خودکفایی در صنعت نفت، با بسترسازی برجام

اهمیت این قراردادها در چند روز اخیر بیش از هر زمانی خودنمایی کرد. با آتش گرفتن بخشی از پالایشگاه نفت تهران و حادثه آتش‌سوزی چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید. هرچند که هنوز علت اصلی این حوادث از سوی مقامات عنوان نشده اما به نظر می‌رسد که به روز نبودن تجهیزات صنعت نفت و فرسودگی برخی از اقلام وارداتی در این اتفاقات بی‌تأثیر نباشد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری با بیان اینکه این قراردادها اغلب مربوط به تجهیزات سرچاهی و درون چاهی و لوله‌های مورد نیاز صنعت است و با صنعتگران داخلی منعقد شده توضیح داد: این 10 گروه کالا شامل ساخت تجهیزات سرچاهی و رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ‌های درون چاهی، انواع مته‌های حفاری (صخره‌ای، الماسی، مغزه گیری)، انواع شیرهای کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی، انواع لوله‌ها (لوله‌های جداری بدون درز از 3.8 تا 13 اینچ، لوله‌های جداری با درز از 20 تا 30 اینچ، لوله‌های مغزی سی.آر.آ (CRA)، لوله‌های حفاری و لوله‌های جریانی بدون درز بالای 6 اینچ)، الکتروموتورهای ضد انفجار و دور متغیر، ماشین‌های دوار (توربین، کمپرسور و پمپ‌ها شامل پمپ‌های گریز از مرکز)، فولادهای آلیاژی، ابزارهای اندازه‌گیری حفاری و ساخت پیگ‌ (توپک) هوشمند است که تاکنون برای 7 تا 8 گروه آن قرارداد امضا شده است.حبیب‌الله بیطرف با اشاره به قرارداد ساخت لوله‌های سی.آر.ای (CRA) به ارزش تقریبی 560 میلیون یورو میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم اسپانیایی- ایرانی گفت: این قرارداد خردادماه امسال امضا شد و اگر برجام نبود توباچک اسپانیا با شرکت ایرانی شریک نمی‌شد.او تصریح کرد: اساساً اروپایی‌ها به خاطر برجام حاضرند که با ایرانی‌ها مذاکره و قرارداد امضا کنند. برجام به نفع تولیدکنندگان داخل بود و خودکفایی و اجرای اقتصاد مقاومتی از مسیر برجام میسر می‌شود.به گفته بیطرف شرکت ایرانی در بدو مذاکرات با وزارت نفت و شرکت ملی نفت موضوع و مبلغ را مشخص می‌کند و در ضمن قرارداد اولیه متعهد می‌شود که انتقال دانش و فناوری به داخل کشور را با انتخاب یک شریک بین‌المللی انجام دهد. سپس شریک مطمئنی را انتخاب می کند و بعد از اخذ تأیید فنی از سوی دانشگاه صنعتی شریف و تأیید وزارت نفت می‌تواند قرارداد خود را با وزارت نفت نهایی کند. البته اگرچه توانمندی این شرکت‌ها، پیش از برگزاری مناقصه، توسط دانشگاه صنعتی شریف سنجیده شده اما در زمان اجرا دانشگاه تهران بر این روند نظارت می‌کند.معاون وزیر نفت می‌گوید: سازنده ایرانی با استفاده از فضای پسابرجام و طی مراحل می‌تواند به دانش فنی بین‌المللی دست یابد و به صورت مستقل و خودکفا به تولید تجهیزات و حتی صادرات آن بپردازد.

مذاکره با مشاور فرانسوی برای توانمند‌سازی سازنده‌های داخل

سازنده‌های داخلی تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت سال‌ها به دور از تجربه بین‌المللی فعالیت می‌کردند و الان در فضای پسابرجام صنعت نفت ممکن است در رقابت‌های بین‌المللی موفق ظاهر نشوند. چراکه اغلب در زمان‌بندی تحویل تجهیزات مشکل دارند و برخی نیز در کیفیت و استاندارد تولید نیز توان رقابت با شرکت‌های خارجی را ندارد.

رضا خیامیان رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در این باره  گفت: این مشکلی است که به آن آگاه هستیم و برای حل آن به‌دنبال یکسان‌سازی استاندارد تولیدات داخل از نظر زمان و کیفیت با استانداردهای جهانی هستیم.او ادامه داد: برای مثال در قرارداد ایران و توتال برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی سهم سازنده‌های ایرانی 51 درصد در نظر گرفته شده و ما به‌دنبال آن هستیم که سهم تولید داخل را با توانمند‌سازی شرکت‌های ایرانی حداکثر کنیم.او از مذاکره با مشاوران فرانسوی برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی خبر داد و گفت: مناقصه اول توتال برای خرید جکت را یک شرکت ایرانی برنده شد اما ما باید بتوانیم شرکت‌های سازنده ایرانی را تقویت و در غالب مناقصه‌ها برنده شویم.خیامیان با اشاره به اینکه باید امتیازات آموزشی به تمام شرکت‌های ایرانی داده شود تا رقابت میان آنها سالم باشد، ادامه داد: فضای پسابرجام بهترین موقعیت را در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار داده است و باید همه شرکت‌ها از این فرصت استفاده کنند.البته بخشی از انتقال فناوری قرار است در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی به ایران منتقل شود که در این بخش نیز فعالیت شرکت‌های ایرانی اهمیت دارد. چراکه در اجرای این قراردادها، انتقال فناوری به کارفرما، پیمانکاران، مشاوران، سازندگان تجهیزات و دانشگاه‎های ایرانی محقق و دانش مدیریت و فناوری‎های روزآمد به شرکت‎های اکتشاف و تولید ایرانی منتقل می‎شود. به طور مثال، در قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، اعلام کرده‎ایم سکوی ۲۰ هزار تنی باید در یارد ایرانی ساخته شود؛ یا لوله‎های ۳۲ اینچ کف دریا باید در کارخانه‎های کشورمان تولید شود؛ از آنجا که اپراتور خود را مکلف به رعایت استانداردهای کاری می‎داند، قطعاً بر فرایند تولید نظارت خواهد کرد و این نظارت و همکاری با شرکت خارجی، به رشد و ارتقای فنی و مهندسی شرکت‎های داخلی منتهی می‎شود.خیامیان می‌گوید: علاوه بر اینکه شرکت‌های ایرانی باید توانمندی خود را ارتقا دهند؛ باید در این رقابت برابر نیز دیده شوند.استفاده از ظرفیت‎های داخلی به‌صورت حرفه‎ای در صنعت نفت کشور، از حدود ۲۰ سال گذشته مطرح شد و بویژه در چهار سال اخیر مورد توجه قرار گرفت به طوری که در گذشته سهم شرکت‌های ایرانی از قراردادهای نفتی حداقل بود. حتی در زمان تحریم‌ها هم بیشتر تجهیزات صنعت نفت از چین و دیگر کشورهای آسیایی خریداری شد. اکنون صنعت نفت بیش از هر زمان نیازمند توانمند‌سازی داخلی‌ها و نوسازی تجهیزات و به روز کردن فناوری است. وزارت نفت در تحقق این هدف جدی به نظر می‌رسد.