتن هولوگرام در هر نقطه‌ای که طرح تفصیلی اجازه می‌دهد، تراکم بفروشند. بسیاری از راهی که نجفی در پیش گرفته، استقبال کردند، چراکه شفافیت را نخستین گام ارتباط مردمی و مسئولان می‌دانند.
شهردار بحران
اما شهردارشدن تنها در وعده و وعید نیست، چراکه مردم شهری انتظار دارند هنگام سانحه شاهد اقدامات شهرداری در جهت بهبود معیشت‌شان باشند و این موضوع را یکی از وظایف شهرداری می‌دانند. در ابتدای هفته با بارش برف برخی از اتوبان‌ها چند ساعتی مسدود شدند. البته بارش این برف کم شبیه به بحران نبود، بحرانی که با شکستن درختان فردای آن روز شهردار تهران از جوانان خواست تا به فکر تکان دادن درختان نیز باشند. اگرچه بسیاری از این موضوع استقبال کردند، اما عده‌ای این موضوع را با هشتک‌های قالیباف استعفا به شبکه‌های مجازی کشاندند و از درخواست شهردار جدید تهران انتقاد کردند. حال برای رسیدن به این پاسخ که آیا نجفی در پنج‌ماه نخست کاری توانسته اعتماد عمومی را به خود جلب کند؟! به گفت‌وگو با کارشناسان امر پرداختیم.
پیشینه
نگاهی به شهرداران نمونه در ایران
اگر بخواهیم از شهرداران موفق نام ببریم، شاید سابقه مدیریتی و اجرایی را نخستین اولویت قرار دهیم، اما تجربه نشان داده که معمولا شهرداران موفق سابقه مدیریتی نداشتند.
غلامحسین کرباسچی، شهردار تهران
غلامحسین کرباسچی تا قبل از شهردارشدن استاندار اصفهان بود و این امر به معنای وجود تجربه مدیریتی در سمت‌های بالاست. شاید برای همین است که او را یکی از شهرداران موفق تهران می‌دانند که با گذشت چندین و چند سال به نیکی از او و اقداماتش یاد کنند. یکی از درخشان‌ترین دستاوردهای کرباسچی متروی شهر تهران بود که ریشه در توانایی کرباسچی در جذب سرمایه‌گذار و انتخاب مدیرانی قوی و لایق داشت.
محمد حضرت‌پور، شهردار ارومیه
محمد حضرت‌پور از دیگر شهردارانی بود که به‌عنوان شهردار منتخب کشور شناخته شد. جالب است بدانیم این شهردار تا قبل از شهردارشدنش هیچ سابقه‌ای در مدیریت شهری نداشته و تنها عضو شورای شهر بوده است. این شهردار توانست موجی از توسعه را در این شهر استارت بزند و بعد از گذشت یک‌سال به خاطر اقداماتش در شهرداری ارومیه، شهردار منتخب ایران شود. او نه تحصیلات مرتبط با حوزه مدیریت شهری داشت و نه سابقه مدیریتی شهری.
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد؛ شهردار اصفهان
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد در سال ١٣٨٢ به‌عنوان شهردار انتخاب شد و تا سال ١٢٩٤ عهده‌دار چنین تصدی بود. در دوران تصدی سقائیان‌نژاد سال‌های طلایی برای اصفهان رقم خورد، چراکه برای شهر زیبا و توسعه‌یافته اصفهان انجام داد. جالب است بدانیم این شهردار موفق تا قبل از این هیچ سابقه مدیریتی و سازمانی نداشته و تنها یک چهره علمی محسوب می‌شد، چراکه سال‌های متمادی رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان بود. رمز موفقیت او در پستی به مدت ١١سال را می‌توان توجه‌اش به توسعه علمی و بهره‌گیری از مشاورانی عالم و معاونانی کارکشته دانست.
