قیمت غیر واقعی زعفران با آینده این صنعت چه می‌کند؟/ قیمت بالا رقبا را بیدار کرد/ فرصتی که تبدیل به تهدید می‌شود

اقتصادآنلاین - سپیده قاسمی؛ یکی از محصولاتی که از 30 ساله گذشته تاکنون رشد قیمت جهشی داشته زعفران است، این محصول که جز تولیدات کشاورزی مزیت دار کشور به شمار می رود از سال های ابتدای پس از انقلاب تا امروز بیش از 3 برابر افزایش قیمت داشته و از هر کیلوگرم 600 تا 650 دلار به بیش از یک هزار دلار تا  دو هزار دلار رسیده است.

این افزایش قیمت که بی پشتوانه و برنامه ریزی بوده است در حال تبدیل شدن به تهدیدی جدی برای تولید و آینده بازار زعفران ایران است و به گفته کارشناسان بیدار شدن کشورهای که از دور رقابت خارج شده اند، مانند کشور اسپانیا و یا علاقمندی و ورود کشورهای جدید به تولید این محصول گرانبها مانند کشور چین، از جمله این تهدیدها است که می تواند جایگاه ایران را در بازار جهانی این محصول به خطر بیندازد.

علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران، در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد آنلاین در این‌باره می گوید: در حال حاضر زعفران به دلیل قیمت بالا تبدیل به یک محصول لوکس شده و از دسترس مصرف کننده عام خارج شده است، این اتفاق به معنای آن است که تعداد مشتریان زعفران محدود شده و به زودی با ورود کشورهای جدید به تولید این محصول ، عرضه از تقاضا پیشی خواهد گرفت.

وی افزود: محدود بودن بازار مصرف زعفران در حالی است که بر اساس سیاست‌های جهاد کشاورزی سطح زیر کشت زعفران در داخل ایران نیز توسعه یافته است و در برخی از استان ها که پیش از این سابقه تولید این محصول را نداشتند کشت زعفران انجام می شود.

حسینی با بیان اینکه رشد جهشی قیمت در چند سال گذشته رقبا را بیدار کرده است، اظهار داشت: کشورهای رقیبی که ایران سالها پیش  آن ها را در بازارجهانی زعفران پشت سر گذاشته بود با رشد قیمت به فکر بازگشت به بازار افتاده اند.

حسینی اضافه کرد: همچین کشورهای جدیدی نیز سودای افزایش تولید و قدرت حضور در این بازار را دارند و اگر فکری نشود این بار ما هستیم که از این رقابت جا خواهیم ماند .

این عضو شورای ملی زعفران پیشنهاد کرد: به جای افزایش سطح و توسعه کشت در استان های جدید به دنبال افزایش بهروری در واحد سطح باشیم و قیمت تمام شده را تا حد امکان کاهش و قدرت رقابت را افزایش دهیم ضمن اینکه باید به دنبال تعریف بازارهای جدید برای این محصول باشیم.

حسینی همچنین پیشنهاد داد: قیمت زعفران را کارشناسی شده، منصفانه و با توجه به گذشته، حال و آینده این محصول تعیین کنیم.

وی با اشاره به اظهار نظرهای غیرکارشناسی برخی مسئولان، بیان داشت: در جلسه ای حضور داشتم که در آن یکی از مسئولین از سفری می گفت که به سوئیس داشته و در آن زعفران ایرانی را با قیمت بالا در یکی از فروشگاه ها دیده است؛ این مسئول در نظر غیرکارشناسی از حضار می خواست که آن قیمت را مبنای تعیین قیمت قرار دهند.

حسینی اضافه کرد: مبنا قرار دادند 0.5 گرم زعفران در فروشگاهی در کشور سوئیس به هیچ وجه روش کارشناسی برای قیمت گذاری نیست، قیمت یک محصول باید بر اساس علم اقتصاد و عرضه و تقاضا و توسط کارشناسان این حوزه تعیین شود.

وی تاکید کرد: افزایش قیمت می تواند در بی میلی مشتریان برای خرید از ما تاثیر داشته باشد چرا که مشتری همواره به قیمت رقبا توجه دارد و این امر سبب از دست دادن مشتریان برای ما می شود.

