پیش‌بینی اکونومیست از خاورمیانه در سال ۲۰۲۶ / در صورت حمله اسرائیل به ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از انتخاب، تحلیلگران و متخصصان خاورمیانه معمولاً بر این باورند که اگر در پیش‌بینی‌ها بدبین باشند، احتمال خطایشان کمتر است. دو سال گذشته نیز تا حد زیادی این نگاه را تأیید کرده است. اما اخیراً نشانه‌هایی از امید دیده می‌شود. طرح صلح دونالد ترامپ اندکی آرامش به غزه آورده است. حملات آمریکا و اسرائیل علیه ایران به یک آتش‌افروزی منطقه‌ای منجر نشد. سوریه نیز به ورطه یک جنگ تمام‌عیار فرقه‌ای سقوط نکرده است.

در ادامه این مطلب آمده: حال، بهترین سناریوی ممکن را تصور کنید؛ جهانی که در آن تلاش کسانی که برای خاورمیانه‌ای آرام‌تر می‌کوشند، به ثمر می‌نشیند. این سناریو از غزه آغاز می‌شود: صلح شکننده در این منطقه حفظ می‌شود و ترامپ همچنان روی طرحش سرمایه‌گذاری می‌کند. به این ترتیب، کشور‌های عربی و مسلمان با اطمینان‌خاطر نیرو‌های حافظ صلح اعزام می‌کنند و «نیروی بین‌المللی تثبیت» (ISF) شکل می‌گیرد. اسلام‌گرایان سلاح‌های خود را کنار می‌گذارند، زیرا این تنها راه برای آغاز بازسازی غزه است. با تأمین مالی کشور‌های حوزه خلیج فارس، بازسازی شروع می‌شود. محمود عباس، رئیس‌جمهور فلسطین، جای خود را به مروان برغوثی می‌دهد؛ او اصلاحات وعده‌داده‌شده تشکیلات خودگردان را آغاز می‌کند و اسرائیل نیز اجازه می‌دهد این تشکیلات اداره غزه را بر عهده گیرد.

در همین حال، در اسرائیل، اپوزیسیون علیه ائتلاف بنیامین نتانیاهو متحد می‌شود و انتخابات دولتی میانه‌رو و گسترده از دل آن بیرون می‌آورد. ملی‌گرایان مذهبی راست افراطی که دچار تفرقه شده‌اند، حتی وارد کنست نمی‌شوند. دولت جدید با سوریه و لبنان پیمان عدم‌تجاوز امضا می‌کند و برای پیشبرد روند صلح با فلسطینی‌ها متعهد می‌شود تا بتواند در مسیر عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی گام بردارد.

امید همیشه وجود دارد. بااین‌حال، خوش‌بین‌ها—از جمله اکونومیست—بار‌ها اشتباه کرده‌اند. پس اگر این‌بار هم بدبین‌ها درست از آب درآیند چه؟ اشتیاق برای صلح در میان گروه‌های کلیدی کاهش یافته است: تنها یک‌پنجم اسرائیلی‌ها اکنون از تشکیل دولت فلسطینی حمایت می‌کنند. حدود ۴۵ درصد فلسطینی‌ها موافق آن هستند، اما اکثریت قاطع آنان با خلع سلاح حماس مخالف‌اند. حماس نیز با تکیه بر همین واقعیت، در این سناریو از کنار گذاشتن سلاح‌ها سر باز می‌زند. این گروه کنترل غزه را حفظ می‌کند و خود را بار دیگر به «مقاومت مسلحانه» متعهد می‌سازد. در نتیجه، هیچ کشوری نیرو برای ISF اعزام نمی‌کند و تا بهار، دولت اسرائیل—که همچنان تحت رهبری نتانیاهو است—رئیس‌جمهور آمریکا را مجاب می‌کند که چاره‌ای جز ازسرگیری جنگ در غزه ندارد. ترامپ که از تلاش برای مذاکره در مراحل پایانی طرح خود خسته و دلزده شده، تسلیم می‌شود و توجهش را به جای دیگری معطوف می‌کند. ازسرگیری جنگ موجب موجی از آوارگان به سوی مصر می‌شود و مصر نیز صحرای سینا را دوباره نظامی‌سازی می‌کند.

