نفس بزرگترین تالاب لرستان به شمارش افتاد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، لرستان در میان استان‌های زاگرس نشین بیشترین تعداد تالاب‌ها را در خود جای داده که شاید یکی از ویژگی‌های آنها ارتفاع‌شان از سطح دریاست که زیبایی خاصی به طبیعت آن بخشیده است. کمتر کسی است که نام دریاچه گهر را به‌عنوان یکی از زیباترین تالاب‌های ایران و لرستان نشنیده باشد. این دریاچه یکی از قشنگ‌ترین دریاچه‌های کوهستانی خاورمیانه و از مهم‌ترین دریاچه‌های آب شیرین کشور است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دورود بین بخش «زز و ماهرو» الیگودرز و بخش مرکزی دورود و در ارتفاع 2 هزار و 350 متری از سطح دریا قرار دارد. جالب است بدانید براساس تعریف تالاب در کنوانسیون رامسر (کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی، بویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آنها) هر آب غیر از دریای آزاد و تا 6 متر اول دریاهای آزاد را باید جزو تالاب بدانیم، در واقع کل دریاهای آزاد یک طرف هستند و مابقی آب‌ها حتی رودخانه‌ها، دریاچه ، سدها و آب بندها، پهنه‌های آبی چه شور و چه شیرین، چه جاری و چه ساری چه دائمی چه فصلی، تالاب هستند. اما باز هم آمار کشور ما در این زمینه در میان همه کشورها چشمگیر است، در کشورمان از 42 نوع تالاب 41 نوع آن را داریم.هر چند مخاطرات زیست محیطی در چند دهه اخیرهمه تالاب‌های کشورمان را متأثر ساخته، اما در استان‌هایی مانند لرستان، همدان، اصفهان، کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری تالاب‌ها قصه پردردی دارند. در دهه 70 بود که با اجرای یک سیاست مقطعی تصمیم گرفته می‌شود بخش از اراضی تالابی را با زهکشی به اراضی کشاورزی تبدیل و تغییر کاربری دهند. اثرات این زخم قدیمی بواسطه زهکشی (خارج کردن آب و املاح اضافی از بستر یا عمق خاک) بر پیکره تالاب‌های این استان‌ها نشسته و در حال حاضر با مشکلاتی نظیر ریزگردها که ناشی از خشک کردن همین تالاب‌هاست روبه‌رو کرده است. در لرستان که از سمت پلدختر به جنوب غرب و منطقه کوهستانی زاگرس حرکت کنید، منطقه‌ای را در پیش رو می‌بینید که ارتفاع متوسط منطقه از سطح دریا ۶۰۰ متر است. این منطقه در سال‌های نه چندان دور دارای ۱۱ تالاب بود که در گویش محلی «گوری» نامیده می‌شوند. این تالاب‌ها در دهه 70 مساحتی حدود چند صد هکتار را دربرمی‌گرفتند، اما این روزها مساحت هکتاری آنها به شمارش انگشتان دست هم نمی‌رسد. مردم محلی که چند دهه است در این منطقه ساکن هستند، می‌گویند: در آن سال‌ها در کنار تالاب‌های ریز و درشت این منطقه ده‌ها چشمه نیز جاری بود و هیچ وقت خبری از سیلاب‌های مخرب نبوده است.

احیای بزرگ‌ترین تالاب لرستان

درنخستین گام به سراغ «مهرداد فتحی بیرانوند» مدیرکل محیط زیست لرستان رفتیم تا ببینیم این قصه چه جریانی دارد. وی گفت: در مجموع 14 تالاب در استان داریم، تالاب‌های یازده گانه پلدختر، «دریاچه گهر»، «بیشه دالان» بروجرد و«تنور» در دورود که متأسفانه در حال حاضر از تالاب‌های یازده گانه پلدختر حدود 9 تالاب برایمان باقی مانده که مساحت تقریبی هرکدام بین 2 تا 5 هکتار است و بنابر میزان بارندگی وسعت آنها کم و زیاد می‌شود.

وی افزود: یکی از این تالاب‌ها «گری بلمک» است که بزرگ‌ترین تالاب استان نیزبه شمار می‌رود و در دهه 70، ۶۰۰ هکتار مساحت داشته، اما در همان ایام مورد بی‌مهری مسئولان وقت قرار گرفته که بخش عمده‌ای از آن از حالت تالابی خارج و به زمین کشاورزی تبدیل شد.

فتحی بیرانوند با اشاره به اینکه بخش اعظم این تالاب به وسیله 2 کانال زهکشی به زمین‌های زراعی تبدیل شده که امروز کمتر از یک پنجم آن قابل احیاست، افزود: در حال حاضربه دنبال تغییر کاربری اراضی کشاورزان سند این اراضی را به‌عنوان زمین کشاورزی در دست دارند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که ما یا باید کل اراضی را از کشاورزان بخریم که با توجه به کمبود بودجه امکان آن را نداریم، دیگری تعامل با کشاورزان و پادرمیانی جوامع محلی که ما راه دوم را برگزیده‌ایم و در مرحله اول بنا داریم 50 هکتار از زمین‌ها را از کشاورزان بگیریم و احیا کنیم و در مقابل منافع آنها را تأمین کنیم.

