علائم و عوارض پوکی استخوان

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از وب سایت دکتر کرمانی، در 20-10 درصد موارد مرگ زود هنگام در پی این شکستگی‌ها رخ می‌دهد. با توجه با اینکه این بیماری در سنین میانسالی و پیری شیوع بیشتری می‌یابد، انتظار می‌رود با پیر شدن جمعیت در کشورمان و تغییر تناسب هرم جمعیتی تا سال 1395، شاهد افزایش شیوع این بیماری در سال‌های آتی باشیم.در سـال ۲۰۰۲ سازمـان جهانـی بهداشـت ۵ بیمـاری را بـه عنـوان کشنده‌تریـن بیماری‌هـا اعـلام کـرد. ایـن بیمـاری هـا شامـل سرطـان، ایـدز، بیمـاری‌هـای قلبی و مغزی و پوکی استخوان بودندمطالعه ای که چندی پیش توسط وزارت بهداشت انجام شده نشان میدهد 47 درصد زنان و 44 درصد مردان بالای 50 سال در ایران دچار کاهش تراکم استخوان هستند وچهار و شش دهم درصد افراد 20 تا 70 سال در ایران به پوکی استخوان در ستون فقرات مبتلا هستند. همچنین از هر 4 زن ایرانی بالای 50 سال، یک نفر به پوکی استخوان مبتلاست. این در حالی است که آمارهای جهانی، فاصله معنی داری با آمار کشور ما دارد. در سرتاسر دنیا از هر 3 زن، یک زن و از هر 5 مرد یک مرد بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند.

میزان پوکی استخوان در زنان، 4 برابر مردان ذکر شده است و شکستگی ناشی از آن در زنان، تقریبا” دو برابر مردان شایع است. البته از 75 سالگی به بعد، پوکی استخوان در زنان و مردان به یک اندازه شایع است ولی این بیماری ، اغلب بیماری زنان شناخته می شود. زنانی که زودتر دچار عادت ماهانه و دیرتر یائسه شوند، احتمال بروز بیماری در آنها کمتر است.

پوکی استخوان یا ” استئوپروز ” بیماری خاموش، نامیده می شود، چرا که در آن، استخوان ها بدون هیچ علامتی پوک می شوند و وقتی علائم درد و شکستگی بروز پیدا می کند که بیماری در مرحله پیشرفته است. حتر اگر شکستگی در استخوانهای اندامها رخ ندهد، پس از گذشت سالیان، علائمی چون درد کمر و خمیدگی قامت ایجاد می شود که ناشی از شکستگی یا بهتر است بگوییم خردشدگی استخوان مهر ه های کمری است.

پوکی استخوان در واقع خالی شدن استخوان از مواد سازنده آن است. در این بیماری گاهی فرد در تمام استخوان های خود احساس درد و سوزش می کند و گاهی حتی فرد متوجه شکستن استخوان هم نمی شود، چنان که گاهی فشارهای کوچک مثل خم شدن یا بلند کردن یک وسیله سنگین یا حتی سرفه می تواند موجب شکستگی استخوان شود

ایـن بیمـاری استحکـام استخـوان ها را بـه تدریج از بین می برد. استخوان دارای بافت زنده ای است که مرتب بازسازی می شود. بافت های استخوانی قدیمی از بین می روند و بافت های جدید استخوانی جایگزین آنها می شوند. استخوان انسان در کودکی خاصیت ارتجاعی و تحمل فشار زیادتری دارد و به‌تدریج سفت و محکم می‌شود. این مساله در 20 سالگی، به اوج خود می‌رسد و بین 20 تا 35 سالگی، استحکام استخوان به همان قوت باقی می‌ماند. روند استخوان سازی در بدن از هنگام تولد آغاز می شود و به طور متوسط تا حدود ۳۵- ۳۰ سالگی ادامه دارد و از آن پس، رو به کاهش می گذارد و در نتیجه بافت استخوانی نازک تر و ضعیف‌تر می‌شود.

علائم بیماری

مهم ترین عارضه پوکی استخوان، شکستگی است. بیشترین شکستگی در این بیماری، در ناحیه مفصل ران در محل اتصال به لگن و در ستون فقرات که معمولا” وزن بدن را تحمل می کنند رخ می دهد.

