حرکت بر لبه خاموشی
آیا گرما به تعطیلی در برخی از استان‌ها منجر می‌شود؟ این سوالی است که با اوج‌گیری دمای هوا و افزایش مصرف برق در هفته جاری بیش از گذشته مطرح می‌شود.
اخیرا مدیرعامل شرکت توانیر گفته است:«در صورت عدم مدیریت مصرف، خاموشی قطعی در انتظار مناطق گرمسیر، استان‌های شمالی و پایتخت خواهد بود.» این در حالی است که مسئولان تمام تلاش خود را می‌کنند تا کشور به این وضعیت نرسد، چرا که قطع برق در برخی نقاط کشور تحمل گرما را سخت و حتی شاید غیر ممکن می‌کند. در این بین بار دیگر بحث کاهش ساعات اداری یا حتی تعطیلی ادارات دولتی مطرح شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، شبکه برق در سال جاری مصرف برق ۵۵هزار و ۳۶۴ مگاواتی را در روز ۱۴ تیر که حکایت از رشد هفت‌درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشت، پشت سر گذاشت. این رکوردشکنی به دلیل شکستن رکورد افزایش دما بود. سازمان هواشناسی کشور هفته گذشته پیش‌بینی کرد دمای هوا از شنبه هفتم مرداد تا سه‌شنبه دهم مرداد افزایش پیدا می‌کند. به دنبال آن، وزارت نیرو نیز در اطلاعیه‌ای به همه شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع برق کشور شرایط «آماده باش» را اعلام کرد.
مدیرعامل شرکت توانیر تاکید کرده است: مجموعه صنعت برق در صورت رعایت مدیریت مصرف توسط مشترکان، هیچ‌برنامه‌ای جهت اعمال خاموشی نخواهد داشت. اوج مصرف برق در روزهای گذشته برای چندمین بار از مرز پیک سال گذشته عبور کرده، طوری که در بالاترین نقطه خود به ۵۵هزار و ۴۰۰ مگاوات رسید. بنابه گفته مسئولان تداوم رشد پیک معنایی جز راه رفتن روی لبه تیغ نخواهد داشت. مصرف انرژی در کشور ما 4/5 برابر دنیاست و این بسیار نگران‌کننده است. ما 14 برابر ژاپن انرژی مصرف می‌کنیم و 33درصد از مصرف برق کشور در بخش خانگی است. برخی کارشناسان معتقدند یارانه انرژی تنها باید به انرژی در بخش تولید و صنعت تعلق بگیرد که ارزش افزوده حاصل می‌کنند. مصرف انرژی در خانه‌ها جز اتلاف آنها چیزی نیست، پس باید به قیمت واقعی و بدون یارانه محاسبه شود، تا علاوه بر تامین مالی تجهیزات و سرمایه‌گذاری بیشتر در امر تولید برق، به صرفه‌جویی و مدیریت مصرف کمک شود. اکنون باید۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ مگاوات صرفه‌جویی در پیک روز توسط مشترکان صورت بگیرد تا شاهد خاموشی در کشور نباشیم، اما اگر به مدیریت مصرف توجه ویژه‌ای نشود، قطعا دچار مشکلاتی جدی خواهیم شد.
کنترل مصرف برق
میزان صرفه جویی مشترکان بخش خانگی در مصرف برق در ساعات پیک در روز جمعه گذشته، به حدود شش‌درصد رسید و این حرکت مردمی کم‌سابقه موجب شد به‌رغم افزایش دمای هوا در روز جمعه نسبت به روزهای قبل، شاهد کاهش محسوس پیک مصرف برق باشیم. این همکاری‌ها می‌تواند به صورت تنظیم کولرهای گازی روی 25 درجه سانتیگراد و کولرهای آبی روی دور کند و البته پرهیز از استفاده وسایل پرمصرف مانند لباسشویی، ظرفشویی و غیره در این ساعت‌ها باشد. روز جمعه اوج مصرف برق به دلیل تعطیلی اداره‌ها و برخی صنایع با کاهش نزدیک به سه‌هزار و 600 مگاواتی روبه‌رو شد و عدد 48هزار و 370 مگاوات را ثبت کرد.
این میزان مصرف حدود 300 مگاوات کمتر از مدت مشابه پارسال است. این آمارها نشان می‌دهد اداره‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی می‌توانند نقشی ویژه در گذر از روزهای اوج مصرف برق داشته باشند؛ در این ارتباط هیات وزیران هفتم تیرماه امسال همه وزارتخانه‌ها، موسسه‌ها و شرکت‌های دولتی، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی غیردولتی و بنگاه‌های تولیدی را مکلف کرد در فصل تابستان به‌گونه‌ای مدیریت کنند که مصرف برق آنها نسبت به مدت مشابه پارسال حداقل 10درصد کاهش یابد. همچنین قرار است دمای محیط کار حداقل روی 25 درجه سانتیگراد تنظیم و سیستم‌های سرمایشی و روشنایی پس از پایان وقت اداری از مدار خارج شود.
