وقتی سوختگی کوچک‌ترین درد است

به گزارش اقتصادآنلاین، آرمان نوشت:  گناه سوختن و جراحت‌های جدی دخترکان شین‌آبادی تنها بر گردن آموزش و پرورش و بخاری نفتی مدرسه افتاد، اما فردی نگفت آتش‌سوزی در روستایی رخ داد که تنها ۷۰۰ متر با جنوب‌شرقی پیرانشهر استان ارومیه فاصله داشت و امکان درمان زودهنگام این کودکان باید وجود می‌داشت؛ باتوجه به کمی جمعیت در روستای شین‌آباد قابل‌قبول است که آنجا بیمارستان سوانح‌سوختگی نداشته باشد اما پیرانشهر چطور؟ دانش‌آموزان شین‌آبادی پس از طی مراحل اولیه درمان در مراکز‌درمانی پیرانشهر مسافت ۱۵۰ کیلومتری را برای رسیدن به بیمارستان امام‌خمینی ارومیه طی کردند، زیرا این شهر در آن سال‌ها با جمعیتی بالغ بر ۵۰‌هزار نفر بیمارستان و مرکز درمانی مجهزی نداشت و ۱۲نفر از مصدومان این حادثه را به تبریز و بیمارستان‌سینا تهران فرستادند. اگر در پیرانشهر یا ارومیه بیمارستان سوانح‌سوختگی مجهز وجود داشت، آیا دانش‌آموزان مصدوم و رنج‌دیده شین‌آبادی مجبور به طی مسافت چند کیلومتری برای دریافت خدمات‌درمانی تخصصی و حرفه‌ای بودند؟! به‌گفته ده مرده‌ای، رئیس بیمارستان سوانح و سوختگی مطهری تهران فقط چهار استان کشور بیمارستان سوختگی دارند، این در حالی است که سالانه در حدود ۳۰‌هزار نفر در کشور دچار سوختگی‌های شدید منجر به بستری می‌شوند. در حادثه شین‌آباد دو دختر دبستانی جان باختند و ۱۳ نفر دچار سوختگی شدید پوستی شدند. بنابراین همان میزان که بخاری نفتی مدرسه در این حادثه مقصر بود، نبود مراکز‌درمانی مجهز نیز عمق فاجعه را دوچندان کرد.

 سوختگی یکی از زجرآورترین حوادثی است که می‌تواند برای افراد رخ دهد. از آنجا که اکثر مصدومان با درجه دو و سه سوختگی در حداقل زمان ممکن باید به مراکز درمانی ویژه سوختگی منتقل شوند، وجود این مراکز در اکثر مراکز استان‌های کشور امری ضروری به‌نظر می‌آید. گفتنی است سوختگی‌های درجه سه علاوه بر پوست بخشی از چربی، ماهیچه و استخوان بیمار را نیز از بین می‌برند، در این صورت می‌توان دریافت رساندن بموقع فرد به مراکز درمانی مجهز و قابل‌دسترس تا چه میزان به کاهش درد زجرآور او پس از سوختگی کمک و وضعیت درمانی فرد را تثبیت می‌کند. رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری از سوختگی از نبود بیمارستان سوختگی و تخت‌های استاندارد در این بیمارستان‌ها خبر داده و افزود: «سوختگی سیزدهمین عامل بار بیماری‌ها و شانزدهمین علت معلولیت مادام العمر افراد است.» محمد‌جواد فاطمی خاطرنشان کرد: «در روند درمان بیماران سوختگی بین ۳۰ تا ۴۰ سال از دنیا عقب هستیم.» نکته حائز‌اهمیت آن است که رساندن بیماران سوانح سوختگی به مراکز درمانی معمولی به نسبت حضور آنها در بیمارستان‌های ویژه سوانح‌سوختگی اثربخش نیست، زیرا این بیمارستان‌ها قادر به ارائه خدمات ویژه درمانی به بیماران سوانح سوختگی‌های حاد نیستند.