شکستگی استخوان در هر سنی دردآور است؛ این مشکل به خصوص در سنین بالاتر جدی‌تر است و حتی می‌تواند کشنده باشد. بطوری‌ که در یک فرد سالمند شکستگی ران تا 4 برابر خطر مرگ را افزایش می‌دهد

شکستگی در ناحیه مچ دست نیز شایع است. ازجمله علائم اولیه استئوپروز عبارتند از:

    بیخوابی ناگهانی

    گرفتگی شبانه پاها

    درد مداوم کمر

    بیماریهای لثه و شل شدن دندانها

    کاهش تدریجی قد

علل ایجاد کننده

در موارد زیر خطر استئوپروز افزایش می یابد:

    جنسیت زن

    سابقه خانوادگی استئوپروز

    سفید پوست بودن

    لاغری

    کوتاه قدی

    یائسگی زود هنگام

    دریافت پایین کلسیم

    عدم تحرک

    سیگار

    مصرف بیش از دو نوشیدنی در روز

    استروئید‌‌‌تراپی طولانی مدت (مانند پردنیزون)

    مصرف طولانی مدت داروهای ضدتشنج

    مصرف داروهایی که سبب بروز گیجی می‌شوند

    هیپرتیروئیدیسم

    مصرف مقادیر بسیار زیاد پروتئین حیوانی

    مصرف مداوم آنتی اسیدها

    مصرف بیش از 2 فنجان قهوه در روز

    سرب موجود درهوای آلوده‌، نقش زیادی در پوکی استخوان دارد. سرب موجود در محیط، به تدریج در استخوان‌ها جمع و موجب بروز واکنش‌های شیمیایی در آن‌ها می‌شود و امکان پوکی استخوان را در آینده افزایش می‌دهد.

مصرف خوراکی‌هایی هم‌چون شکر و مواد خوراکی قنددار مانند نوشابه‌ها و شیرینی‌، میزان جذب کلسیم را کاهش می‌دهد و مانع جذب کلسیم در روده و ورود آن به خون می‌شوند و به همین دلیل پوکی استخوان را تسریع می‌کند.

ریز مغذیهای ضروری درمان:

کلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی تشکیل دهنده بدن می‌باشد که 99% آن در استخوان‌ها و دندان‌ها می‌باشد. درشرایط نرمال، نسبت کلسیم به فسفر استخوان بصورت 2 به 1 می‌باشد. ضروری ترین عامل در استخوان سازی است.

این ماده معدنی علاوه بر اینکه از بروز پوکی استخوان پیشگیری می‌کند، در انتقال پیام‌های عصبی، فعال‌سازی برخی آنزیم‌ها و ترشح هورمونی نقش دارد. به زنان در دوران یائسگی و پس از آن، مصرف منابع غذایی این ماده و مکمل غذایی آن توصیه می‌شود. اما کلسیم به تنهایی در تشکیل استخوان و حفظ استحکام استخوان‌ها مؤثر نمی‌باشد، در زیر ریز مغذی‌های ضروری علاوه بر کلسیم ذکر شده است:

1. ال -لیزین L- lysine

لیزین یک اسیدآمینه ضروری است که به افزایش جذب کلسیم از دستگاه گوارش، نگهداری کلسیم در استخوان ها و تشکیل کلاژن کمک کرده و همچنین دفع ادراری کلسیم را کاهش می دهد. از این رو عاملی جهت حفظ تراکم استخوانها و پیشگیری از پوکی استخوان محسوب می شود.

2. مس Copper

در حدود دویست سال پیش یک پزشک آلمانی، مطلبی را منتشر کرد با این ادعا که استفاده از مس روند شکستگی استخوان‌ها را بهبود می‌دهد. در سال‌های بعد، شواهد حاکی از نقش حیاتی مس در بیوسنتز استخوان، بافت ‌های مرتبط می‌باشد. استئوپروز ناشی از کمبود مس، در گونه‌های مختلف حیوانات و انسان به اثبات رسیده است.

3. منگنز Manganese

این عنصر با تاثیر در متابولیسم بسیاری از مواد معدنی، موجب افزایش تراکم استخوانی می شود.

