اعتراضات در گرجستان؛ دولت در مدار روسیه، اپوزوسیون با اتحادیه اروپا

به گزارش اقتصادآنلاین، تفلیس، این روزها صحنه اعتراضاتی گسترده و پرتنش است. اعتراضاتی که در آن هزاران نفر با پرچم‌های گرجستان و اتحادیه اروپا به خیابان‌ها آمده‌اند. معترضان می‌گویند که هدف آن‌ها جلوگیری از «لغزش گرجستان به سوی مدار روسیه» و دفاع از چشم‌انداز عضویت در اتحادیه اروپا است. 

ماجرا از کجا آغاز شد؟

بحران سیاسی گرجستان به انتخابات سال گذشته بازمی‌گردد؛ زمانی که حزب حاکم «رویای گرجی» پیروزی خود را اعلام کرد. اپوزیسیون اما نتایج را ساختگی خواند و روند انتخابات را غیرشفاف و مهندسی‌شده دانست. از آن زمان، دولت روند مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا را متوقف کرد. تصمیمی که خشم گسترده اجتماعی را برانگیخت.

با گسترش نارضایتی‌ها، اعتراضات در گرجستان آغاز شد و سپس شبانه و روزانه در تفلیس ادامه یافت. اما هر موج اعتراضات با سرکوب شدیدتری همراه بوده است. بازداشت رهبران مخالف، تعطیلی رسانه‌های مستقل، جریمه‌های سنگین برای معترضان و تصویب قوانینی که منتقدان می‌گویند کپی‌برداری از قوانین محدودکننده روسیه است.

تصاویری از خیابان‌های تفلیس

در اعتراضات اخیر که همزمان با برگزاری انتخابات محلی برگزار شد، معترضان با لباس‌های سیاه، ماسک ضدگاز و کلاه ایمنی به میدان آمدند تا کمتر شناسایی شوند. خیابان روستاولی، قلب تپنده اعتراضات، به صحنه‌ای شبیه نبرد بدل شد؛ جایی که پلیس با آب‌پاش و گاز فلفل به استقبال جمعیت رفت.

گروهی از معترضان به سوی کاخ ریاست‌جمهوری حرکت کردند و کوشیدند وارد محوطه شوند. پلیس ضدشورش با خشونت واکنش نشان داد و پنج نفر از جمله پائاتا بورچولادزه، خواننده مشهور اپرا و یکی از رهبران اعتراضات، بازداشت شدند. در نتیجه این درگیری‌ها، ۲۱ پلیس و شش معترض زخمی و روانه بیمارستان شدند.

یکی از جوانان معترض به نام «ایراکی»، پس از فرار از صحنه به خبرنگاران گفت: «هدف ما حمله به کاخ نبود. اما ناگهان پلیس نقاب‌دار رسید، گاز را پخش کرد و همه چیز به هرج‌ومرج کشیده شد.»

دموکراسی یا بازگشت به گذشته؟

اپوزیسیون این اعتراضات را «انقلاب مسالمت‌آمیز» و تلاشی برای «نجات دموکراسی» در کشوری می‌داند که قانون اساسی‌اش عضویت در اتحادیه اروپا را هدف استراتژیک اعلام کرده است. اما حزب حاکم با شعار «حفظ ثبات» در مناطق روستایی همچنان پایگاه قدرتمندی دارد و می‌کوشد خود را ضامن آرامش کشور معرفی کند.

این دوگانگی آشکار است. در شهرها و به‌ویژه میان جوانان، دولت به «رویای روسی» شهرت یافته است؛ لقبی که کنایه‌ای به نزدیکی روزافزون حزب حاکم به سیاست‌های کرملین است. اما در حاشیه شهرها و مناطق سنتی‌تر، بسیاری مردم باور دارند همین دولت است که می‌تواند کشور را از هرج‌ومرج سیاسی دور نگه دارد.

ابعاد ژئوپلیتیک اعتراضات گرجستان

گرجستان، کشوری کوچک در قفقاز جنوبی، برای غرب و روسیه اهمیتی فراتر از اندازه‌اش دارد. قرار گرفتن در شاهراه انرژی و نزدیکی به دریای سیاه باعث شده هر تغییر سیاسی در تفلیس بازتابی وسیع در منطقه پیدا کند. توقف گفت‌وگوهای الحاق به اتحادیه اروپا، نه تنها سرخوردگی اجتماعی ایجاد کرده بلکه به معنای تقویت دست مسکو در قفقاز جنوبی است.

از سوی دیگر، اتحادیه اروپا و نهادهای ناظر بین‌المللی که پیش‌تر بر انتخابات محلی گرجستان نظارت می‌کردند، این بار غایب بودند. دولت اجازه نظارت به این گروه‌ها را نداد و نبود نظارت خارجی، باعث شده تا اعتراضات اپوزیسیون درباره سلامت انتخابات را جدی‌تر جلوه کند.

اعتراضات به کجا می‌رسد؟

اعتراضات گسترده در تفلیس یادآور تجربه‌های پیشین این کشور، از جمله «انقلاب رز» در سال ۲۰۰۳ است. اگرچه معترضان امروز نیز از «انقلاب مسالمت‌آمیز» سخن می‌گویند، اما خشونت در خیابان‌ها و بازداشت‌های گسترده نشان می‌دهد مسیر به‌سوی اصلاحات یا تغییر سیاسی در گرجستان آسان نخواهد بود.

به نظر می‌رسد که جامعه گرجستان در یک دو راهی قرار گرفته است؛ یک راه باقی‌ماندن در مدار اتحادیه اروپا است و راه دیگر قرارگرفتن در سایه نفوذ روسیه.