طلای سیاه سال ۲۰۱۸ را پرقدرت آغاز کرد
بازار جهانی نفت در اولین هفته از سال جدید میلادی شروعی قدرتمند داشت تا «بهترین هفته اول سال در نیمه دهه گذشته» لقب بگیرد.
افزایش تقاضای پالایشگاه‌های آمریکایی برای خوراک و رشد صادرات نفت خام این کشور از جمله عواملی بودند که کاهش سطح انبارهای ذخیره‌سازی نفت خام تجاری آمریکا را به همراه داشتند. کاهش سطح ذخایر نفت خام تجاری آمریکا همواره به‌عنوان نشانه‌ای از افزایش تقاضا و کاهش عرضه طلای سیاه به شمار می‌رود و عاملی تاثیرگذار در رشد قیمت‌ها است. به این ترتیب در کنار پایبندی اوپک به توافق کاهش تولید، عامل آمریکایی نیز رشد قیمت‌ها را در پی داشت تا نخستین هفته کاری بازار نفت در سال جدید، از سال ۲۰۱۳ به این سو، «بهترین هفته نخست سال» ارزیابی شود. در کنار عوامل یاد شده، تجمعات مردمی در ایران نیز از جمله عواملی بود که بر رشد قیمت نفت اثرگذار بود اما در طول هفته از شدت این اثرگذاری کاسته شد و توجه بازار به عوامل بنیادین بازگشت.
رکورد پنج ساله بازار نفت
در هفته کاری گذشته، معاملات آتی نفت خام در نیویورک با رشدی ۷/ ۱ درصدی همراه بوده است. هر بشکه نفت خام برنت (شاخص بورس لندن) در نخستین هفته کاری بازار طلای سیاه در سال ۲۰۱۸، با ۷۵ سنت رشد قیمت، بیش از ۱/ ۱ درصد رشد هفتگی را به ثبت رساند. نفت خام آمریکا نیز ۰۲/ ۱ دلار بر بشکه در هفته گذشته رشد قیمت داشت که برابر با ۸/ ۱ درصد رشد هفتگی است. بر اساس گزارش‌های رسمی، سطح ذخایر نفت خام تجاری آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا، هفته گذشته ۴۲/ ۷ میلیون بشکه کاهش داشته است. چنین سطحی از کاهش ذخایر، آخرین بار در اوایل ماه آگوست ۲۰۱۷ مشاهده شده بود. به گزارش دنیای اقتصاد، در واقع ذخایر نفت خام تجاری آمریکا هم‌زمان با تلاش اوپک و همراهانش از جمله روسیه برای کاهش تولید، در حال کوچک‌تر شدن است. کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاستن از سطح جهانی ذخایر نفت خام تجاری و بازگرداندن تعادل به بازار، تصمیم گرفتند در مجموع روزانه ۸/ ۱ میلیون بشکه از تولیدات خود بکاهند. این اقدام هماهنگ میان کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، در پی افت شدید قیمت نفت از سال ۲۰۱۴ به این سو و از اوایل سال ۲۰۱۷ عملیاتی شد تا به حفظ قیمت نفت و خروج مازاد عرضه از بازار کمک کند.اما در حالی‌که جمعه شب گذشته مرسه بیکر هیوز، از کاهش پنج عددی دکل‌های حفاری نفت خام آمریکا پس از دو هفته خبر داد، شاهد اثرگذاری آن بر بهبود قیمت‌ها نبودیم. تعداد کل دکل‌های حفاری در آمریکا بعد از این کاهش به ۷۴۲ دستگاه رسید.
عوامل حمایتی جدید در بازار
به گزارش بلومبرگ، تحلیلگران در رابطه با چرایی شروع قدرتمند نفت در اولین هفته سال جدید عقیده دارند در حال حاضر عناصر حمایتی در بازار وجود دارند که قبلا وجود نداشتند. این تحلیلگران «کاهش عرضه نفت خام» و «اقتصاد جهانی سالم» را از جمله عواملی می‌دانند که باعث شده‌اند قیمت‌ها همگی در جای خود قرار داشته باشند. اما در عین حال، قیمت نفت در حال حاضر در محدوده‌ای قرار دارد که به حفاران آمریکایی، برای گسترش فعالیت‌هایشان انگیزه کافی می‌دهد. به این ترتیب در حالی‌که قیمت‌های فعلی در بازار جهانی نفت خوب به نظر می‌رسند، اما همین قیمت‌های مناسب می‌توانند تبدیل به موتور محرک رشد تولیدات شیل آمریکا شوند و تلاش کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای مقابله با عرضه بیش از حد نفت را با شکست مواجه سازند. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام ایالات متحده آمریکا در هفته گذشته به ۷۸/ ۹ میلیون بشکه در روز رسید که نزدیک به رکورد بالاترین سطح تولید ارزیابی می‌شود.
