از فنلاند تا ژاپن؛ عبده‌تبریزی الگوی ریکاوری ایران را با جهان مقایسه کرد

به گزارش اقتصاد آنلاین، حسین عبده‌تبریزی، پیشکسوت بازار سرمایه در همایش سالانه بازار سرمایه سخنان خود را با اشاره به الگو‌های متفاوت بازیابی اقتصادی آغاز کرد و نمونه فنلاند پس از فروپاشی شوروی را مثال زد؛ جایی که اقتصاد این کشور ظرف دو تا چهار سال توانست آسیب وابستگی صادراتی را جبران و به سطح پیش از بحران بازگردد. او سقوط بازار سهام ترکیه پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ و همچنین بازگشت اقتصاد ژاپن پس از سونامی ۲۰۱۱ را نیز مصادیقی از «بازیابی V» دانست؛ الگویی که در آن اقتصاد پس از شوک، با سرعت مسیر قبلی را دوباره طی می‌کند.

او در ادامه توضیح داد که الگوی «پله‌ای» نوع دیگری از بازیابی است؛ الگویی که به‌گفته او به‌روشنی در اقتصاد ایران قابل مشاهده است. عبده‌تبریزی گفت: «تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه و بودجه خانوار هنوز به سطح سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ بازنگشته‌اند. هر پله از این مسیر نیازمند اصلاحات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و همین امر دوره ریکاوری را طولانی می‌کند.»

تاب‌آوری؛ توان ادامه کار در بحران

عبده‌تبریزی سپس به مفهوم تاب‌آوری پرداخت و توضیح داد که تاب‌آوری به معنای نبود بحران نیست، بلکه توانایی ادامه کار در شرایط بحرانی است. به گفته او، بازار سرمایه زمانی تاب‌آور است که عملکرد اصلی خود را حفظ کند، دامنه اختلالات محدود شود، رفتار‌های پرریسک کنترل گردد و امکان بازگشت تدریجی به سطح پیش از بحران فراهم باشد.

او تاب‌آوری را در چند محور تشریح کرد و توضیح داد که قدرت نهاد‌های مالی، چارچوب مقرراتی، توان مالی بازیگران اصلی، استحکام شبکه‌ای بازار و کنترل رفتار هیجانی سهامداران، مجموعه‌ای از عواملی هستند که میزان مقاومت بازار را تعیین می‌کنند. عبده‌تبریزی در این بخش به نقش رسانه‌ها اشاره کرد و گفت مدیریت هیجان و جلوگیری از رفتار‌های توده‌وار بدون همراهی مطبوعات شبه‌ناممکن است.

ضعف‌های ساختاری و نقش متغیر‌هایی که بازیابی را کند می‌کنند

او در بخش دیگری از سخنان خود، برخی ضعف‌های ساختاری بازار سرمایه ایران را توضیح داد؛ از عمق کم بازار گرفته تا طولانی‌شدن دوره‌های افت. عبده‌تبریزی گفت وجود سازوکار‌هایی مانند حجم مبنا نیز یکی از عواملی است که سرعت بازیابی را کاهش می‌دهد و شوک‌های بازار را گسترده‌تر می‌کند.

او تأکید کرد در بسیاری از دوره‌های بحران، بازار سرمایه ایران با الگوی L شکل مواجه بوده است؛ الگویی که در آن پس از یک سقوط جدی، بازگشت به مسیر قبلی برای مدت طولانی رخ نمی‌دهد. عبده‌تبریزی رخداد‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ را یکی از مصادیق روشن این الگو دانست.

مقایسه با تجربه ژاپن؛ رکود طولانی‌مدت و بازگشت بسیار کند

او در ادامه تجربه ژاپن در دهه ۹۰ میلادی را نمونه دیگری از چنین وضعیت طولانی و فرساینده‌ای دانست؛ دوره‌ای که با رشد نزدیک به صفر، محدود شدن اثرگذاری سیاست پولی و ماندگاری اقتصاد در سطح پایین همراه بود. عبده‌تبریزی گفت برخی ابعاد این تجربه با مسیر اقتصاد ایران پس از سال ۱۳۸۴ مشابهت دارد.

نمونه‌هایی از نکول و آسیب‌های عملیاتی

در بخش دیگری از سخنرانی، او به نمونه‌هایی از نکول و اختلال در بازار‌های مالی ایران اشاره کرد؛ از نکول ارزی بانک‌ها در بازپرداخت سپرده‌ها گرفته تا بحران تحویل فیزیکی سکه در کارگزاری‌ها و همچنین مشکلات صندوق‌های درآمد ثابت در جریان جنگ اخیر. عبده‌تبریزی گفت این ضربه‌های عملیاتی و روانی، تاب‌آوری بازار را کاهش می‌دهد و اعتماد عمومی را فرسایش می‌بخشد.

عبده‌تبریزی در پایان هشدار داد: «انتقال بحران از بازار سرمایه به اقتصاد واقعی خطرناک‌تر است. هرچقدر بحران در بازار سرمایه مهار شود و به بخش واقعی سرریز نکند، مدیریت آن بسیار آسان‌تر خواهد بود.»