سیدمحمد پژمان، شهردار مشهد
سیدمحمد پژمان از دیگر شهرداران موفق در ایران بوده است که اردیبهشت ٨٦ تا شهریور ٩٢ شهردار مشهد بود. در این زمان مشهد یکی از درخشان‌ترین دوران خود را پشت سر گذاشت. او پیش از شهردارشدنش مدیرکل مسکن و شهرسازی استان خراسان، معاون فنی و عمرانی استانداری خراسان رضوی و تنها چند ماه شهردار منطقه ثامن بود. او بهترین شهردار تاریخ مشهد بدون داشتن سابقه اجرایی قابل‌توجهی در حوزه مدیریت شهری بود.
نگاه موافق
صادق زیباکلام | صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی معتقد است: «قضاوت در این زمینه که آیا عملکرد نجفی در این چند ماه خوب بوده یا نه، دشوار است .بهتر است با مثالی شروع کنیم. در بین انگلیسی‌ها اصطلاحی وجود دارد که می‌گویند دارند مشورت می‌کنند که متهم را گناهکار بدانند یا خیر، به همین جهت نمی‌توان به یک داوری قطعی درباره دکتر نجفی دست پیدا کرد.»
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به شفاف‌سازی مدیریتی نجفی در این راستا ادامه داد: «اما آنچه نمود دارد، اقدامات مثبتی است که در راستای شفاف‌سازی صورت گرفته است. به‌عنوان مثال درحال‌حاضر می‌دانیم در گذشته بسیاری اقدامات انجام نمی‌گرفته، به همین جهت باعث‌شده شهروندان ایرانی عوارضی که به شهرداری می‌پرداختند، مقدار قابل توجهی از آن صرف امور فرهنگی و بیشتر ایدوئولوژیک و مقداری از آن صرف راهپیمایی‌های اربعین می‌شد. سوالی که مطرح می‌شود این است کسانی که عوارض پرداخت می‌کنند برای صرف خدمات شهری و گسترش حمل‌ونقل عمومی است یا برای راهپیمایی اربعین.» زیباکلام با اشاره به ملموس‌شدن استخدامات بی‌هنگام برای شهروندان در این راستا توضیح داد: «همچنین مسأله استخدامات و هزینه‌های بار مالی هنگفت که باید برای استخدام پرداخت شود. این شفافیت به‌عنوان اقدامی مثبت شناخته شده است و موجب شده تا راه برای اعتماد عمومی باز بماند.»
نباید از یاد برد بسیاری از منتقدان اقدامات اخیر نجفی در مواجهه با برف را زیر سوال برده‌اند. این تحلیلگر سیاسی در این زمینه توضیح داد: «البته باید در نظر داشت که برف چند روز اخیر باعث شد تصویر سفید و مثبتی که نسبت به آقای نجفی وجود داشت، افراد را دچار تردید کند، زیرا آن‌طور که از شهرداری انتظار می‌رفت در این جریان به خوبی نتوانست خود را نشان دهد، البته این واقعیت را نیز باید در نظر داشت و منصفانه داوری کرد، زیرا در چند‌سال اخیر چنین برفی بی‌سابقه بود و باید سنگینی برف را هم در نظر داشت.»
زیباکلام در خاتمه یادآور شد: «آنچه مسلم است محبوبیت آقای نجفی در شهر تهران به محبوبیت اصلاح‌طلبان گره خورده است، درحالی‌که محبوبیت آقای قالیباف به جریان اصولگرا گره خورده بود که دست‌کم در تهران محبوبیت چندانی ندارند. انتخابات ٩٤ و و انتخابات امسال گواه بر این موضوع بود، بنابراین نگاه‌ها به آقای نجفی مثبت
است.»
نگاه کارشناس
اقدامات نجفی در سطح کلان اعتماد عمومی را به خود جلب کرده است
محمد حقانی، عضو پیشین شورای شهر | اگرچه انتقادات بسیاری بر شهردار نوپا وارد شده است، اما به نظر می‌رسد نجفی تا به این‌جا از اقبال عمومی برخوردار بوده و اقداماتش از همگان پوشیده نیست. محمد حقانی، عضو پیشین شورای شهر معتقد است: «آقای نجفی در پنج ماه گذشته وارد بخشی از بهم‌ریختگی‌ها، سرخوردگی‌ها و عدیده‌ای از مشکلات شدند، به همین جهت راه سختی در پیش داشتند و دارند.»