افزایش پایبندی اوپک به کاهش تولید
توافق کشورهای عضو و غیر عضو اوپک برای کاهش تولید در حالی یکی از مهم‌ترین اقدامات تولیدکنندگان نفت برای حفظ تعادل بازار به شمار می‌رود که پایبندی بی‌سابقه آنها به این توافق نیز در نوع خود بی‌نظیر است. هرچند بسیاری از تحلیلگران در بدو امر چشم‌انداز روشنی برای همکاری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به منظور کاهش تولید متصور نبودند؛ اما پس از اجماع کلی بر لزوم آغاز چنین طرحی، سطح پایبندی به توافق رکوردهای تاریخی از خود به جا گذاشت. بر اساس گزارش رویترز، پایبندی اوپک به کاهش تولید در ماه دسامبر (دوازدهمین ماه میلادی) با وجود قیمت‌های بالاتر برای نفت خام، بیشتر بوده است. دلیل اصلی این اتفاق، تشدید کاهش تولید روزانه نفت از سوی ونزوئلا و همچنین کاهش بیشتر تولید از سوی صادرکنندگان مطرح نفت در خلیج فارس در مقایسه با ماه دسامبر بوده است. آن‌طور که داده‌های رویترز از حرکت کشتی‌های نفتکش و اطلاعات ارائه شده از منابعی همچون شرکت‌های نفتی، اوپک و شرکت‌های مشاوره‌ای نشان می‌دهد؛ پایبندی به کاهش تولید از ۱۲۵ درصد ماه نوامبر به ۱۲۸ درصد در ماه دسامبر رسیده است.
طبق این گزارش، امارات متحده عربی برای نخستین بار از زمانی که توافق (در ژانویه ۲۰۱۷) شروع به کار کرد، تولیدات خود را به کمتر از سقفی که از سوی اوپک تعیین شده بود رساند. به این ترتیب امارات نیز در زمینه پایبندی بیش از اندازه به تعهدات، به عربستان و کویت پیوست.بر اساس توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید، اوپک به تنهایی برای کاهش روزانه ۲/ ۱ میلیون بشکه از تولیداتش متعهد شده است. این پیمان تا پایان سال ۲۰۱۸ اجرا خواهد شد. با اجرای تاثیرگذار این طرح، نفت در هفته کاری گذشته رکورد بیشترین قیمت از ماه می۲۰۱۵ به این سو را ثبت کرد. در واقع کاهش ذخایر نفت خام موجود در دنیا، تقاضای قوی و پایبندی بالای اوپک به کاهش تولید از جمله عواملی هستند که در حال حاضر از قیمت نفت حمایت می‌کنند. حمایت اوپک از قیمت نفت خام در بازار جهانی به خصوص برای آن دسته از تولیدکنندگانی لذت‌بخش است که هنوز از تبعات سقوط قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ رنج می‌برند.
رضایت اوپک از رشد قیمت نفت
رشد قیمت نفت خام در هفته نخست سال ۲۰۱۸ اگرچه رضایت اعضای اوپک را به همراه داشته اما باعث افزایش تولید از سوی آنها نشده است. طبق بررسی‌های رویترز «با وجود رشد قیمت نفت و کاهش بیش از اندازه تولیدات ونزوئلا، هیچ نشانه‌ای از رشد تولید کشورهای حاضر در ائتلاف طرح کاهش تولید به منظور کسب سود بیشتر از شرایط فعلی یا پر کردن جای خالی ونزوئلا مشاهده نمی‌شود.» این در حالی است که در گذشته، رشد قیمت نفت خام، اثربخشی توافق‌های اوپک برای کاهش تولید را تهدید می‌کرد.رویترز در حالی به تحلیل میزان پایبندی اوپک به کاهش تولید پرداخته است که گزارش رسمی اوپک از آمار تولید کشورهای عضو این سازمان حدود دو هفته دیگر منتشر می‌شود.
