بازی شیرابه زباله با جان گیلانی‌ها
سراوان یکی از مراکز دفن زباله در گیلان است. بیش از سه دهه زباله‌های شهرهای رشت و انزلی در این مرکز دفن می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون، طلای کثیف این روزها بلای جان ایران شده و محیط‌زیست و سلامت مردم کشور را نشانه رفته است. زباله در بسیاری کشورهای جهان علاوه‌بر اینکه مشکل محسوب نمی‌شود، منبعی برای درآمد پایدار شهرها نیزهست اما در ایران زباله به هیولایی تبدیل شده که تمامی بودجه شهر را می‌بلعد و در نهایت مردم می‌مانند و کوهی از پسماند ، دریاچه‌ای از شیرابه زباله و خزانه خالی شهر. تخلیه زباله در جنگل و دریا در شمال و جنوب کشور یا تخلیه آن در کوه و دشت‌ها در دیگر شهرهای کشور، اولین راه‌حل مسئولان در مساله مدیریت پسماند است.
بحران در مدیریت پسماند
مدیریت پسماند شامل جمعآوری و انتقال زباله‌ها به بیرون شهر است اما امروزه با پیشرفت فناوری، دیگر تنها راه مدیریت پسماند، دفن زباله نیست.
می‌توان با بازیافت و تبدیل زباله‌های تر به ورنی کمپوست یا تولید انرژی، بخش قابل توجهی از هزینه‌های جمعآوری زباله را تامین کرد اما در کشور ما، نه تنها اراده و بودجه‌ای برای تحقق این امر نبوده است ، بلکه بسیاری موارد نیز مانع ورود بخش خصوصی به این حوزه شده‌اند.
سطل زباله‌ای به‌نام جنگل‌های گیلان
همه ما گیلان را به دریا و جنگلش می‌شناسیم، دریا و جنگلی که این روزها به سطل بزرگ زباله‌ای برای مردم تبدیل شده است. این مساله، برای متولیان جمعآوری و دفن زباله عادت شده و کار به‌آنجا رسیده که هر روز در رسانه‌های مختلف، خبرهایی از تخلیه زباله‌های بیمارستانی در دریا و جنگل بدون آنکه مراحل بی‌خطرسازی روی آن‌ها صورت گرفته باشد منتشر می‌شود. مساله زباله امروز در گیلان به یک بحران تبدیل شده و هر روز شاهد ارائه راهکارهایی از سوی مسئولان این استان برای این بحران هستیم اما در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
رانش 500 متری زمین در مرکز دفن زباله سراوان
همین چند روز پیش بود که در جایگاه دفن زباله سراوان، زمین 500 متر رانش کرد؛ این رانش زمین تلنگر یا هشداری است که اگر به آن توجه‌ای نشود، در آینده شاهد فجایعی خواهیم بود که فرصت جبران از دست رفته‌است.درسال‌های اخیر، خبرهای بسیاری درخصوص مدیریت پسماند در گیلان شنیده‌ایم، یک روز مسئولان در اندیشه احداث کارخانه زباله‌سوز هستند و روز دیگر می‌خواهند کارخانه ورنی کمپوست احداث کنند. اما آنچه شهروندان این شهرها شاهد آن هستند، این است که بودجه اختصاص داده شده برای اجرای این طرح‌ها هدر می‌رود و هر روز به ارتفاع کوه زباله در جنگل‌ها افزود می‌شود.
شکایت از شهرداران!
طبق قانون مدیریت پسماند، اگر زباله در جایی ریخته شود که درست نباشد و ایمنی زیست‌محیطی‌اش رعایت نشود، جزای نقدی دارد؛ اگر تکرار شود، حکم زندان دارد و به‌تعداد تکرار شدن این جرم، حکم نیزاضافه می‌شود. هرازگاهی اداره محیط‌زیست گیلان نیز برای ساماندهی وضعیت پسماند از شهرداران این استان شکایت کرده‌است اما این شکایت‌ها چاره کار نبوده و شهرداران همچنان به انباشت غیراصولی زباله در جنگل، رودخانه و دریا ادامه می‌‌دهند.
این درحالی است که شهرداری‌های شهرهای شمالی می‌گویند که با این کار یعنی دفن و یا انباشت زباله در جنگل‌ها مخالفند اما چاره‌ای وجود ندارد و اگر زباله‌ها دراین مکان‌ها دفن نشوند، جای دیگری برای آن ها نیست و مسئولان محیط زیست باید با تخصیص اعتبار، راهکار علمی و اثبات شده‌ای را برای مدیریت پسماند به‌کار گیرند.
دو هزار تن زباله گیلان در جنگل، رودخانه ودریا رها می‌شود
براساس آمار روزانه در استان گیلان دو هزار تن زباله جمعآوری می‌شود که این زباله‌ها،در جنگل دپو و یا به داخل رودخانه و دریا ریخته می‌شوند. سراوان، یکی از مراکز دفن زباله در گیلان است.زباله‌های شهرهای رشت و انزلی بیش از سه دهه، در این مرکز دفن می‌شوند. به گفته کارشناسان اداره‌کل محیط‌زیست گیلان در هر ثانیه چهار لیتر شیرابه زباله‌های سراوان از طریق رودخانه‌های زرجوب به تالاب انزلی وارد می‌شود.