این عضو پیشین شورای شهر با اشاره به عدیده‌ای از مشکلات که شهردار جدید با آنها دست‌وپنجه نرم کرده است، یادآور شد: «تهران، شهری که با حجم انبوهی از بدهی‌ها مواجه شده و از منابع درآمد پایدار برخوردار نیست، در سال‌های گذشته به شیوه‌ای متفاوت اداره شده است.»
حقانی با ابراز خرسندی از سبک و سیاق جدید مدیریت شهری در ادامه گفت: «اکنون شاهد برنامه‌ریزی به سبک و سیاق جدید هستیم و با نگاهی درمی‌یابیم با برنامه کارکردن در شهر کار چندان آسانی نیست، بنابراین مدیریت کلانی که آقای نجفی در شهر و سطح کشور دارد، بسیار خوب است.»
بارها و بارها اقداماتی انجام شده که در ابتدا مشخص نیست، اما با گذشت زمان کم‌کم خود را نمایان می‌کنند. این عضو پیشین شورای شهر در این زمینه بیان کرد: «اما موضوعی که حایز اهمیت است این‌که اکنون زمان مناسبی برای قضاوت آقای نجفی نیست، زیرا بسیاری از اقدامات تحت برنامه و برنامه‌ریزی انجام می‌گیرد، چراکه بدون برنامه، مدیریت امکان‌پذیر نیست.»
حقانی در خاتمه یادآور شد: «با نگاهی به دوره اول و دوم شورا و اجرایی‌شدن برنامه‌های عملیاتی متوجه می‌شویم انطباق وجود نداشته، اما اکنون شاهدیم مشکلاتی که از گذشته وجود داشته، درحال رفع‌شدن است و شهرداری به‌طور روزمره است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت تاکنون آقای نجفی از اقبال و اعتماد عمومی برخوردار بوده است که به مرور زمان و با نمایان‌شدن اقدامات انجام‌گرفته، بیشتر و بیشتر می‌شود.»
نگاه مخالف
راه زیادی تا اعتماد عمومی در پیش داریم
غلامرضا انصاری، عضو پیشین شورای شهر | اگرچه بسیاری معتقدند نجفی توانسته اعتماد عمومی را به دست آورد و نظر مردم را به خود جلب کند، اما غلامرضا انصاری، عضو پیشین شورای شهر در این زمینه معتقد است: «اعتماد اجتماعی مقوله گسترده‌ای است، به همین جهت باید اقدامات ماندگارتر، خدمات چشمگیر و اصلاح ساختاری در دستور کار قرار گیرد. سازمان خدمات شهری با توجه به شرایطی که امروزه با آن دست به گریبان است، نظارت به مفهوم واقعی امکان اعمال آن وجود ندارد، زیرا نهادهای نظارتی، دیوان محاسبات شهر و استقلال ذیحسابی‌ها از مدیریت اجرایی در اختیار شوراها نیست.» انصاری با اشاره به ناکارآمدی مدیران گذشته و انتقاد از حجم انبوه نیروهای ناکارآمد توضیح داد:«نکته دیگری که وجود دارد در طول ١٢سال گذشته حجم انبوهی از انباشت نیروهای ناکارآمد در مدیریت اجرایی به کار گرفته شده است، یعنی به‌ازای هر پست، چهارشاغل وجود دارد که متورم‌شدن نیروی انسانی و حجیم‌شدن سازمان‌ها و مدیریت‌های اجرایی باعث کاهش کارآمدی می‌شود. در ١٠ سال گذشته فضای ناسالمی که در نهاد مدیریت شهری به وجود آمده خود در اطلاع‌رسانی دریافت خدمت برای خدمت‌گیرندگان ایجاد اشکال می‌کند.»