پایبندی بالای عربستان
آن‌طور که داده‌های رویترز نشان می‌دهد؛ عربستان سعودی در ماه دسامبر روزانه ۶۰ هزار بشکه از تولیداتش را کاهش داده که بیش از سقفی است که برای تولیدات این کشور در نظر گرفته شده است.همچنین تولید نفت در ونزوئلا که با مشکلات بی‌شمار اقتصادی و سیاسی رو در رو است، با کاهشی بیش از تعهد در نظر گرفته شده برای این کشور همراه بوده است. «کمبود شدید منابع مالی برای افزایش تولید» یکی از بزرگ‌ترین مشکلات شرکت ملی نفت ونزوئلا است. به همین علت نیز صادرات و عملیات پالایش نفت خام این کشور در ماه دسامبر با کاهش بیشتر همراه بوده است.اما آن‌طور که مشاهدات رویترز نشان می‌دهد، امارات متحده عربی نیز در افزایش پایبندی اوپک به کاهش تولید در ماه دسامبر تاثیرگذار بوده است. این کشور که ریاست جلسات آینده اوپک را عهده‌دار خواهد بود، تولیدات خود را در ماه دسامبر با کاهش بیشتری همراه کرده است. این کشور در سال ۲۰۱۷ در مقایسه با کشوری همچون عربستان، پایبندی کمتری به توافق داشت. به این ترتیب به نظر می‌رسد این موضوع که امارات در سال جاری ریاست اوپک را بر عهده دارد، این احساس را به این کشور داده است که باید نقش اثرگذارتری در کاهش تولید داشته باشد.لیبی نیز به‌عنوان یکی از اعضای اوپک که از توافق کاهش تولید معاف بود و در برخی ماه‌‌ها با رشد تولید همراه می‌شد، در ماه دسامبر با کاهش تولید ۳۰ هزار بشکه‌ای در روز مواجه بوده است. بروز آسیب در خط لوله‌ای در لیبی که به نظر می‌رسد بر اثر یک حمله تروریستی بوده، از جمله دلایل این میزان کاهش تولید بوده است.
نیجریه و عراق، مقصران اصلی
در میان کشورهای عضو اوپک که دارای افزایش تولید بوده‌اند، بیشترین رشد تولید از سوی نیجریه رخ داده است. در پی این رشد تولید، صادرات نفت خام نیجریه در ماه دسامبر به بیشترین سطح در ۲۱ ماه گذشته رسید. در پی رشد مداوم تولید نیجریه، رایزنی‌هایی از سوی اوپک با این کشور انجام شد که بر اساس آن نیجریه با سقف تولید بیش از ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز موافقت کرد.
پس از نیجریه، عراق دومین کشوری است که بیشترین افزایش تولید را در میان اعضای اوپک داشته است. بررسی‌های رویترز نشان‌دهنده افزایش صادرات نفت خام عراق از جنوب این کشور و رسیدن آن به رکورد ۵۵/ ۳ میلیون بشکه در روز در ماه دسامبر است. این رکورد، به میزان زیادی کاهش صادرات نفت از شمال عراق را جبران کرده است. تولید نفت از میدان‌های نفتی شمال عراق، یعنی منطقه‌ای که ارتش عراق در میانه‌های اکتبر کنترل آن را از کردها گرفت، هنوز در سطحی پایین قرار دارد. کردها از سال ۲۰۱۴ به این سو به منظور مبارزه با داعش در منطقه کرکوک حضور داشتند. اثر جانبی افزایش تنش در شمال عراق (میان دولت مرکزی و کردها) و ایجاد اختلال در تولید نفت این منطقه، خود را به شکل افزایش انطباق عراق با توافق کاهش تولید نشان داد. عراق در میان تمام کشورهای عضو اوپک، همواره پایبندی پایینی به کاهش تولیدات تعیین شده برای این کشور داشت.اما در حالی‌که اوپک در اواخر سال ۲۰۱۶ اعلام کرده بود هدف اصلی‌اش رسیدن به تولید ۵۰/ ۳۲ میلیون بشکه‌ای در روز است، در ماه دسامبر سطح تولیدات روزانه این سازمان به ۲۸/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسید. گینه استوایی به‌عنوان آخرین کشوری که به اوپک پیوسته است، در این طرح حضور ندارد. به این ترتیب با احتساب کشور یاد شده، تولید اوپک در ماه دسامبر به ۴۱/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. حال باید منتظر ماند و دید آمار رسمی اوپک نیز بررسی‌های رویترز از افزایش پایبندی این سازمان به کاهش تولید را تایید می‌کند یا خیر.
