«چک برگشتی» در گفت و گو با هدایت هاشمی

بهناز شیربانی: هدایت هاشمی با بازی در سریال «چک برگشتی»، اولین حضورش در یک سریال تلویزیونی را تجربه کرد. او که بازیگری را از صحنه تئاتر آغاز کرده از سال 83 و با بازی در فیلم سینمایی «یک بوس کوچولو» ساخته بهمن فرمان‌آرا به دنیای سینما قدم گذاشت. «وقتی همه خوابیم»، «یه حبه قند»، «لطفا مزاحم نشوید» و... از جمله فیلم‌هایی است که او در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته‌است. او در نخستین تجربه تلویزیونی خود نقش متفاوتی را بازی کرد؛ یک نامزد انتخابات مجلس در شهری کوچک. به بهانه حضور هاشمی در این مجموعه گفت و گویی با او داشتیم که می‌خوانید:

در یکی از گفت و گوهای‌تان به این موضوع اشاره کردید که شکل‌گیری لهجه‌ شخصیت مشرفی در سریال «چک برگشتی» بیشتر مدیون تمرین‌های نمایش «افرا یا روز می‌گذرد» نوشته و کار بهرام بیضایی بوده است. فکر می‌کنید تا چه حد همین پیشینه حضور در تئاتر به شما کمک کرد تا در زمانی بسیار محدود به این شخصیت برسید؟ به طور کلی می‌توان گفت که شروع بازیگری از تئاتر، فرصت بسیار خوبی برای پرورش ذهن و عمل به یک بازیگر می‌دهد و می‌تواند نقطه عزیمت خوبی باشد برای رسیدن به یک سطح کیفی مطلوب در بازیگری. به هر حال بازیگر تئاتر می‌تواند ترتیب مناسبی - به لحاظ ذهنی- داشته باشد و به حضورش در یک اثر نظم بدهد. طبعا پیشینه حضور من در تئاتر هم جدا از این قاعده نیست و قطعا این پیشینه کمک زیادی به بازی من در «چک برگشتی» کرد.

چرا تا پیش از «چک برگشتی» درمجموعه‌های تلویزیونی حاضر نمی‌شدید؟ به خاطر سیستم غلط تولید در تلویزیون که باعث شتاب زدگی در تولید آثار می‌شد. من بازیگری هستم که در انتخاب‌هایم وسواس دارم. همین وسواس در انتخاب باعث شده بود که تا پیش از سریال «چک برگشتی» این مدیوم را برای کار انتخاب نکنم. حالا همه این مسائل به پایان رسیده که در یک سریال تلویزیونی حضور پیدا کرده‌اید؟ ببیند، طی چند سال اخیر در حوزه سینما و تئاتر محدودیت‌های بسیاری اعمال شده و می‌شود. این محدودیت‌ها عملا انگیزه مرا برای کار کردن در این دو حوزه کم کرده است. در این شرایط من در کمال تعجب دیدم که تلویزیون موضوعات جسورانه‌تری را مطرح می‌کند. از سوی دیگر، برای من همیشه سطح سلیقه اجتماع ارجح بوده و به همین خاطر ترجیح می‌دهم در کاری حضور داشته باشم که چیزی به جامعه اضافه می‌کند. شاید حدود 10 سال پیش سینما و تئاتر در بیان موضوعات بسیار پیشرو بودند و جایگاه خوبی داشتند، اما متاسفانه این جایگاه روز به روز کمرنگ‌تر شد. در حال حاضر هم می‌بینم که در بسیاری از موارد تلویزیون به عنوان یک مدیوم با مخاطبان گسترده، می‌تواند جسورانه‌تر حرف بزند. من هم فکر کردم با این شرایط بهتر می‌توانم در این رسانه فعالیت داشته باشم. معتقدید که طرح مضامین جسورانه از این رسانه خوب است. طبیعتا اگر مضامین جسورانه‌ در این رسانه مطرح شود، خروجی خوبی خواهیم داشت و به بالاتر رفتن آگاهی اجتماعی مردم هم کمک خواهد شد.

با این شرایط در آینده شاهد حضور بیشتر شما در تلویزیون خواهیم بود؟ اگر مجموعه‌هایی مانند «چک برگشتی» تولید شود که حرفی برای گفتن داشته باشند، چرا که نه، حتما در تلویزیون حضور خواهم داشت. من از بازی در مجموعه «چک برگشتی» بسیار خوشحالم. این مجموعه هم بخشی از مسائل و دغدغه‌های روز جامعه را مطرح کرد و هم آستانه تحمل بخشی از جامعه ما را که همان سیاسیون باشند، محک زد. ای کاش در حوزه‌های سینما و تئاتر هم دست به عصا راه نمی‌رفتند و اجازه بروز افکار و خلاقیت در آن ها بسته نبود تا تئاتری پویا و خلاق را شاهد بودیم.

