بانوی سبز از محیط زیست رفت
روز گذشته معصومه ابتکار به‌عنوان معاون امور زنان و خانواده توسط رییس جمهور معرفی شد. خبر رفتن بانوی سبز از سازمان محیط زیست، اعتراض و ناراحتی فعالان، کارشناسان، استادان و دوستداران جامعه محیط زیست کشور را درپی داشت.
آن‌ها بر این باورند که در سال‌هایی که محیط زیست به‌گمان بسیاری از مردم و مسئولان خواسته یا مطالبه‌ای فانتزی بود، ابتکار با عملکرد خود آن را به دغدغه مردمی در جامعه تبدیل کرد. حساسیت افکار عمومی نسبت به قطع درختان، حیوان آزاری، بحران آبی، معضل پسماند‌ها، خشکی رودخانه‌ها، تالاب‌ها و تخریب جنگل‌ها، نشأت گرفته از دغدغه زیست محیطی است.
بانوی محیط زیست ایران؛ قهرمان زمین
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، معصومه ابتکار، دختر دومین رییس سازمان محیط زیست ایران پس از پیروزی انقلاب است. پدری که سازمان محیط زیست را از انحلال قطعی در آن زمان نجات داد. اما ابتکار علاوه‌بر خانواده محیط‌زیستی خود، اولین زنی است که در جمهوری اسلامی ایران توانست به هیات دولت راه یابد و در دولت‌های هفتم و هشتم به‌عنوان رییس سازمان محیط زیست کشور منصوب شد. او برای بهبود همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی درحوزه محیط زیست، به‌عنوان یکی از هفت قهرمان زمین سال 2006 توسط سازمان ملل متحد انتخاب شد.او در دولت یازدهم، دوباره سکان‌دار کشتی به گل نشسته سازمان محیط زیست ایران شد. ابتکار در این دوران اشتباهات بسیاری داشت اما در کنار تمامی این اشتباهات، ایستادگی او در برابر سدسازان، تغییر استانداردهای سوخت خودروها به یورو چهار، حذف بنزین پتروشیمی از چرخه سوخت کشور و تهیه برنامه‌های جامعه برای آلودگی هوای کلانشهرها، اتفاق‌هایی بود که آن اشتباهات را کم‌رنگ کرد.
گزینه‌های بهتری از ابتکار نیست!
درکنار کارنامه قابل قبول ابتکار، نبود گزینه بهتر از بانوی سبز در سازمان محیط زیست، یکی دیگر از دلایل اعتراض فعالان و کارشناسان محیط‌زیست به خداحافظی ابتکار با سازمان محیط زیست است. گزینه‌های پیشنهادی برای ریاست سازمان پس از ابتکار، محمد فاضلی و عیسی کلانتری هستند.
18 سال محیط‌زیستی
اسماعیل کهرم، یکی شناخته‌‌شده‌ترین چهره‌های محیط زیست کشور درچند دهه اخیر، خداحافظی ابتکار از سازمان را اشتباهی زیست‌محیطی می‌داند و می‌گوید:« ابتکار ابتدا انسانی رئوف و مهربان و پس از آن مدیر خوبی بود. او در تمامی 18سال گذشته، شخصیتی تاثیرگذار در محیط زیست ایران به‌عنوان رییس سازمان و عضو شورای شهر تهران داشته است. در زمانی‌که کشور با بحران محیط زیست دست‌وپنجه نرم می‌کرد و سازمان در خواب بود، او نخستین کمیته محیط زیست شورای اسلامی تهران را تشکیل داد».
رفتن ابتکار به‌صلاح محیط زیست نیست
کهرم ادامه می‌دهد:« ابتکار در سازمان فعالیت خوبی داشته و ادامه این روال به‌نفع کشور است به‌همین دلیل جابه‌جایی او به صلاح محیط زیست نیست. تنها توجیه جابه‌جایی ابتکار از سازمان محیط زیست به معاونت امور زنان و خانواده، شاید خستگی او از حوزه محیط زیست باشد یا اینکه رییس جمهور تصور کرده‌اند یک بانوی محیط زیستی می‌تواند در حوزه زنان و خانواده از منظر زیست محیطی برنامه‌هایی اجرا کند که تاثیر زیادی در کشور داشته باشد. به‌هر حال با روحیه‌ای که از ابتکار سراغ دارم، او هرجا فعال باشد آن حوزه را آباد می‌کند اما پرسش این است که آیا گزینه مناسبی برای جایگزینی او وجود دارد؟
من 45 سال در حوزه محیط زیست فعال بوده و مدرک تحصیلی دکتری نیز دارم. به دو زبان خارجی نیز تسلط دارم و از تجربیات زیست محیطی بسیاری از کشورهای دنیا مطلع هستم.حالا چرا بنده را به‌عنوان ریاست سازمان محیط زیست انتخاب نمی‌کنند؟پاسخ این پرسش درتجربه نداشتن بنده در مدیریت کلان کشور است. مدیریت هفت‌هزار نیروی سازمان با هزاران مشکل برزگ و کوچک زیست‌محیطی کشو،ر مدیری توانمند می‌خواهد؛ کاری که ابتکار 12 سال آن را انجام داده است».
فاضلی، سابقه مدیریت کلان ندارد
کهرم می‌افزاید:« یکی از گزینه‌های که به‌تازگی برای ریاست سازمان مطرح شده، محمد فاضلی است. به‌جرات می‌توان گفت که در 45 سال گذشته نام این آقا را نشنیده‌ام. حال چگونه فردی که تجربه مدیریت کلان نداشته است می‌تواند، سازمان محیط زیست را مدیریت کند. ایشان در حوزه دانشگاه فعال بوده‌اند. چندین جلد کتاب تالیف کرده‌اند و مدرک تحصیلی دکتری دارند اما تمامی آن‌ها دلیلی برای انتخاب او برای ریاست سازمان محیط زیست نیست. چرا که تجربه‌های زیست محیطی چندانی در این حوزه نداشته‌اند. برخی از دوستان قدیمی در سازمان محیط زیست ایشان را مطرح و کمپین‌هایی برای حمایت از او راه‌اندازی کرده‌اند».