این عضو پیشین شورای شهر ضمن اشاره به این‌که مدیریت شهری با مدیریت سازمان‌های سنتی دولتی متفاوت است، بیان کرد: «از دیگر نکاتی که نباید از یاد برد این است که مدیریت شهری متفاوت از سایر دستگاه‌های دولتی چون وزارت علوم یا سایر ارگان‌هاست، زیرا این وزاتخانه‌ها وظایف مشخصی دارند و در چارچوب آنها به وظایف خود عمل می‌کنند، بنابراین کار مدیریت در سایر سازمان‌های سنتی و دستگاه‌های متعارف متفاوت از شهرداری است. کار مدیریت شهری تفاوت و پیچیدگی‌های فراوانی دارد که جسارت شجاعت تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری درست در این دستگاه می‌تواند موثر واقع شود.»
این عضو شورای شهر پیشین در ادامه توضیح داد: «به تعبیر دیگر جنس مدیران باید از جنس مدیریت شهری باشد، به گونه ای که خلق‌الساعه توان اخذ تصمیم و مدیریت بحران را داشته باشند. تا چنین آیتم‌هایی محقق نشود، نمی‌توان به بهبود شرایط و کسب اعتماد مردم امیدوار بود، زیرا کسب اعتماد شهروندان چندان آسان به نظر نمی‌رسد و برای این موضوع نیاز به انجام چند اقدام مهم است، به‌عنوان مثال خارج‌شدن نیروهای ناکارآمد، سبک‌سازی نظام اداری شهرداری و دسترسی به اطلاعات از طریق شبکه‌های مدرن اینترنتی و خدمات الکترونیک و هوشمند، همچنین نظام نظارتی به صورت جدی پیگیری شود و در دستور کار قرار گیرد و وظایف متداخل در بخش‌های مختلف به‌طور دقیق مشخص شود.»
انصاری در خاتمه یادآور شد: «در این صورت می‌توان به یکپارچکی مدیریت شهری امیدوار بود و اگر چنین اقداماتی انجام شود، می‌توان به اعتماد عمومی مردم امیدوار بود. اما اگر قرار بر آن است که اداره شهر همچون گذشته باشد، هیچ‌گاه اعتماد عمومی به دست نمی‌آید. متاسفانه شهرداری دارد بر بناهای پوسیده شهرداری گذشته اقدامات را انجام می‌دهد. استفاده از مدیران میانی گذشته درصورتی که مردم با رأی خود خواستار تغییرند، از این موضوع رضایت ندارند و این جسارت در چند ماه گذشته دیده نمی‌شود.»
تجربه دیگران
زنان شهرداری موفق‌ترند
جان فرانکلین استریت
جان فرانکلین استریت، شهردار فیلادلفیا از دیگر شهردارانی است که توانسته عملکرد خوبی از خود بر جای گذارد، اما نه به واسطه مدت زمان طولانی. این شهردار سیاهپوست فیلادلفیا سال١٩٩٩ به‌عنوان شهردار انتخاب شد. این شهردار سیاهپوست در دوران تصدی خود همواره بر تقویت روابط همسایگی، اشتغال‌زایی و پیشرفت امکانات آموزشی و.... تاکید داشت که توانست در این زمینه توفیق بسیاری به دست آورد. از دیگر اقدامات او اصلاح قوانین حمل، خرید و فروش اسلحه در جهت کاهش نرخ جرم و جنایت در این شهر بوده است. یکی دیگر از موفقیت‌هایش بالابردن قابل توجه سرانه کتابخوانی در فیلادلفیاست، همچنین او برای نخستین بار در تاریخ این شهر میزان مالیات‌ها را کاهش داده و رکورد اشتغال‌زایی فیلادلفیا را به خود اختصاص داده است. با توجه به این‌که شهر فلادلفیا یکی از شهر‌هایی بود که از فناوری بهره چندانی نبرده بود، با روی کارآمدن استریت توانست توفیق چشمگیری در زمینه تکنولوژی پیدا کند. لقب شهر مردان چاق هم در سال ٢٠٠٠ در یک نشریه سلامت آمریکایی، شهردار این شهر را واداشت تا فکری به حال این شهر کند؛ دغدغه‌ای که بیشتر آقایان را نشانه رفته بود. برای همین جان فرانکلین استریت اقداماتی چون احداث صدها مایل مسیر مناسب برای پیاده‌روی یا ترغیب مردم برای استفاده از دوچرخه را انجام داد که در این زمینه نیز توانست تا حد زیادی موفق عمل کرده و از افزایش بی‌رویه وزن شهروندان جلوگیری و به این ترتیب چندین‌میلیون دلار در هزینه‌های درمانی شهر صرفه‌جویی کند.