پرورش ماهی در اراضی تالابی و اکوتوریسم از راهکارهایی است که مدیرکل محیط زیست لرستان برای تعامل با کشاورزان مطرح و اظهار امیدواری می‌کند که تا پایان امسال توافقنامه نهایی در این زمینه میان کشاورزان، نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی، فرماندار و محیط زیست منعقد شود.

کشاورزی در زمین‌های تالاب

«سید حمید رضا کاظمی» نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی نیز  گفت: ما نه می‌توانیم احیای تالاب را با توجه به مسائل زیست محیطی رها کنیم و نه می‌توانیم حق کشاورزانی را که در این زمین‌ها سند رسمی در دست دارند نادیده بگیریم.وی با اشاره به اینکه در محدوده 50 هکتاری که برای احیای تالاب در فاز نخست در نظر گرفته شده، 80 کشاورز دارای سند، کشاورزی می‌کنند، افزود: هفته گذشته جلسه‌ای با حضور فرماندار، مسئول جهاد کشاورزی و محیط زیست پلدختر و این کشاورزان برگزار شد و صورتجلسه‌ای نیز تنظیم شد که امیدواریم به نتیجه مطلوب برسد.

احیای تالاب «گری بلمک» در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست

«مسعود باقر‌زاده کریمی» مدیر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم  تصریح کرد: زهکشی تالاب «گری بلمک» سیاست غلطی بود که در آن سال‌ها در یک مقطعی اجرا شد، اما حالا وقت آن رسیده که برای احیای این تالاب تصمیم سختی بگیریم. احیای این تالاب در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار دارد و درحال تهیه مستندات برای ارائه به مجلس شورای اسلامی هستیم.وی تنها راهکار احیای این تالاب را برداشتن زهکش‌های آن اعلام و تأکید کرد: این مهم بدون کمک استاندار، نمایندگان استان، بزرگان محلی، کشاورزان و دوستداران محیط زیست میسر نخواهد شد. به گفته وی در سال‌هایی که تالاب زنده بود بخش اعظم آب‌های اضافی این تالاب به‌دلیل قرار گرفتن در دشت‌های مرتفع کوهستانی به صورت چشمه از دل زمین بیرون می‌زده، از سوی دیگر، بافت اسفنجی تالاب مانع طغیان سیلاب در منطقه می‌شد و خود آن از بروز گرد و غبار جلوگیری می‌کرد. متأسفانه اجرای سیاست زهکشی تالاب‌ها در استان‌هایی مانند همدان، اصفهان، کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری رخ داده که نشست زمین در همدان یکی از عواقب آن است. هرچند آلودگی، شکار و صید بی‌رویه و ورود گونه‌های ماهی مهاجم در تالاب‌ها از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی تالاب هاست، اما شکی نیست که بزرگ‌ترین مشکل تالاب‌ها این است که منابع آبی‌شان را نابود کردیم و متأسفانه باید بپذیریم ریزگردها نتیجه خشک شدن تالاب‌هاست. در کشور در مسیر توسعه کشاورزی و سد‌سازی منابع آبی تالاب‌ها را محدود کردیم و در کشوری مانند ایران که اقلیم خشک و نیمه خشک دارد، حیات تالاب‌ها کاملاً ارتباط مستقیم با رودخانه‌ها دارد نه بارش و این درحالی است که روی بیشتررودخانه‌ها سد ساختیم و از سوی دیگرحقابه تالاب‌ها را هم نمی‌دهیم.

وی گفت: بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که باید تنها حدود 40 درصد منابع آبی تجدید پذیر را برداشته و 60 درصد را بگذاریم بماند که متأسفانه در حال حاضر 90 درصد آن را برمی‌داریم.

نیم نگاه

تالاب‌ «گری بلمک» ،بزرگ‌ترین تالاب استان  است که در دهه 70حدود ۶۰۰ هکتار مساحت داشته، اما در همان ایام مورد بی‌مهری مسئولان وقت قرار گرفته که بخش عمده‌ای از آن از حالت تالابی خارج و به زمین کشاورزی تبدیل شد

«سید حمید رضا کاظمی» نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی: ما نه می‌توانیم احیای تالاب را با توجه به مسائل زیست محیطی رها کنیم و نه می‌توانیم حق کشاورزانی را که در این زمین‌ها سند رسمی در دست دارند نادیده بگیریم

فتحی بیرانوند  مدیرکل محیط زیست لرستان: در مرحله اول بنا داریم 50 هکتار از زمین‌ها را از کشاورزان بگیریم و احیا کنیم و در مقابل منافع آنها را تأمین کنیم