آخرین فرصت تنفس تهران ١٠میلیونی
آخرین بازمانده باغ‌های تهران، به پارک‌های عمومی تبدیل می‌شود تا از گزند تخریب و ساخت‌وساز درامان بماند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، باغ‌های شمالی تهران، از سال‌های گذشته شاهدان توسعه در این شهر بوده‌اند و در یک‌دهه گذشته قربانی این روند شدند؛ بخش بزرگی از این باغ‌ها با وجود آلودگی هوا در این شهر، با روند توسعه بی‌رویه و صدور پروانه ساخت در یک‌دهه گذشته از بین رفته است. مسأله این باغ‌ها برای تهران از چنان اهمیتی برخوردار است که جدا از تمام طرح‌های مختلفی که به دنبال نجات آن بودند، دیروز در چهاردهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، وزیر راه حرف آخر را درباره آن زد و گفت که باید ردیف بودجه‌ای برای حفظ آن اختصاص یابد و خبر داد که دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، لایحه تبدیل باغات کن به پارک عمومی را تدوین خواهد کرد.
درست یک‌سال پیش از این طرح تفصیلی محدوده کن برای حفظ و صیانت از باغات این منطقه به تصویب رسیده بود. در این طرح نوع کاربری اراضی، بارگذاری جمعیتی و نحوه ساماندهی اراضی و تکالیف شهرداری و سایر سازمان‌ها در این منطقه مشخص شده بود. گفته شده بود که براین اساس در چند سال آینده این منطقه به یکی از بهترین تفرجگاه‌های شهر تهران تبدیل شده و همه مالکان اراضی نیز سود خواهند برد و شهرداری تهران هم ملزم به ایجاد زیرساخت‌ها، شبکه معابر، شبکه روشنایی و ساماندهی نهرهای آب در این منطقه شد.
پیش از این، با پیشنهاد شورای شهر در سال ٩٣، مصوبه‌ای از سوی شورای‌عالی معماری و شهرسازی مصوب و ابلاغ شد؛ با این مضمون که محدوده اراضی باغات کن به صورت کامل حفظ شود و برای این حفظ‌شدن مقرر شد هیچ‌گونه تفکیک یا صدور پروانه‌ای در این منطقه صورت نگیرد.
سال ٩٤ هم کمیسیون‌های سلامت، محیط‌زیست، خدمات شهری و معماری و شهرسازی طرحی را برای صیانت از باغات منطقه کن به شورای شهر ارایه و پس از تصویب شهرداری تهران را به تملک اراضی کشت اجباری و باغات کن و تبدیل آن به پارک عمومی ملزم و مصوبه را به شورای‌عالی معماری و شهرسازی پیشنهاد کردند. تا این‌که درنهایت دی‌ماه سال ٩٥ طرح تفصیلی محدوده کن به منظور حفظ و صیانت از باغات این منطقه تصویب شد.
اگرچه طبق مطالعات کارشناسان دانشگاه تهران متوسط سرانه فضا در شهر تهران از ٩متر به حدود ١٦مترمربع رسیده و این درحالی است که ٣٨هزار هکتار کمربند فضای سبز احداث شده است. دیروز عباس آخوندی، وزیر راهوشهرسازی ضمن رد مصوبه کمیسیون ماده ٥ شهرداری‌ها گفت: «براساس تصمیم شورای‌عالی شهرسازی و معماری، باغات کن تهران به پارک عمومی تبدیل می‌شود، زیرا باغات کن، آخرین باقیمانده‌های فضاهای سبز پیرامون تهران است و صیانت از آن اهمیت ویژه‌ای دارد.»