هازل مک کالیون
شهردارانی که در جهان سال‌ها بر مسند قدرت تکیه زده و توانسته‌اند سالیان متمادی به خوبی عمل کنند، کم نیستند. در یکی از شهرهای بزرگ کانادا، پیرزنی ٨٢ساله، ٢٨سال است که سمت شهرداری را در اختیار دارد. خانم هازل مک کالیون که از سال ١٩٧٨ شهردار میشیسوگا در کاناداست بود، به خاطر اظهارات صریح و خالی از ملاحظات سیاسی‌اش معروف است. این مدیر موفق سال ٢٠٠٥ به‌عنوان دومین شهردار برتر جهان انتخاب شد، اما از همان ابتدای سکانداری‌اش با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم کرد و ابتدای تصدی پست شهرداری با یک بحران بزرگ مواجه شد؛ یک قطار حامل مواد شیمیایی بسیار خطرناک درست در کنار شهر دچار سانحه شد و جان شهروندان میشیسوگا را به خطر انداخت. مک کالیون در یک عملیات بزرگ که همچنان شهره خاص و عام است، بدون آن‌که کسی در سانحه کشته شود یا آسیب جدی ببیند، توانست در مدت کوتاهی ٢٠٠هزار نفر از ساکنان را از شهر خارج کند. تنها اتفاق قابل توجه شکستن زانوی شهردار در حین کمک به تخلیه شهر بود. این اتفاق همچنان یک رکورد در مدیریت بحران محسوب می‌شود. این شهردار زن توانست میشیسوگا را به یکی از ٦ شهر بزرگ کانادا تبدیل کند تا همه آن‌جا را به‌عنوان پایتخت اقتصادی، صنعتی و تفریحی کانادا بشناسند. البته این بخشی از اقدامات هازل مک کالیون است، چراکه او توانست در دوران مدیریتی خود شهر را بدون دریافت وام و بدهی اداره کند.
مردم ویرجینیا
مردم ویرجینیا که او را فعال‌ترین شهردار آمریکا می‌دانند برای نخستین بار در‌سال ١٩٨٨به طور مستقیم و توسط مردم انتخاب شد. این شهردار زن در زمان تصدی‌اش به یکی از موفق‌ترین و خبرسازترین چهره‌های آمریکا مبدل شده بود. او توانست ویرجینیا را به شهری تبدیل کند که کمترین اتلاف انرژی را دارد، این اقدام را می‌توان راهی برای بالا بردن سطح زندگی مردم دانست.
کریستین اوده
شهردار مونیخ در سال ١٩٩٣ کریستین اوده، حقوقدان ٥٧ساله بود. درست زمانی که اختلاف طبقاتی دامنگیر جامعه شده بود. او پس از شهردارشدن اقدامات فراوانی برای کاهش نرخ مسکن انجام داد و این اتفاق نیز میسر شد. شاید برای همین است که در برهه‌ای از زمان اختلاف طبقاتی بین شهروندان مونیخ به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرده بود. در اوایل دوره مدیریت اوده، آمارها نشان می‌داد کمترین میزان امید به زندگی و پایین‌ترین نرخ تولد متعلق به مونیخ است. اما از اوایل قرن بیست‌ویکم برای نخستین بار نرخ تولد در مونیخ از نرخ مرگ‌ومیر بیشتر شد که این موضوع یک اتفاق بسیار مهم محسوب می‌شود. اما افزایش جمعیت تنها اقدام این شهردار زن نبود، چراکه توانست در کنار افزایش جمعیت، امکانات رشد و پرورش کودکان را نیز تا سطح بسیار بالایی ارتقا دهد و مهمتر از همه این امکانات را با نرخ بسیار مناسبی در اختیار همه خانواده‌ها قرار دارد.