عفونت‌های قابل‌انتشار و کمبود تخت‌‌بیمارستانی

عفونت‌ها جزء اجتناب‌ناپذیر هر زخم وسیع هستند و چه زخمی وسیع‌تر از سوختگی حاد؟! مهم‌ترین مساله برای بیماران سوانح‌سوختگی عدم انتشار عفونت زخم آنها به سایر افراد است، به این دلیل آنها باید در یک اتاق تنها باشند. این حقیقت علمی باتوجه به کمبود قابل‌توجه تخت بیمارستان‌های‌سوختگی در کشور امکان‌ناپذیر است و معمولا در هر اتاق این بیمارستان‌ها چهار، پنج بیمار وجود دارد و این همجواری امکان انتقال عفونت‌ها را بین آنها بیشتر می‌کند. طبیعی است تمام بیمارستان‌های کشور باید مجهز به تخت آی‌سیو سوختگی باشند، زیرا باتوجه به کمبود قابل‌توجه بیمارستان‌های تخصصی سوانح سوختگی تنها راه، تکیه به مراحل درمانی بیمار در بیمارستان‌های غیرتخصصی است. به‌گفته مسئولان بهداشتی کشور برای نجات این بیماران نیازمند حداقل 215 تخت آی‌سیو ویژه هستیم و تا سال 94، تنها 115 تخت در بیمارستان‌های کشور وجود داشته است.

کودکان در مقابل سوختگی آسیب‌پذیرند

خطر مرگ برای کودکان و درجه سوختگی عمیق‌تر در اثر بروز سوختگی‌های شدید به مراتب بیشتر از بزرگسالان است، زیرا آنها پوست نازک‌تری دارند و پوست کمتری از بدن آنها نیز می‌توان برای پیوند برداشت. خطر عفونت نیز در آنها بیشتر و مدیریت سوختگی در آنها سخت‌تر است. آنها حتی در صورت بهبودی نیز همچنان تا سال‌ها و دوران بزرگسالی با اثرات به جا مانده از سوختگی‌ خود دست به گریبان‌اند. براساس آمارها 75 تا 95‌درصد از موارد سوختگی کودکان ناشی از سهل‌انگاری والدین نسبت به آنهاست. کودکان مشکلات بسیاری در اثر سوختگی‌ها تجربه می‌کنند، نمونه بارز آنها کودکان شین‌آباد است. آنها اکنون دختران نوجوانی شده‌ اما همچنان در حال تکمیل دوره درمان خود هستند و با وجود چندین عمل جراحی زیبایی بر صورت و بدنشان هنوز به وضعیت ظاهری پیشین خود بازنگشته‌اند. باتوجه به آسیب‌پذیری بیشتر کودکان و اهمیت رسیدگی سریع و بموقع به آنها نه‌تنها نیاز است مراکز ویژه سوانح سوختگی در اکثر استان‌های کشور وجود داشته باشند بلکه نیاز است این مراکز دارای بخش اختصاصی شامل سی یوی مخصوص و تیم درمان ویژه برای درمان سوختگی کودکان باشند. متاسفانه به‌رغم آنکه آمار حکایت از تعداد بیماران سوختگی قابل‌توجهی در برخی از استان‌های محروم و مرزی کشور مانند کردستان‌، ایلام و سیستان‌و‌بلوچستان دارد، اما این استان‌ها مراکز درمانی مجهز سوختگی ندارند. درحالی که 40‌درصد از موارد سوختگی در کشور به کودکان اختصاص دارد تنها بیمارستان‌های تخصصی سوختگی تا سال 94، در استان‌های تهران، اصفهان، فارس و مشهد بودند و اکنون اخبار دقیقی مبنی بر افزایش تعداد این مراکز در دست نیست.

هزینه کمرشکن درمان‌سوختگی

ای کاش تنها مشکل کمبود تخت برای این بیماران بود و هزینه‌های کمرشکن درمان و ترمیم سوختگی‌های حاد مشکل بزرگ‌تری است که کمتر به آن پرداخته می‌شود. آمار تایید‌نشده‌ای حکایت از هزینه‌درمانی متوسط 20‌میلیونی برای هر بیمار با میزان سوختگی درجه سه دارد. بنابراین با احتساب تعداد این بیماران در کشور هزینه درمان آنها بالغ بر 600‌میلیارد تومان برای درمان است. بیمه‌ها‌درصد کمی از هزینه‌ درمان بیماران سوختگی را می‌پذیرند و باقیمانده مبلغ را شخص یا خانواده او پرداخت می‌کنند. البته مبلغ هزینه درمان بیماران به احتساب هرسال و باتوجه به میزان تورم و قابلیت‌دسترسی به خدمات‌درمانی تخصصی متغیر است، اما حتی تصور پرداخت این هزینه توسط خانواده‌ای با درآمد متوسط رو به پایین نیز ترسناک است؛ زیرا متاسفانه اغلب سوختگی‌های حاد در مناطق کم‌برخوردار و محروم کشور رخ می‌دهد. دختران شین‌آباد هنوز از شر اتفاق شومی که در نیمه آذر سال 91 برای آنها رخ داد، خلاص نشده‌اند، اما اگر فکری به حال 35‌هزار مدرسه ناایمن در ایران نکنیم، قطعا آنها تنها دانش‌آموزان قربانی سوختگی‌های شدید نخواهند بود. باتوجه به آغاز زمستان و افزایش برودت‌هوا باید هر آن انتظار وقوع حادثه‌ آتش‌سوزی در مدارس مناطق محروم و مرزی کشور را داشته باشیم، مدارسی که نه‌تنها از امکانات‌گرمایشی مناسب و امن برخوردار نیستند بلکه در صورت وقوع احتمالی حادثه از مراکز‌درمانی مجهز سوانح‌سوختگی نیز بسیار فاصله دارند، فاصله‌ای به اندازه مرگ تا زندگی!