او در چهاردهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در بررسی طرح ساماندهی و صیانت از باغات کن، تأکید کرد که صیانت از باغات کن آن‌قدر اهمیت دارد که باید ردیف بودجه‌ای برای حفظ آن اختصاص یابد و ما در سیستم اجرایی تلاش می‌کنیم تا اینکار محقق شود. آخوندی حفظ این باغ‌ها را به دلیل اهمیت پایتخت، موضوعی ملی دانست و گفت: «در این مورد برای پایتخت سیاست‌گذاری می‌کنیم.» وزیر راه وارونگی هوا و آلودگی بیش از حد هوای پایتخت شاهدی بر اهمیت مسأله محیط‌زیست در شهر دانست و اضافه کرد: «باید غیرقابل سکونت‌بودن شهر را به دلیل آلودگی بیش از حد هوا و همچنین حمل‌ونقل عمومی ناکافی مورد بازنگری قرار دهیم و به بهبود آن کمک کنیم.»
شورای‌عالی با هرگونه بارگذاری مخالف است
وزیر راهوشهرسازی در ادامه در مورد بارگذاری‌های بیشتر در باغات شهر تهران و به‌ویژه باغات کن، تأکید کرد که شورای‌عالی با هرگونه بارگذاری اعم از سبک و سنگین مخالف است. او در توضیح این صحبت از تخلفات سال‌های گذشته صحبت کرد: «بیش از سه دهه است که شهرداری‌ها مسیر بی‌قانونی را طی کرده‌اند. علاوه بر این، در ٥سال گذشته، بارگذاری‌های بیش از اندازه در منطقه یک تهران، آن منطقه را به مرحله بحرانی کشانده است.»
رئیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ادامه داد: «به همین دلیل نیز با اجازه بارگذاری حتی اندک در باغات کن که تنها باقیمانده فضای سبز تهران هستند، بشدت مخالفیم، زیرا این کار، قانونی‌کردن تخلف است و شاهد آن وضعیتی هستیم که در نقاط مختلف پایتخت رخ داده است.»
وزیر راهوشهرسازی با انتقاد از بارگذاری‌های بیش از اندازه در مناطق مختلف تهران به منطقه یک اشاره کرد و گفت: «قرار بود در ٢٠سال آینده منطقه یک، جمعیتی ٣٥٠هزار نفر داشته باشد اما هم‌اکنون ٦٥٠هزار نفر جمعیت دارد و اینها همان تخلفات اندکی است که به مرور وضع شهر را بحرانی کرده است.»
عضو کابینه دولت دوازدهم با بیان این گفته‌ها، مشهد را مثال زد که در پیرامون حرم مطهر امام رضا تخلفات بسیاری درخصوص ساخت‌وساز صورت گرفته است: «در پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) تنها در ٣٥٠ هکتار ٢٠٠ پروانه ساختمانی تخلف وجود دارد و با این واقعیت‌های تلخی که وجود دارد، به‌طور مشخص شورای‌عالی شهرسازی با اجازه تراکم بیشتر مخالف است.»
او با این توضیح گفت که فهم ما از باغداری مشارکتی، موضوعی که توسط مشاور طرح ارایه شده است، ساخت‌وساز است و تجربه نیز آن را ثابت کرده و به همین دلیل با آن مخالف هستیم.
وزیر راهوشهرسازی که باغات کن را آخرین فرصت تنفس تهران با جمعیتی حدود ١٠میلیون نفر توصیف کرد، از پیشنهادی درباره حفظ این باغات گفت: «در سال ٩٣ پیشنهاد دادیم تا از مدل قانون ملی‌شدن جنگل‌ها استفاده کنیم و قانونی را برای باغات کن تدوین و برای تصویب به مجلس ببریم تا اراضی‌ای که قرار است براساس مصوبه شورای‌عالی تبدیل به پارک عمومی شود، در مجلس تبدیل به قانون شود.»
او اما توضیح داد که نمی‌توان صیانت از باغات کن را تنها به طرح یک استان و یک محله محدود کرد، بلکه باید موضوع فوق به صورت ملی دنبال شود.
به گفته وزیر راهوشهرسازی درحال حاضر دولت به شهرداری تهران، سالیانه ٤٥٠٠میلیارد تومان کمک می‌کند که می‌تواند در قبال این کمک، صیانت از باغات کن و تبدیل آن به پارک عمومی را نیز مطالبه کند، درعین حال می‌تواند کمک‌های خود را به شهرداری تهران، مشروط به ارتقای حمل‌ونقل عمومی و بهبود وضع محیط‌زیست ادامه دهد.
رئیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران گفت: «اشکال کار این است که دولت در ١٢سال دوران مسئولیت آقای قالیباف بر شهرداری تهران ٥٠هزار‌میلیارد تومان به شهرداری تهران کمک کرد و به جای آن‌که آن کمک‌ها تبدیل به کیفیت‌بخشیدن به حمل‌ونقل عمومی و بهبود محیط‌زیست پایتخت شود، تبدیل به پل صدر شد که مورد انتقاد ماست.»
او ادامه داد: «تهران به‌عنوان پایتخت ایران ارزش آن را دارد که در مورد اصلاح و ارتقای کیفیت زندگی در این کلانشهر، منابع اجرای آن را از ردیف بودجه عمومی اختصاص بدهیم و باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که راه‌حل‌های درهای پشتی در مورد آینده پایتخت تبدیل به فساد می‌شود.»
آخوندی مغایرت اصولی و اساسی مصوبه کمیسیون ماده ٥ را در مورد باغات کن با طرح‌های بالادستی اعلام کرد و گفت: «دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، لایحه تبدیل باغات کن به پارک عمومی را تدوین می‌کند.»
وزیر راهوشهرسازی گفت: «از شهرداری تهران خواسته بودیم تا براساس قانون در کمیسیون ماده ٥ این موضوع را بررسی کند و برای آن طرح تفصیلی تهیه نماید که امروز طرح تفصیلی پیش‌بینی‌شده برای شهر تهران که مربوط به سال ٩٥ و مدیریت پیشین شهرداری تهران است، به جلسه شورای‌عالی آمد و روی آن بحث شد.»
این‌طور که آخوندی در جلسه توضیح داد، شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران نسبت به عملکرد ١٠ساله شهرداری تهران بشدت معترض است؛ چراکه کمک‌هایی که در طی یک‌دهه به شهرداری تهران انجام شد، تبدیل به اتوبان‌هایی همچون صدر و غیره شد که «نه تنها حمل‌ونقل عمومی و محیط‌زیست را بهبود نبخشید و سبب ارتقای آنها نشد، بلکه تأثیر منفی نیز داشت.»
رئیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با بیان این موارد گفت: «شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران آنچه را که کمیسیون ماده ٥ پیشنهاد داده بود، نسبت به طرح مصوب قبلی طرح جامع، مغایر دانست و آن طرح را به‌طورکلی رد کرد و از شهرداری خواست تا موضوع را مجددا در کمیسیون ماده ٥ مطرح کند و طرح جدیدی ارایه دهد.»
به گفته وزیر راهوشهرسازی وقتی شهر تهران با گرفتاری‌هایی ازجمله حمل‌ونقل عمومی ناکافی و همچنین آلودگی بحرانی هوا مواجه است، دولت باید کمک‌هایی که به شهرداری تهران ارایه می‌دهد را جهت‌دار کند، بنابراین می‌تواند از شهرداری و شورای شهر تهران بخواهد که در مقابل کمک‌هایی که ارایه می‌دهد، اهداف مشخصی را به سرانجام برساند.
به دنبال کوتاه‌کردن دست بسازوبفروش‌ها بودیم
محمد حقانی، عضو پیشین شورای شهر تهران درباره این مصوبه می‌گوید: «طرح ما این بود که پهنه باغ‌های کن از R به G تبدیل شود؛ چراکه پهنه R یعنی مجوز ساخت‌وساز و ایجاد دسترسی در باغ‌ها و درنهایت از بین‌بردن باغ‌های کن. محوطه‌ای که ما دنبال راهی برای نگهداری آن بود، باغ‌های کن در محدوده جنوبی بزرگراه همت و شمال حکیم بود. این تکه از باغ‌ها بود که تأکید داشتیم پهنه آن عوض شود و بلافاصله کمیسیون ماده ٥ معماری و شهرسازی طرحش را تأیید کرد. درحال مطالعه طرح در کمیسیون سلامت محیط‌زیست و معاونت خدمات شهری و سازمان بوستان‌ها بودیم و دنبال راهکار می‌گشتیم که درنهایت عمر شورای چهارم کفاف نداد تا این‌که حالا دوباره بحث آن مطرح شده است.»