سهم حدود هفت‌درصدی دستگاه‌های اجرایی از کل مصرف انرژی کشور سبب می‌شود که با اجرای مصوبه دولت درباره کاهش 10درصدی مصرف برق، میزان مصرف دستگاه‌های اجرایی چهار‌هزار مگاوات در روز کاهش یابد. البته صنعت برق هنوز از نتایج اجرای این بخشنامه رضایت ندارد و همکاری سازمان‌ها، اداره‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی را در کاهش مصرف در زمان اوج بار، کمرنگ توصیف می‌کند.
زیان‌های اقتصادی خاموشی
در جریان پیشنهاد برخی کارشناسان برای کاهش ساعت کاری اداره‌ها و یا تغییر ساعت سازمانی در روزهای گرم برای کاهش مصرف انرژی، باید به ضرر و زیان اقتصادی این پیشنهاد هم توجه کرد. تعطیلاتی که به شکل قانونی در تقویم کشور انعکاس یافته یا به صورت غیررسمی و بنا به صلاحدیدهای دولت در طول سال اعمال می‌شود، یکی از چالش‌های پیش روی اقتصاد ایران معرفی شده است. زیستن در عصر ارتباطات، دنیای ما را به مکانی تبدیل کرده که فاصله زمانی و مکانی در سرتاسر جهان بی‌معنی است. یکی از شاخصه‌های اصلی این عصر، سرعت انتقال است. این سرعت در کارهای مختلفی مصداق دارد. معاملات بانکی، واردات و صادرات، صنایع مختلف، خرید و فروش، تولید و سایر بخش‌های بازار همه در زنجیره‌ای متصل به هم کار می‌کنند و دولت مسئولیت عمده‌ای در گردش این چرخه دارد. اگر ادارات حتی برای یک روز در کشور تعطیل باشند، این چرخه دچار اختلالات فراوان خواهد بود. از طرفی مساله ارتباط با دنیا مطرح است.
باید توجه داشت که در کشور ما، تعطیلی رسمی روز جمعه است، در حالی که در اغلب نقاط جهان این تعطیلی در روز یکشنبه است. با توجه به تفاوت تعطیلات ما و سایر کشورهای جهان، فقط روزهای دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه می‌توانیم با اقتصاد دنیا ارتباط داشته باشیم. تعطیلات به‌طور کلی سبب ضرر و زیان اقتصادی بنگاه‌ها می‌شود. از سویی دیگر، دولتی بودن اقتصاد ایران نیز این زیان را پررنگ‌تر کرده است. با توجه به سهم بالایی که دولت در اقتصاد ایران دارد، بخش عمده‌ای از این زیان به دولت تحمیل شده است و به‌طور حتم در سال‌های آتی به افزایش کسر بودجه دولت منجر می‌شود. البته دولت با توجه به امکاناتی مانند استقراض از سیستم بانکی و استفاده از درآمد نفت توان پوشاندن این هزینه‌ها را خواهد داشت، ولی در حقیقت این نوع عملکرد به معنی اتلاف منابع ملی است. بر اساس آخرین برآورد از اقتصاد تهران، به ازای یک روز تعطیلی، کارفرمایان 80میلیارد تومان حقوق و دستمزد به کارگران می‌پردازند، در حالی که آنها کاری انجام نمی‌دهند. دولت موظف است به ازای روزهایی که کشور را به دلایل مدیریتی و غیرارادی تعطیل می‌کند، خسارت بخش خصوصی را بپردازد، در حالی که چنین اتفاقی در کشور نمی‌افتد. این نکته حائز اهمیت است که برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی (WTO) باید برای روزهای تعطیل چاره بیاندیشیم، چرا که با 21 روز تعطیلی رسمی و نیز افزوده شدن برخی تعطیلات اجباری به نوعی اقتصاد با ایست مواجه خواهد شد.
یکی دیگر از تاثیرات منفی تعطیلات نبود مدیریت زمان با توجه به شرایط اقتصادی است. تعطیلی بانک‌ها و ادارات، عدم پرداخت تعهدات مالی را در پی خواهد داشت و خسارات ناشی از آن بخش بازرگانی و تجاری کشور را در سطح داخلی و بین‌المللی با مشکلات فراوانی مواجه می‌کند. دولت باید شرایطی را فراهم کند تا نهادهای بزرگ اقتصادی کشور و بخش خصوصی در تصمیم‌گیری برای چگونگی تعطیلاتشان مستقل عمل کنند. همچنین دولت باید طرح ویژه‌ای برای باز بودن بانک‌ها و ادارات مالی کشور حتی در تعطیلات رسمی ارائه دهد. نبض اقتصاد، بورس و بازار سنتی است. وقتی بازار سنتی تعطیل می‌شود، بخش بزرگی از شریان اقتصادی کشور قطع می‌شود و فردای روز تعطیل نیز بلافاصله بورس روشن نمی‌شود و مبادلات حدود یک نصف روز توقف دارند تا اوج بگیرند. با توجه به تمام آنچه گفته شد، باید تبعات مثبت و منفی تعطیلی ادارات برای صرفه‌جویی در مصرف برق را در کنار هم به دقت سنجید و اگر کار ادارات به اندازه مصرف انرژی به صرفه نیست و صرفه اقتصادی در تعطیلی ادارات است، به این کار اقدام شود.
