بیانیه کشورهای عرب سوژه‌ای تبلیغاتی برای ایران‌هراسی است/ اروپا از ایران‌هراسی برای صادرات بیشتر سلاح استفاده می‌کند
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین، با اشاره به بیانیه اخیر وزرای خارجه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس تأکید کرد که تکرار مواضع علیه ایران موضوع تازه‌ای نیست و بیشتر جنبه تبلیغاتی و رسانه‌ای دارد. او در عین حال تاکید کرد که ایران نباید صرفاً به محکوم کردن این بیانیه‌ها بسنده کند، بلکه باید با طراحی راهکارهای هوشمندانه در اندیشکده‌ها و گره زدن منافع خود با کشورهای منطقه، مسیر همکاری‌های واقعی را پیش ببرد تا از فضای ایران‌هراسی و بهره‌برداری سیاسی کشورهای غربی جلوگیری شود.
به گزارش اقتصادآنلاین، بیانیه شورای همکاری خلیج‌فارس و وزرای خارجه اتحادیه اروپا، با واکنش تند وزارت خارجه ایران همراه شده است. در این بیانه بار دیگر ادعاهایی علیه تمامیت ارضی ایران و جزایر سه‌گانه ایرانی یعنی ابوموسی، تنب‌بزرگ و تنب کوچک مطرح شده است.
در بخش دیگری از بیانیه نیز ادعا شده که ایران باید برنامه «پهپادی و هسته‌ای» خود را متوقف کند. اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این بیانیه ادعاهای مطرح‌شده را سیاسی و بی‌پایه خوانده و بر حاکمیت «بلامنازع» و همیشگی ایران بر جزایر ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی به‌عنوان «بخش لاینفک» از قلمرو سرزمینی ایران تاکید کرده است.
اما این چنین بیانیه‌هایی که در سال‌های گذشته به شکل مستمر تکرار شده، چه پیامدی برای ایران دارد؟ ایران چگونه می‌تواند در مواجهه با این بیانیه‌ها از پاسخ‌های تند فراتر رود و شرایط را تغییر دهد؟ حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین به این پرسش‌ها پاسخ می دهد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
سوژه‌ای تبلیغاتی برای ایران‌هراسی
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو درباره بیانیه اخیر وزرای خارجه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس گفت: کلیشه‌های متعددی در این زمینه مطرح می‌شود، یعنی این بیانیه نه اولین است و نه آخرین خواهد بود.
او افزود: «شورای همکاری خلیج فارس هم در بیانیه‌های داخلی خودش و هم در بیانیه‌هایی که با کشورهایی مثل چین، روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا صادر کرده، در سال‌های اخیر همین حرف‌ها را تکرار کرده است. تکرار این مواضع به این دلیل است که می‌خواهند یک سوژه تبلیغاتی درست کنند و علیه ایران فضاسازی کنند. این رویکرد اگرچه با روند عادی‌سازی روابط ایران با عربستان سعودی یا با امارات هم‌خوانی ندارد، اما متأسفانه همچنان ادامه دارد و مسیر غلطی است.
بهشتی‌پور ادامه داد: حالا یک بخش رسانه‌ای هم در این قضیه داریم که به نظر من آن بیانیه یا موضع‌گیری وزارت خارجه بیشتر جنبه رسانه‌ای دارد و با تکرار همان حرف‌هایی همراه است که بارها درباره موضوع جزایر زده‌اند. اینکه مسئله مربوط به حاکمیت ملی ماست و ما نیازی نمی‌بینیم در این مورد گفت‌وگو کنیم. آن‌ها حق مداخله ندارند و این موضوع بارها در اطلاعیه‌ها و موضع‌گیری‌های مختلف مطرح شده است.
صادرات ۵۰۰ میلیاردی اسلحه اروپا به منطقه
این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به ابعاد دیگر موضوع اظهار کرد: از طرف دیگر، کشورهای اروپایی خودشان کشورهای خلیج فارس را به محل صادرات انواع و اقسام اسلحه تبدیل کرده‌اند. انواع تجهیزات نظامی فرانسوی، آلمانی و انگلیسی به عربستان سعودی، امارات، قطر، عمان و کویت فروخته شده است. این‌ها را نادیده می‌گیرند، اما در مورد برنامه موشکی ایران که در واقع یک وسیله دفاعی است و هرگز ایران کشور متجاوزی نبوده و همواره از خود دفاع کرده، جنجال به‌راه می‌اندازند.