4. منیزیم Magnesium

منیزیم نیز همانند کلسیم در تشکیل هیدروکسی آپاتیت نقش دارد علاوه بر اینکه جذب کلسیم را نیز افزایش می دهد. همچنین با کمک به رسوب کلسیم در مینای دندان از پوسیدگی دندان نیز پیشگیری می کند.کمبود منیزیم سبب اختلال در ساختار و عملکرد استخوانها می گردد. به علاوه این ماده از افت قند خون، بروز التهاب‌های خاص و برخی علائم عصبی در دوران یائسگی پیشگیری‌ می‌کند.

5. روی zinc

روی نیز از اجزای مهم هیدروکسی آپاتیت محسوب می شود ووجود این عنصر جهت فعالیت طبیعی آنزیم آلکالین فسفاتاز نیزضرورت دارد. کمبود روی سبب کاهش تراکم استخوانها می گردد. در میان فراورده های مصنوعی روی، فرم گلوکونات آن بهترین جذب را دارد.

6. ویتامین D

وجوداین ویتامین محلول در چربی جهت بهبود جذب کلسیم و متابولسیم کلسیم و فسفردر بدن ضرورت دارد. در نهایت اینکه، از آنجایی‌که طبق آمار منتشر شده 70 تا 80 درصد افراد جامعه ما از کمبود شدید یا خفیف ویتامین D رنج می‌برند، توصیه می‌شود تمام زنان پس از سن یائسگی، با نظر پزشک، مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف کنند.

7. سویا

از مهمترین عوامل مؤثر در حفظ استحکام استخوان‌ها سویا می‌باشد.سویا از گروه ایزوفلاون‌ها می‌باشد وساختار مشابه استروژن انسانی را دارد.از جمله اثرات مثبت سویا کاهش کلسترول خون، و به صورت بالقوه کاهش خطر بیماریهای قلبی، و نیز از اثرات مهم آن، در کنترل استئوپروز می‌باشد.

8. بور

در درمان استئوپروز، توجه بسیاری از پزشکان به یک ریزمغذی به نام بور جلب شد! بور ماده ایست که جهت رشد گیاه لازم است، لذا از این طریق به رژیم غذایی انسان راه دارد و در مغزها، میوه‌ها(خصوصاً آلو، انگور ، آووکادو) و سبزیجات وجود دارد.

در اینجا توضیح می‌دهیم چرا بور برای افزایش قدرت استخوانها مفید است:

در مطالعه ای مشخص شده افزایش مقدار بور دریافتی از0.25 به 3.25، مقدار دفع کلسیم ومنیزیم ادراری را در خانمهادر روزهای قبل قاعدگی کاهش میدهد. همچنین، علاوه بر کاهش دفع ادراری کلسیم، بور در استفاده بهینه از این ریزمغذی ضروری(کلسیم)، فعالسازی استرو‍ژن و ویتامین D ، و نیز بهبود عملکرد منیزیم، کلسیم و ویتامین D هم مفید می‌باشد.

در مورد تاًثیر بور در فعالسازی ویتامین D، در یک مطالعه بر روی حیوانات مشخص شد. در آنهایی که در معرض کمبود ویتامین D بودند، بحران جذب مطلوب کلسیم، با دریافت مقدار کافی بور، تا حدود زیادی جبران شد.

یائسگی یکی از مراحل طبیعی و مهم زندگی زنان است که مشخصه اصلی آن، پایان باروری و قطع عادت ماهیانه است. از جمله مسائلی که بانوان در این دوران با آن دست وپنجه نرم می‌کنند، خستگی، اضطراب، افسردگی، پوکی استخوان، گر‌گرفتگی، کاهش سوخت و ساز، تغییر دستگاه ادراری، بی‌نظمی در خواب و… را، می‌توان نام برد که علت این پدیده را کاهش هورمونهای جنسی استروژن و پروژسترون می‌دانند.

طبق آمار جهانی بین 30درصد از خانم ها قبل از 45 سالگی، 60 درصد تا 50 سالگی و 98 درصد تا 55 سالگی یائسه می‌شوند.

از مشکلات درخور توجه دوران یائسگی، افزایش خطر پوکی استخوان می‌باشد. هر سال که از یائسگی می‌گذرد، حدود 5/1-1 در صد از توده‌ی استخوانی از دست می‌رود و در 65-60 سالگی ممکن است شکستگی‌های استخوانی در ستون مهره‌ها ایجاد شود. علت پوکی استخوان در دوران یائسگی،‌ در واقع کاهش استروژن و در نتیجه خروج کلسیم از استخوانها و ورود آن به جریان خون است.