توقیف نفتکش خارجی در بحبوحه تنشهای منطقهای؛ کنترل بر قاچاق سوخت یا واکنش به فشار حداکثری آمریکا؟
نیروی دریایی سپاه اعلام کرد یک کشتی خارجی حامل سوخت قاچاق را در آبهای جنوبی ایران توقیف کرده است. اتفاقی که باعث شده دوباره تحولات دریای عمان و تنگه هرمز دوباره در مرکز توجه قرار بگیرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، فرمانده منطقه دوم نیروی دریایی سپاه توضیح داده که این «کشتی تحت پرچم اسواتینی، حامل ۳۵۰ هزار لیتر سوخت قاچاق از نوع گازوئیل، توقیف و به بندر بوشهر منتقل شد.» او گفته عملیات با مجوز قضایی انجام گرفته و محموله پس از تخلیه به شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی تحویل شده است.
به گفته منابع رسمی، ۱۳ خدمه این کشتی نیز تبعه یکی از کشورهای همسایه و هند بودهاند.
این در حالی است که ماه گذشته نیز سپاه یک کشتی به نام تالارا را توقیف کرده بود. البته برخی رسانهها گزارش دادند که اقدام علیه نفتکش «تالارا» ارتباطی با کشورهای دیگر نداشته و موضوعی داخلی است و این نفتکش پس توقیف محموله آن آزاد شده است.
همزمانی توقیف یا یک مصادره
همزمانی توقیف نفتکش از سوی ایران با حکم مصادره نفتکش ایرانی در اندونزی ابعاد دیگری هم به این موضوع افزوده است. هرچند که گزارشهای اولیه نشان میدهد نفتکش جدید توقیف شده ارتباطی با اندونزی ندارد.
اندونزی کشتی ایران حامل بیش از یک میلیون و دویست هزار بشکه نفت خام سبک را دو سال قبل توقیف کرد. مقامهای اندونزی آن زمان مدعی بودند که نفتکش ایرانی «اقدام به انتقال غیرمجاز محموله به یک شناور دیگر» کرده و همچنین «با نشت نفت، موجب آلودگی محیط زیست دریایی» شده است. ادعاهایی که ایران آنها را رد کرده است.
پس از بیش از دو سال کشمکش حقوقی، اندونزی این نفتکش را مصادره و با قیمت پایه حدود ۷۰ میلیون دلار به مزایده گذاشته است. اقدامی که بازتابهای بسیاری در ایران داشته.
واکنش ایران به سیاست فشار حداکثری؟
تکرار چنین رخدادهایی باعث شده تا برخی تحلیل گران آن را واکنش ایران به تحریمهای بینالمللی و سیاست فشار حداکثری به ویژه بر شبکه فروش نفت از سوی آمریکا و غرب بدانند. سیاستی که البته ممکن است با واکنش غربیها نیز مواجه شود.
به طور کلی نیز در سالهای اخیر، توقیف کشتیها پس از وقایع امنیتی از جمله حمله به کنسولگری ایران در سوریه، نوعی واکنش به فشارهای بینالمللی محسوب میشود. به طور مثال سپاه سال گذشته یک کشتی کانتینری را به دلیل ارتباط با اسرائیل توقیف کرده بود.
بازتابهای بینالمللی اقدام ایران
تحلیلگران منطقهای بر این باور هستند که این برخوردها بهطور ناگزیر پیامهایی سیاسی برای بازیگران منطقهای و فرامنطقهای دارد.
چراکه تنش نیز در تنگه هرمز و دریای عمان در ماههای اخیر افزایش یافته است. از یکسو تحرکات گروههای شبهنظامی در دریای سرخ و از سوی دیگر افزایش عبور ناوهای غربی در خلیج فارس باعث شده هر اتفاق دریایی ابعاد فراتر از یک پرونده تخلف پیدا کند.
رویترز، الجزیره و گاردین این رخدادها را در چارچوب کشاکش ایران با آمریکا و متحدانش بر سر صادرات نفت تحلیل کردهاند.
گاردین بر سابقه توقیف کشتیهای کرهجنوبی و بریتانیایی توسط ایران تأکید کرده و الجزیره آن را «پیام مستقیم تهران به غرب» توصیف کرده است. همزمان، ناوگان پنجم آمریکا گفته است «تحولات را از نزدیک زیر نظر دارد.»
اگرچه ایران تأکید دارد که توقیفهای اخیر بر اساس حکم قضایی و در چارچوب مبارزه با قاچاق سوخت انجام میشود، اما قرار گرفتن این رخداد در متن تنشهای ژئوپلیتیکی منطقه باعث شده اهمیت آن از یک عملیات امنیتی فراتر رود.
در چنین شرایطی، به نظر میرسد از یکسو تهران تلاش میکند نشان دهد کنترل بر آبراههای جنوبی و مقابله با قاچاق در اولویت است و از سوی دیگر، غربیها این اقدام را واکنشی به تحریمهای بینالمللی قلمداد میکنند. موضوعی که احتمالا پیامدهای بیشتری خواهد داشت.