این باغ‌ها به گفته او، ١٧٠ هکتار بوده که بیشتر از ٥٠ هکتار آن از بین رفته و ١١٠ هکتار آن بین اتوبان‌های همت و حکیم، مربوط به کشت اجباری بوده است.
عضو شورای چهارم شهر تهران ادامه می‌دهد: «این باغ‌ها آخرین باغ‌های شهر تهران هستند که به هم پیوسته‌اند و چون بین بزرگراه‌ها بودند، احتمال تخریب آنها می‌رفت. به هرحال برای بسازوبفروش‌ها وسوسه‌انگیز است و همین مسأله در این سال‌ها باعث تخریب باغ‌ها شده بود اما خوشبختانه تا حدود زیادی از این آسیب جلوگیری شد و با این طرح باغ‌ها را «فریز» کردیم.»
به گفته حقانی، جالب این است که خود مردم علاقه‌مند به نگهداری این باغ‌ها هستند و چون از گذشتگان به ارث رسیده است، می‌خواهند که این باغ‌ها برایشان حفظ شود، هرچند برای نگهداری آنها با مشکلاتی ازجمله کمبود آب مواجه هستند.
بعد از ممنوعیت ساخت‌وساز در باغ‌های کن، شورای شهر می‌خواست از سوی صاحبان باغ و با استفاده از فرمول باغ مسکونی باغات کن را حفظ کند اما نشد. مهدی چمران، رئیس پیشین شورای شهر گفته بود؛ شهردار تهران ۵۰۰میلیارد تومان برای تهاتر و تملک باغات کن درنظر گرفته است. اردیبهشت پارسال هم مجتبی عبداللهی معاون شهردار تهران خبر داده بود که باغات کن امسال با بودجه ١١٥میلیارد تومانی خریداری خواهد شد.
در این‌باره حقانی می‌گوید: «درباره باغ‌هایی که در تملک مردم هست هم، مطرح شده بود تا شهرداری برای حفظ و نگهداری‌شان به صاحبان آنها کمک کند، حتی تأکید کردیم که اگر کسی مایل است می‌تواند باغش را بفروشد و برای این کار ٥٠٠میلیارد تومان بودجه کنار گذاشته بودیم. فروش این باغ‌ها به تمایل و نظر مردم بستگی دارد، می‌توانند خودشان حفاظت کنند و شهرداری کمکشان کنند و می‌توانند اگر حفاظت برایشان دشوار است، بفروشند.»
او اینها را می‌گوید و اضافه می‌کند: «به هر روی از نگاه من به‌عنوان یک مدیر شهری، بهتر است این باغ‌ها در تملک شهرداری باشد تا مردم آزادانه از آن استفاده کنند و دست سودجویان برای ساخت‌وساز و قطع درختان از آن دور بماند.»
عضو پیشین شورای شهر درباره این‌که هدف از ایجاد تفرجگاه در باغ‌های کن چیست، می‌گوید: «درجلساتی که برای پیگیری راهکار نگهداری از باغ‌ها داشتیم، از طرف گروه‌های مختلف حاضر، راهکارهایی ازجمله تبدیل بخش‌های بدون درخت باغ به سالن‌های عروسی و رستوران مطرح بود اما با این پیشنهادها به نتیجه نرسیدیم. ما به دنبال حفظ منافع مالکان، شهرداری، مردم و شهر بودیم.»
او با گفتن این موارد توصیه می‌کند که در دوره پنجم شورا هم اعضا به دنبال راهکاری باید بود که همه را منتفع کند: «ایجاد شهرداری‌ها برای رضایت مردم است و اگر آنها چنین چیزی را نخواهند، نباید به انجام برسد. طرح‌هایی باید تهیه شود و به تصویب مراجع مربوطه برسد که هم شهرداری از آن راضی باشد، هم مالکان و هم مردم شهر.»