وضعیت شیرابه زباله در سراوان به‌گونه‌ای است که باعث پوسیدگی ریشه درختان شده‌وبا کوچک‌ترین ضربه، درخت‌ها از ریشه کنده می‌شوند. آلودگی سفره‌های زیزمینی، بوی تعفن و انتقال بیماری ، از دیگر مشکلات مرکز دفن پسماند سراوان است.
در گیلان بیش از 30 سال است که زباله‌ها در رودخانه یا جنگل ریخته می‌شوند. ارتفاع کوه زباله در جنگل و رودخانه در برخی مناطق حتی به 15 متر نیز رسیده است. این آلودگی‌ها آمار سرطان را در استان‌های شمالی کشور افزایش داده است . همچنین اکولوژی و پوشش گیاهی و جانوری نیز به اسم مدیریت پسماند از دست می‌رود.
ورود شیرابه زباله به منابع آبی
یکی دیگر از معضلات مدیریت پسماند، شیرابه زباله است؛ شیرابه‌هایی که به‌راحتی در طبیعت رها می‌شوند. شیرابه زباله‌ها، هکتارها زمین کشاورزی را آبیاری می‌کنند و هنگامی‌که وارد رودخانه می‌شوند، آب‌های زیرزمینی مورد استفاده مردم نیز آلوده می‌شود. این درحالی است که حتی دستگاه‌های تصفیه شهری و خانگی نیز توانایی تصفیه این آب‌ها را از کلیفرم انسانی ندارند . مدیرکل محیط زیست گیلان نیز درباره معضل مدیریت پسماند و وضعیت بحرانی شیرابه زباله در مصاحبه‌ای گفته است:« 15 مرکز دفن زباله داریم که متاسفانه همه آن‌ها مجاور منابع آبی هستند و ورود شیرابه زباله به منابع آبی برای ما خیلی مشکل ساز شده است.گیلان، دستگاه زباله سوز ندارد و تا وقتی که این دستگاه تهیه نشود ، مشکل دفع پسماند رفع نخواهد شد.
در دنیا هیچ دستگاهی برای دفن شیرابه‌های خام تهیه نشده و گیلان نیز به‌دلیل اینکه استانی رطوبتی است، دفن زباله در آن جواب نمی‌دهد. همچنین در حوزه آبخیز تالاب انزلی، یک مرکز دفن زباله داریم که همان مرکز دفن زباله سراوان است. در روز 120 مترمکعب شیرابه زباله از این منطقه جنگلی به رودخانه‌های «سیاهرود»، «زرجوب» و «گوهررود» و بعد از آن منطقه «پیربازار» و تالاب انزلی سرازیر می‌شود و مابقی شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند».
طرح‌های بر زمین مانده
در چند دهه اخیر، حل معضل زباله یکی از داغ‌ترین بحث‌های مدیران شهری بوده است. مدیران در دوره‌های مختلف، طرح‌های متفاوت و البته سلیقه‌ای برای حل این معضل پیشنهاد داده‌اند که بسیاری آن‌ها به مرحله اجرا نرسیده و برخی نیز کلنگ‌زنی شده اما افتتاح نشده‌اند. در نهایت امروز شاهد تنها سه کارخانه کمپوست در سه شهرانزلی، رشت و رودسر هستیم. کارخانه‌هایی که تنها ظرفیت 500 تن زباله از دو هزار تن زباله گیلان را دارند.
ورود دستگاه قضا به پرونده پسماند
بحران در مدیریت پسماند گیلان به‌جایی رسیده است که دستگاه قضایی استان نیز به این پرونده ورود کرده است. احمد سیاوش‌پور، رییس کل دادگستری گیلان، ادامه وضعیت کنونی در حوزه پسماند را صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست و سلامت مردم گیلان می‌داند و خواستار همکاری تمامی دستگاه‌های مربوطه در این‌باره شده است.
سخن آخر
انباشت زباله در جنگل‌های شمال کشور، خشک شدن گونه‌های درختی، فرسایش خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی،نابودی حیات‌وحش و شیوع بیماری‌های زیادی را برای ساکنان به‌دنبال دارد و شیرابه‌های این زباله‌ها خطرات بسیار زیادی را ایجاد می‌کند. مشکل دفن و دپوی زباله در جنگل‌های شمالی، یک چهارم قرن سابقه دارد و باگذشت زمان، سرعت تخریب محیط زیست در این مناطق بیشتر شده است. اختصاص بودجه ملی و برنامه‌ریزی نیز در سطح ملی می‌تواند گره کور مدیریت پسماند در مناطق شمالی کشور را بگشاید.
