سورپرایز یارانهای دولت برای سال ۱۴۰۵ / ۳ یارانه جدید در راه است؟
بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ از یک تحول احتمالی در نظام پرداخت یارانهها حکایت دارد. دولت در متن لایحه، مسیرهایی را بازکرده است که میتواند به معنای حذف تدریجی واسطهها و انتقال مستقیم منابع «ارز، نان و سوخت» بهحساب سرپرستان خانوار باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین، اگرچه مبالغ نهایی یارانهها در پیچوخم کمیسیون تلفیق مجلس تعیین میشود، اما ساختار بودجه ۱۴۰۵ نشاندهنده خیز دولت برای اجرای یک «جراحی یارانهای» جدید است. این مدل که بر پایه تخصیص یارانه به ذینفع نهایی طراحی شده، شامل سه محور کلیدی است:
احتمال واریز مابهالتفاوت بنزین وارداتی
دولت در بودجه ۱۴۰۵ ردیف درآمدی قابلتوجهی برای «فروش بنزین وارداتی باقیمت تمامشده» در نظر گرفته است. باتوجهبه اینکه قیمت هر لیتر بنزین وارداتی با دلار آزاد حدود ۶۰ تا ۷۵ هزار تومان برآورد میشود، سناریوی قوی این است که دولت بنزین را با نرخ آزاد عرضه کرده و عواید حاصل از آن را بهصورت اعتبار سوخت یا یارانه نقدی جدید به دهکهای پایین بازگرداند.
تغییر مدل یارانه نان؛ از آرد به کارتبانکی
بر اساس ردیفهای اعتباری بخش رفاهی، دولت مکلف به بازنگری در شیوه پرداخت یارانه نان شده است. در صورت تأیید نهایی، یارانه سنگین آرد بهجای نانواییها، ممکن است بهصورت «اعتبار خرید کالایی» مستقیماً در کارتهای بانکی مردم شارژ شود. این اقدام باهدف جلوگیری از قاچاق آرد و هدررفت منابع ۲۹۰ هزار میلیاردتومانی این بخش پیشبینی شده است.
جبران معیشتی حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی
دولت در لایحه بودجه بر تکنرخی شدن ارز تأکید دارد. با حذف ارز ترجیحی (دلار ۲۸۵۰۰ تومانی) برای کالاهای اساسی و دارو، مابهالتفاوت این رقم تا نرخ ارز توافقی، منبع عظیمی را آزاد میکند. در متن بودجه تأکید شده است که این منابع باید صرف «حمایت مستقیم از مصرفکننده» شود که میتواند به معنای افزایش چشمگیر رقم یارانههای نقدی در سال آینده باشد.
مجموع یارانه دریافتی خانوارها چقدر افزایش مییابد؟
اگرچه مقامات دولتی هنوز از اعلام رقم دقیق خودداری کردهاند، اما تحلیلهای کارشناسی نشان میدهد در صورت اجرای همزمان این سه سناریو، رقم یارانه دریافتی دهکهای اول تا سوم میتواند به بیش از دوبرابر رقم فعلی برسد. این افزایش نه به معنای چاپ پول، بلکه به معنای بازتوزیع منابعی است که پیشازاین بهصورت غیرمستقیم و ناعادلانه توزیع میشد.
خلاصه سناریوهای یارانهای ۱۴۰۵ در یک نگاه
• مدل بنزین: عرضه باقیمت واقعی و بازگشت مابهالتفاوت به دهکهای هدف.
• مدل نان: انتقال یارانه از نانوا به مصرفکننده (کارت معیشت).
• مدل ارز: جبران تورم کالاهای اساسی از محل آزادسازی نرخ ارز ترجیحی.