کره‌شمالی در قرنطینه
ایران و کره‌شمالی ارتباط نزدیکی با هم دارند اما سطح روابط این دو کشور از نظر اقتصادی مطلوب نیست.
میزان مبادلات تجاری و اقتصادی این دو کشور، سالانه ٢٥ میلیون دلار است که بر مبنای دلار سه‌هزارو ٨٠٠ تومانی، رقمی معادل ٩٥ میلیارد تومان را شامل می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که مسئولان دو کشور، در هیچ‌یک از مراودات خود، مباحث تجاری و اقتصادی را در اولویت و سرفصل برنامه‌هایشان جای نداده‌اند اما شاید حضور یک‌هفته‌ای کیم یونگ‌‌نام، رئیس مجمع عالی خلق کره‌شمالی در ایران که برای حضور در مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری به کشورمان سفر کرده، آغازی بر همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، مقامات ایران و کره‌شمالی، پیش از این فقط دو بار درباره مباحث تجاری و اقتصادی گفت‌وگو کرده‌اند. دور نخست این گفت‌وگوها زمانی صورت گرفت که مقامات ایران و کره‌شمالی برای توسعه روابط اقتصادی، ارتباطات فناوری و تبادل دانشجو تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند. این تفاهم‌نامه در یازدهم شهریور ٩١ به امضا رسید و زمانی امضا شد که کیم‌یونگ‌نام، رئیس مجمع عالی کره‌شمالی به دعوت محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری وقت ایران به کشورمان سفر کرد.
٧٢ روز بعد و در ٢٣ آبان ٩١ نیز بهروز مرادی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری وقت ایران با لی‌ری‌یانگ‌نام، وزیر تجارت خارجی کره‌شمالی دیدار کرد و در این دیدار نیز درباره گسترش همکاری‌های تکنولوژی توافقی صورت گرفت. بیشتر صحبت‌های این دیدار به تلاش برای مبارزه با امپریالیسم اختصاص یافت. این مقام کره‌شمالی پنج روز بعد هم با مهدی غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت وقت ایران در سال ٩١ دیدار کرد و توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور را خواستار شد. با وجود این، ارتباطات تجاری ایران و کره‌شمالی هیچ‌گاه شکل نگرفت و روابط تجاری دو کشور در سطح ٢٥ میلیون دلار باقی ماند.
بازار کره شمالی در دست چین
کره‌شمالی بیش از آنکه یک کشور تولیدکننده باشد، مصرف‌کننده است. کشوری که سرشار از ذخایر سنگ معدن اورانیوم است و بیشتر مواد اولیه، تجهیزات نظامی و زغال‌سنگ صادر می‌کند. در مقابل، فرآورده‌های نفتی، زغال کک، ماشین‌آلات و مواد خوراکی از جمله بیشترین واردات این کشور فقیر و منزوی به شمار می‌روند. اصلی‌ترین شرکای تجاری کره‌شمالی، چین و روسیه هستند. روسیه مرز کوچکی با این کشور دارد اما چین توانسته بازار اصلی کره‌شمالی را به دست بگیرد. روابط تجاری این دو کشور به‌گونه‌ای است که چین با تسلط بر ٦٧,٢ درصد صادرات و ٦١.٦ واردات کره‌شمالی، رتبه نخست فعالیت تجاری با این کشور را کسب کرده است. تحلیلگران و گزارشگران بین‌المللی گزارش داده‌اند «کالاهای چینی در سرتاسر این کشور یافت می‌شوند و چین همه کالاهای مورد نیاز کره‌شمالی، از نفت گرفته تا غذا، اتوبوس یا حتی کاسه‌های دستشویی را نیز برای این کشور تأمین می‌کند». با وجود این، کره‌شمالی صنایعی مانند ماشین‌سازی، نیروگاه‌های برق، محصولات شیمیایی، معادن، متالورژی، نساجی، تولید غذا و گردشگری را در خود ایجاد کرده که همه این صنایع، نیازمند مواد اولیه هستند. به گفته کارشناسان، چین اکنون بیشترین سود را از بازارهای تجاری کره‌شمالی به جیب خود سرازیر می‌کند.
روابط تجاری ایران و کره‌شمالی در حد صفر
ایرانی‌ها هیچ‌گاه روی بازار کره‌شمالی سرمایه‌گذاری نکرده‌اند. این اتفاق دلایل مختلفی دارد. از یک سو کالاهای مناسبی برای حضور در این کشور تولید نمی‌شود و از سوی دیگر، ارتباطات جغرافیایی ایران و کره‌شمالی شرایط تجارت را فراهم نمی‌کند. مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین نیز این موضوع را تایید می‌کند. او می‌گوید: «ایران روابط تجاری خاصی با کره‌شمالی ندارد؛ ارتباطات این دو کشور، بیشتر به یک رابطه سیاسی و نظامی می‌انجامد که مباحث اقتصادی را دربر نمی‌گیرد». به گفته این فعال تجاری و اقتصادی، ارتباط‌نداشتن دو کشور، ناشی از ناتوانی ایرانی‌ها در برقراری ارتباط نیست؛ چراکه کره‌شمالی با هیچ‌یک از کشورهای دنیا به جز چین، ارتباط اقتصادی منسجمی ندارد. حریری ادامه می‌دهد: «کره‌شمالی بخش زیادی از مایحتاج روزمره خود را از چین تأمین می‌کند و گام‌های بلندی در حوزه تجارت خارجی با کشورهای دیگر برنداشته است».