آیا می توان گفت حضور چهره‌هایی که مثل خود شما سابقه تئاتری داشتند باعث موفقیت «چک برگشتی» شد؟ حضور بازیگران حرفه‌ای که خوشبختانه با درایت و خوش فکری الهام غفوری (تهیه کننده) و سیروس مقدم (کارگردان) کنار هم قرار گرفتند در نتیجه کار تاثیر داشت. من سال‌هاست که امیر جعفری، ریما رامین‌فر، هومن برق‌نورد، علی صالحی، احمد مهرانفر و محسن تنابنده را می‌شناسم. در واقع سال‌هاست که با هم دوست هستیم و کار می‌کنیم. خاطرم هست که در نمایش «مرگ فروشنده» ما کنار هم بودیم و اصطلاح کهکشانی‌ها را به ما اختصاص داده بودند. در همان نمایش هم نتیجه خوبی حاصل شد. فکر می‌کنم که به دلیل همان سابقه همه ما در تحلیل نقش و بده بستان با یکدیگر خیلی سریع به نتیجه می‌رسیم و باز هم تاکید می کنم که اگر هوشمندی خانم غفوری و سیروس مقدم نبود این ترکیب بازیگران به وجود نمی‌آمد و خدا را شکر که نتیجه خوبی حاصل شد.

برگردیم به صحبت‌های قبلی شما که حاکی از محدودیت‌ها و ممیزی‌های بیش از حد در حوزه سینما و تئاتر بود. آیا می‌توانیم بگوییم ثبات نداشتن وضعیت کاری در مدیوم‌های مختلف، باعث شده تا در چند سال اخیر شاهد رفت و برگشت مدام بازیگران در حوزه‌های گوناگون باشیم؟ اعمال سلیقه بیش از حد و ممیزی‌های بی دلیل باعث شده مدیوم سینما و تئاتر در چند سال اخیر روند نزولی پیدا کند. با وجود این که دولت فعلی، خودش را دولتی فرهنگی می‌داند، اما روند نظارتی دولت و سیاست ممیزی و اعمال ارزشیابی آن به شدت غیر فرهنگی است. این حرف من هم به هیچ وجه سیاسی نیست. همین مسائل است که بازیگر را مجبور می‌کند، تغییر مدیوم دهد و به فضایی کوچ کند که کمی فضای بازتری دارد.

بسیاری معتقدند که کیفیت آثار تلویزیون در چند سال اخیر کمی نسبت به گذشته افت کرده است با توجه به این که بدون هیچ ذهنیتی به سمت این رسانه آمدید، سطح کیفی آثار تلویزیون را چطور ارزیابی می‌کنید؟ شاید یکی از مهمترین دلایل افت کیفیت آثار تلویزیون، وجود مدیوم‌های رقیب باشد. تلویزیون ایران با فراهم شدن شرایط رسانه ای جدید و حضور گسترده تر ماهواره‌ها کمی در به دست آوردن اقبال عمومی عقب نشینی کرده. فعالیت رسانه‌های دیگر مثل اینترنت باعث شد که مخاطب میلیونی تلویزیون یک ریزش محسوسی داشته باشد. البته ممیزی‌ها هم تلویزیون را با بحران مواجه کرد، اما در حال حاضر با ارائه راهکار‌های جدید و با رویکرد اجتماعی و جسورانه‌ای که در سیستم مدیریتی تلویزیون به وجود آمده‌است، این رسانه کم کم به جایگاه گذشته خود (که همان همراه شدن مخاطب با آن است) باز می‌گردد و اگر به مرور این نظام جسورانه توسط مردم درک و دریافت شود، مردم باز هم به این رسانه اعتماد می‌کنند و البته حضور چهره‌های جدید و کار بلد باز هم می‌تواند دلیل موفقیت‌های بیشتری برای تلویزیون باشد. من در مدت کوتاه پس از پایان پخش مجموعه «چک برگشتی» دیدم که همه طیف مخاطبی با این کار رابطه برقرار کرده. معتقدم که به راحتی نمی‌توان از این رسانه تاثیرگذار گذشت. همین جا برخود فرض می‌دانم که از همه مردمی که از سراسر ایران به من لطف داشته‌اند، تشکر کنم.