این عضو شورای ملی زعفران افزود: در مقابل افزایش قیمت، کاهش قیمت نیز کاهش سود را به همراه دارد، به همین دلیل موضوع قیمت گذاری به طور قطع یکی از مهمترین موضوعاتی است که فقط باید توسط کارشناسان انجام گیرد.

وی اظهار داشت: متاسفانه سال هاست شاهد اعلام نظرهای غیر کارشناسی در حوزه های مختلف کشاورزی هستیم و این امر تاثیر منفی در تولید و بازار این محصولات گذاشته است و فرصت های این حوزه  را تبدیل به تهدید برای اقتصاد کشاورزی کرده است.

حسینی سرنوشت زعفران در کشور اسپانیا را نمونه ای از نتایج منفی تصمیمات غیر کارشناسی دانست و گفت: زمانی کشور اسپانیا تولید و بازار زعفران را در دست داشت اما تصمیمات اشتباه در این کشور سبب نابودی یک صنعت بزرگ و ارز آور برای اسپانیا شد.

وی یکی از تصمیمات اشتباه اسپانیا را بی توجهی در خروج پیاز زعفران از این کشور عنوان کرد و گفت: سال ها پیش اسپانیا با تولید و عرضه بیش از 4 تن زعفران بازارجهانی این محصول را در قبضه خود گرفته بود، در آن زمان ایران با کمتر از 3 تن تولید در رتبه بعدی قرار داشت اما بی توجهی کشور اسپانیا سبب خروج پیاز زعفران به کشورهای مراکش و هند شد و نابودی این صنعت در اسپانیا را رقم زد.

اعمال سیاست غلط خرید تضمینی قیمت ها را غیر منطقی کرد

همچنین فرهاد سحرخیز، عضو هیات‌مدیره صندوق صادرات زعفران، چند روز پیش در نشست خبری ضمن هشدار درباره نتایج رشد غیر منطقی قیمت زعفران علت جهش بی‌سابقه قیمت این محصول را اعمال سیاست غلط خرید تضمینی عنوان کرد.

به گفته وی پس از اجرای این سیاست بود که در یک مقطع کوتاه قیمت زعفران از کیلویی 300 هزار تومان ناگهان به کیلویی 3 میلیون تومان افزایش داشت.

سحرخیز نیز معتقد است با این افزایش قیمت زنجیره فرآوری، فروش و صادرات زعفران هم به‌شدت دچار زیان می شود ایران به زودی مشتریان خود را از دست می دهد.

وی هشدار داد؛ در این شرایط اسپانیا و رقبای دیگر جای پای خود را در بازار زعفران بیش از پیش محکم می کنند و بازگشت به جایگاه سابق برای صادرکنندگان ایرانی بسیار سخت می شود.

سحرخیز، در این نشست نادیده گرفتن اصول بازرگانی و نگاه یک‌سویه به تولید و بازار را مشکل بزرگ مسئولان دانست و تاکید داشت؛ هرچند مسئولان با نیت کمک به کشاورز سیاست خرید تضمینی را تصویب و اجرا کرده اند، اما این اقدام غیرکارشناسی سبب افزایش بی‌رویه قیمت و مختل شدن بازار فروش می‌شود و نهایتا کل زنجیره تولید و فروش و صادرات را دچار مشکلات بزرگ می کند.

بر اساس علم اقتصاد زمانی می توان قیمت بالا را برای یک محصول در نظر گرفت که آن محصول در بازار بدون رقیب باشد اما، با وجود بازگشت رقبا و ورود کشورهای جدید به تولید زعفران این روش برای این محصول ناکارآمد است و نتیجه ای به جز از دست دادن مشتریان ما در بازارجهانی به همراه ندارد. در حال حاضر شرایط تولید و بازار زعفران در جهان در حال تغییر است و ما به عنوان بزرگترین تولیدکننده این محصول باید برای این تغییرات آماده باشیم تا به سرنوشت کشورهای همچون اسپانیا دچار نشویم. به نظر می رسد مسئولین مربوطه باید به دنبال روش های کارشناسی تر و برنامه ریزی دقیق تری برای تولید، بازار و قیمت گذاری زعفران باشند، در غیر این صورت از دست دادن جایگاه کشور در این رقابت حتمی خواهد بود.