او تصریح کرد: آن‌ها بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود، درباره مسئله‌ای صحبت می‌کنند که کاملاً جنبه دفاعی دارد. در حالی‌که همین کشورهای اروپایی و آمریکا طی سال گذشته، طبق برآورد مرکز تحقیقاتی سیپری در سوئد، حدود ۵۰۰ میلیارد دلار سلاح فروخته‌اند. این رقم واقعاً موازنه قوا را در منطقه بر هم می‌زند. این مسائل را نادیده می‌گیرند ولی در مورد ایران و موشک‌های ایران موضع می‌گیرند. کاملاً روشن است که این فضاسازی و اظهارات، کلیشه‌ای و تکراری است.
بهشتی‌پور تأکید کرد: به نظر من آنچه مهم است این است که ایران باید تلاش کند علیرغم همه این بدزبانی‌ها و گفتارهای نادرست، همکاری‌های منطقه‌ای را با کشورهای همسایه در خلیج فارس دنبال کند و اجازه ندهد این کشورها از فضای ایران‌هراسی برای فروش بیشتر سلاح استفاده کنند.
اتحاد کشورهای عرب علیه ایران
او در ادامه در پاسخ به این پرسش که چگونه کشورهای عربی با وجود اختلافات متعدد در مسائل مختلف، در موضوع ایران موضعی هماهنگ اتخاذ می‌کنند، گفت: در عالم واقع این کشورها یکدست نیستند، حتی در موضوع ایران هم مواضع متفاوتی دارند. برای مثال موضع عمان بسیار متفاوت است از موضع عربستان سعودی، یا موضع قطر متفاوت است از موضع امارات. این تفاوت در برخورد با ایران کاملاً مشهود است.
این کارشناس مسائل منطقه افزود: البته همان‌طور که گفته شد، این کشورها در بسیاری از موضوعات با هم اختلاف دارند، اما در بیانیه‌های مشترک مرتب این موضوع، مثلاً درباره جزایر سه‌گانه، تکرار می‌شود. نکته این است که نباید نسبت به این بیانیه‌ها بی‌تفاوت بود. وقتی آن‌ها بیانیه صادر می‌کنند، ما هم باید بیانیه بدهیم و پاسخ دهیم. این کار در حد وزارت خارجه انجام می‌شود، اما از نظر کار رسانه‌ای و حرفه‌ای به نظر من باید دید تا کی قرار است همین مسیر تکراری ادامه پیدا کند.
او ادامه داد: آیا باید همیشه فقط بگوییم این مسئله مربوط به حاکمیت ملی ماست و ما حاضر به مذاکره درباره آن نیستیم و بعد هم محکوم کنیم و تمام؟ این روند تا کی باید ادامه یابد؟ باید برای آن فکری کرد. به نظر من این مسئله باید در اندیشکده‌ها بررسی شود. من خودم دو سه طرح در این زمینه ارائه داده‌ام اما هیچ‌وقت اجرایی نشده و رسانه‌ای هم نکردم، چون اول باید به یک اجماع فکری رسید.
چه باید کرد؟
بهشتی‌پور با بیان اینکه راهکارهایی وجود دارد گفت: ما باید تلاش کنیم منافع خود را با منافع کشورهای منطقه گره بزنیم. وقتی این کشورها منافع مشترک با ما پیدا کنند، حمایت بیشتری از یکدیگر خواهند داشت. تا زمانی که تعارضات و تضادها بین آن‌ها بیشتر باشد، این وضعیت به نفع اسرائیل و آمریکاست. آن‌ها همواره بر اتحاد عربی تأکید می‌کنند، اما این حرف‌ها کلیشه‌ای و بدون راه‌حل است.
او تأکید کرد: اگر ما بخواهیم به راه‌حل برسیم، مهم‌ترین کار این است که منافع کشورمان را با منافع این کشورها در چارچوب همکاری‌های واقعی گره بزنیم. حال پرسش این است که در شرایط تحریم و در حالی‌که با آمریکا اختلاف داریم، چگونه باید این طراحی را انجام داد؟ پاسخ این است که این کار در مرحله اول نباید رسانه‌ای باشد. باید در اندیشکده‌ها خوب بررسی و پخته شود.
بهشتی‌پور اضافه کرد: وقتی به یک تفاهم جمعی یا توافق فکری میان اندیشکده‌ها رسیدیم، آن‌وقت تازه باید رسانه‌ها وارد عمل شوند. متأسفانه ما مسیر را طوری پیش می‌بریم که به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم. فقط محکوم می‌کنیم و آن‌ها هم از این فضا برای تکرار مواضع خود استفاده می‌کنند. البته نباید بی‌تفاوت بود، بلکه باید در برابر هر موضع‌گیری پاسخ دقیق و حساب‌شده‌ای داد. با این حال، اگر واقع‌بین باشیم، باید این موضوع را به سطح تصمیم‌سازی علمی و کارشناسی ببریم تا راهی عملی برای کاهش تنش‌ها پیدا شود.