کارنامه ضد محیط زیستی کلانتری
عیسی کلانتری، رییس جهاد کشاورزی در دولت اصلاحات، یکی دیگر از گزینه‌های ریاست سازمان محیط زیست است. کهرم در این‌باره می‌گوید:« کلانتری تجربه مدیریت کلان به‌عنوان رییس وزارت جهاد کشاورزی را داشته است. اما عملکرد او در آن زمان ضد محیط زیست بوده است. در زمان وزارت او خودکفایی گندم کلید خورد. فاجعه کاشت گندم در سطوح شیب‌دار مربوط به زمان وزارت ایشان است. خودکفایی گندم باعث شد در تمام سطوح شیب‌دار، گندم کاشته شود. این درحالی است که در هیچ جای دنیا چنین کاری انجام نمی‌شود چرا که با کاشت در سطوح شیب‌دار، خاک نرم و سست می‌شود و این شروع ماجرای فرسایش خاک است. فرسایش خاکی که ایران رتبه نخست آن را در دنیا دارد».
خودکفایی گندم و طرح «طوبی»؛ دستاورد کلانتری
کهرم با اشاره به اینکه خودکفایی گندم را شیپور تبلیغات کردند، اما تنها یک سال خودکفا بودیم، بیان می‌کند:« یک سال بعد از خودکفایی، با از دست دادن تمامی مراتع و سطوح شیب‌دار، دیگر خودکفا نبودیم. واردات گندم از آمریکا و آفریقای جنوبی را دوباره شروع کردیم. طرح «طوبی» نیز توسط کلانتری اجرا شد. طرحی که در آن اراضی شیب‌دار برای توسعه باغ‌ها واگذار شد و تیشه به ریشه محیط زیست وارد کرد. کلانتری همچنین دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت یازدهم بود. در بازدیدی که از دریاچه ارومیه داشته‌ام، دیدم ارومیه مرده است. پای کلانتری در حوزه محیط زیست باتوجه به عملکرد او در زمان جهاد کشاروزی لنگ می‌زند».
دیدگاه محیط زیستی فاضلی
محمد درویش نیز یکی از چهره‌های شناخته‌شده محیط زیستی ایران به‌شمار می‌رود. او درباره انتخاب محمد فاضلی به‌عنوان رییس سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید:«در شرایطی مهم و تاریخی در عرصه محیط زیست ایران به سر می‌بریم. محمدفاضلی، معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری و جامعه‌شناس برجسته دانشگاه شهید بهشتی تهران است که در طول چهار سال گذشته سزاوارتر از هر نخبه دیگری توانسته بر وزن جستارهای محیط زیستی در گفت‌وگوهای عالی‌ترین سطح قدرت در ساختمان پاستور و بهارستان بیفزاید. به‌اعتقاد من، فاضلی با آوردن ادبیات تخصصی رشته جامعه‌شناسی، توانست مباحث محیط زیستی را از مباحث صرفا فنی به مفاهیم امنیت اجتماعی که باتوسعه پایدار مرتبط است، تبدیل کند. این مساله موجب دفاع اغلب فعالان محیط زیست از فاضلی شده است».
اغلب مدیران سازمان، تجربه مدیریتی نداشته‌اند
درویش درباره تجربه نداشتن فاضلی در مدیریت کلان کشور می‌گوید:« اغلب رؤسایی که سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکنون داشته است، کمترین سابقه اجرایی در این‌باره نداشته‌اند. به‌عنوان مثال، اسکندر فیروز درحالی که هیچ‌گونه سابقه یا مسئولیت اجرایی نداشته است، ریاست سازمان را قبول می‌کند اما عملکرد درخشانش او را تبدیل به یکی از بهترین مدیران سازمان محیط زیست کشور کرده است. همچنین خانم جوادی، منوچهر بیدی، عباس سمیعی، حسین میرزا طاهری و ابتکار تا پیش از انتصاب در سازمان محیط زیست، هیچ‌گونه سابقه اجرایی نداشته‌اند. به همین دلیل استدلال نداشتن سابقه اجرایی برای ریاست سازمان محیط زیست نمی‌تواند، توجیه قابل قبولی باشد. برخی مدیران بدون سابقه اجرایی به سازمان قدم نهادند و عملکرد قابل قبولی نیز داشتند».
کلانتری پایگاهی بین محیط زیستی‌ها ندارد
درویش درباره انتخاب کلانتری به‌عنوان رییس محیط زیست تصریح می‌کند:« عیسی کلانتری کارنامه قابل قبولی در جهادی کشاورزی ندارد. اما شجاعت ایشان در قبول اشتباه و اعلام آن قابل تحسین است. معمولا مدیران دولتی به اشتباهات خود اعتراف نمی‌کنند. در طول چهار سال که به‌عنوان دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه فعال بوده‌اند، تمامی تلاش خود را در این‌باره انجام داده‌اند. هرچند که این تحول آن‌گونه که دیگران انتظار داشته‌اند، نبود ولی وضعیت دریاچه ارومیه اندکی بهتر شده است.اما مهم‌ترین مساله کلانتری نداشتن پایگاه مردمی بین فعالان محیط زیست است. این نداشتن پایگاه به‌دلیل حمایت او از محصولات تراریخته و غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب است».