او دلیل این ارتباط مستحکم تجاری میان چین و کره‌شمالی را نوعی تعادل‌بخشی در منطقه آسیاپاسیفیک عنوان می‌کند: «رابطه کره‌شمالی و چین، یک رابطه خاص است؛ چراکه رقابت شدیدی میان اردوگاه غرب شامل آمریکا، ژاپن و کشورهای دیگر از یک‌سو و چین از سوی دیگر در منطقه آسیاپاسیفیک وجود دارد؛ از سوی دیگر، چین معمولا با اکثر همسایگان خود بر سر مباحث مرزی اختلافاتی دارد و موضوع تایوان هم به‌تازگی تبدیل به بخش اصلی منازعات خارجی چین شده است؛ بر این اساس، چین کره‌شمالی را به‌عنوان یک لنگر تعادل در منطقه حفظ می‌کند تا بتواند استفاده‌های امنیتی و نظامی لازم را از این کشور داشته باشد». این فعال تجاری اعتقاد دارد شکل‌گیری ارتباط سیاسی - نظامی میان چین و کره‌شمالی سبب شده تا مباحث تجاری نیز تحت تأثیر قرار گیرند و ارتباط تجاری چین و کره‌شمالی با یکدیگر محکم باشد. او می‌گوید با فضای ایجادشده در منطقه آسیاپاسیفیک، ایران نمی‌تواند نقش چندانی در مراودات بین‌المللی برعهده بگیرد. به گفته او «ایران نمی‌تواند در ارتباطاتی که میان آمریکا و چین در آسیای شرقی شکل گرفته است، نقش‌آفرین باشد؛ چراکه چین و آمریکا به‌عنوان اقتصادهای برتر جهانی، منازعات این منطقه را هدایت می‌کنند و بنابراین ایران نه‌تنها نمی‌تواند، بلکه نباید وارد چنین مباحثی شود». این‌گونه است که فرصت تجارت با کره‌شمالی نیز از میان می‌رود.
کره‌شمالی نیازی به تجارت با ایران ندارد
ارتباط تجاری میان ایران و کره‌شمالی در حالی مطرح شده که به گفته بسیاری از کارشناسان، موضوع سود و زیان تجاری هم باید مورد توجه قرار گیرد. حریری برای پاسخ به این موضوع، ارتباط تجاری ایران و کره‌جنوبی را مثال می‌زند و می‌گوید: «ایران و کره‌جنوبی جزء شرکای اصلی تجارت هستند؛ این کشور در سال‌های اخیر جزء ١٠ شریک اصلی تجاری ایران به‌شمار رفته، چراکه ویژگی‌های اقتصادی کره‌جنوبی با ویژگی‌های اقتصادی ایران هم‌خوان است». آن‌گونه که او می‌گوید، «کره‌جنوبی از یک‌سو می‌تواند از ایران مواد اولیه و انرژی بخرد و از سوی دیگر می‌تواند کالاهای مورد نیاز ما را تأمین کند؛ اما اقتصاد کره‌شمالی یک اقتصاد بسته است که به داخل خودش می‌پردازد و با بیرون در ارتباط نیست». این فعال تجاری و اقتصادی درباره مذاکرات تجاری ایران و کره‌شمالی هم می‌گوید: «بسیار بعید است نفر دوم کشور کره‌شمالی برای انجام مذاکرات اقتصادی به ایران سفر کرده باشد؛ چراکه هیچ نوع همگونی اقتصادی و هیچ فضای همکاری تجاری میان ایران و کره‌شمالی وجود ندارد».
آن‌گونه که حریری توضیح می‌دهد، کالاهایی که ایرانی‌ها تولید می‌کنند، به درد کره‌شمالی نمی‌خورد: «نه کالاهایی که به دنیا می‌فروشیم دارای تکنولوژی بالایی است و نه از نظر کیفیت و قیمت می‌توانیم با کالاهای ساخته‌شده دنیا رقابت کنیم؛ مزیت صادراتی ما بیشتر انرژی است و مشتقاتی که از نفت به دست می‌آید؛ مابقی صادرات غیرنفتی ما هم به کشورهای عراق و افغانستان صادر می‌شود که بازارهای خوبی برای کشورمان به‌شمار می‌روند». به گفته او، افغانستان، عراق و امارات متحده عربی شرکای تجاری بهتری برای ایران هستند، چراکه به کالاهای ایرانی نیاز روزانه دارند.
حریری ادامه می‌دهد: «بیشتر صادرات ما از یک سو مواد خام است که به کشورهایی مانند چین، کره‌جنوبی و ترکیه صادر می‌شود تا آنها با استفاده از این مواد خام کالاهای موردنظر خود را تولید کنند و به کشورهای دیگر بفروشند و از سوی دیگر، افغانستان و عراق نیازمند کالاهای مصرفی روزمره هستند و به این کالاها نیز عادت دارند؛ در نتیجه، این کشورها جزء شرکای تجاری مطلوب ایران به‌شمار می‌روند و بهتر است تبادلات اقتصادی با این کشورها در اولویت باشد». این فعال حوزه تجارت تأکید می‌کند: «اقلامی که ما صادر می‌کنیم به درد کره‌شمالی نمی‌خورد؛ چراکه نه به مصرف آنها نیازی دارد و نه می‌تواند مواد خام را تبدیل به کالاهای دیگر کند و به فروش برساند؛ بنابراین در نهایت می‌توان گفت که ایران و کره‌شمالی شرکای تجاری خوبی برای یکدیگر نخواهند بود».