وضعیت بیمارستان‌های سوختگی در ایران

یک عضو کمیسیون بهداشت با اشاره به عدم لزوم وجود بیمارستا‌ن‌های سوانح سوختگی در تمام مراکز استان‌ها می‌گوید: بیمارستان‌های سوانح‌ سوختگی در حال‌حاضر در هر استانی وجود ندارند، زیرا تعداد موارد سوختگی در هر استان به‌ویژه استان‌های کم‌‌جمعیت به میزانی نیست که نیاز به ایجاد مراکز درمانی سوانح سوختگی در هر استان باشد. احمد همتی می‌افزاید: این مراکز درمانی باید در استان‌های پرجمعیت قرار داشته باشند و تعداد بیماران مراجعه‌کننده به آنها زیاد باشد تا ایجاد آنها از نظر هزینه دارای منفعت و بصرفه باشد. بنابراین در‌حال حاضر در صورت وقوع سوختگی در شهرها و استان‌های کوچک بیماران را به نزدیک‌ترین مراکز دارای امکانات رسیدگی به بیماران سوانح‌ سوختگی ارجاع می‌دهند. او تاکید می‌کند: بیمارستان‌های عادی باید در تمام استان‌ها وجود داشته باشند و در دسترس مردم به ارائه خدمات پزشکی- درمانی بپردازند، اما بیمارستان‌های سوانح‌سوختگی شرایط و ضوابط دیگری به منظور احداث دارند که یکی از آنها صرفه اقتصادی احداث و ایجاد آنهاست. همتی در پاسخ به این سوال که اگر در یکی شهرستان‌ها در یکی از استان‌های محروم مانند سیستان‌و‌بلوچستان کودک یا بزرگسالی دچار سوختگی عمیق شود تا رسیدن به مراکز درمانی تخصصی چه اقدامات درمانی برای او انجام می‌شود، می‌گوید: معمولا در این صورت نزدیک‌ترین بیمارستان‌های معمولی مسئولیت خدمات‌‌رسانی به این افراد را برعهده می‌گیرند و سپس این افراد به مراکز درمانی تخصصی مورد نظر اعزام می‌شوند. او تاکید می‌کند: نکته حائز اهمیت تفاوت بخش سوختگی بیمارستان‌ها با بخش‌های عادی آنهاست، بنابراین نمی‌توان برای هر استان و منطقه‌ای بخش سوختگی احداث کنید، زیرا امکانات هر مرکز درمانی با دیگر مراکز تفاوت دارد. بنابراین نیازمند احداث بخش ویژه سوانح ‌‌سوختگی در بیمارستان‌های معمولی هستیم و در برخی از بیمارستان‌ها امکان آن وجود ندارد. همتی می‌افزاید: در هنگام رسیدگی به سوختگی کودکان بیش از هرچیز درمان آب و الکترولیت است و در مراکز ویژه سوختگی حتما متخصص درمان سوختگی کودکان نیز حضور دارد و تنظیم آب و الکترولیت بدن کودک برعهده این متخصص کودک است تا در روند درمانی این کودکان ایجاد مشکل و اختلال نشود. او خاطرنشان می‌کند: علاوه بر حضور متخصص اطفال برای رسیدگی به سوختگی این کودکان فوق تخصص کلیه کودکان نیز در این مراکز وجود دارد، زیرا مهم‌ترین درمان در زمان رسیدگی به سوختگی کودکان مایع‌درمانی است تا تبعات سوختگی در آنها کاهش یابد.