نتانیاهو از این حواس‌پرتی ترامپ استفاده می‌کند و دور دوم حملات علیه ایران را آغاز می‌کند؛ این‌بار ایران در پاسخ به بحرین و امارات متحده عربی موشک شلیک می‌کند. امارات، بحرین و مراکش روابط خود با اسرائیل را تعلیق می‌کنند و «پیمان ابراهیم» فرو می‌پاشد. تهران تصمیم می‌گیرد به‌طور مخفیانه بمب هسته‌ای بسازد. در همین حین، در سوریه، پس از دور دیگری از خونریزی فرقه‌ای، کرد‌ها و دروزی‌ها تلاش می‌کنند از این کشور جدا شوند. با اشاره به «وخامت شرایط امنیتی منطقه»، نتانیاهو انتخابات را به تعویق می‌اندازد. او که همچنان به متحدان راست افراطی خود وابسته است، سرکوب‌ها در کرانه باختری را شدیدتر می‌کند و همین امر موجب شعله‌ور شدن یک انتفاضه جدید می‌شود.

نه جایی برای خوش‌بینی کور وجود دارد، اما باید امید را حفظ کرد

در واقع، محتمل‌ترین سناریو چیزی میان این دو حالت افراطی است. در غزه جنگ از سر گرفته نمی‌شود، اما بازسازی هم عملاً آغاز نمی‌شود. نیروی حافظ صلح تشکیل نمی‌شود. حماس به نیرو‌های اسرائیلی حمله می‌کند و اسرائیل نیز با حملات مکرر پاسخ می‌دهد. دولت تکنوکرات جدید غزه فقط به‌صورت اسمی حکومت می‌کند. اسرائیل کنترل نیمی از نوار غزه و بخش‌هایی از لبنان و سوریه را حفظ می‌کند. تعداد کمی از آوارگان به مصر می‌گریزند، اما بیشتر غزه‌ای‌ها در محاصره گرفتار می‌مانند.

انتخابات اسرائیل به بن‌بست دیگری منجر می‌شود. نتانیاهو اکثریت به دست نمی‌آورد، اما، چون اپوزیسیون نمی‌تواند ائتلاف تشکیل دهد، او همچنان به‌عنوان نخست‌وزیر «سرپرست» در قدرت می‌ماند. این دولت اقلیت با سوریه پیمان عدم‌تجاوز امضا می‌کند، اما با لبنان نه. هیچ پیشرفتی نیز در مسیر عادی‌سازی با عربستان حاصل نمی‌شود. خامنه‌ای—که در این سناریو هنوز زنده است—نیمه‌دلانه مذاکرات هسته‌ای با آمریکا را پیش می‌برد، اما این مذاکرات به جایی نمی‌رسد.

اسرائیل تلاش می‌کند ترامپ را مجاب کند تا بار دیگر به ایران حمله کند، با امید سرنگونی حکومت، اما ترامپ نمی‌پذیرد.

در سال ۲۰۲۶ همه‌چیز به‌خوبی پیش نخواهد رفت—این قطعی است. اما بدترین‌ها نیز شاید رخ ندهد. جایی برای خوش‌بینی ساده‌لوحانه نیست، اما همچنان باید امید را حفظ کرد؛ زیرا همیشه کسانی خواهند بود که آینده‌ای بهتر را می‌بینند. «آن‌هایی را که خواستار صلح‌اند فراموش نکنید»، محمود درویش، یکی از بزرگ‌ترین صدا‌های فلسطین، چنین خواسته بود؛ و همان‌طور که یکی از برجسته‌ترین شاعران اسرائیل، یهودا عَمِخای، التماس کرده بود: «بگذار مانند گل‌های خودرو، ناگهان بیاید—زیرا دشت به آن نیاز دارد: صلحِ‌خودرو».