معادله دومجهولی بنزین

این مساله افزایش واردات بنزین را اجتناب‌ناپذیر ساخته است تا بار دیگر گزینه‌های سهمیه‌بندی یا افزایش قیمت برای کنترل مصرف بنزین، روی میز تصمیم‌گیری‌ها بیاید.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام‌جم، از سال 94 که دولت اقدام به حذف سهمیه‌بندی بنزین کرد، کارشناسان نسبت به بازگشت روند رشد بی‌رویه مصرف بنزین هشدار دادند، اما به این هشدارها بی‌توجهی شد و کارت سوخت هم با سیاست‌های وزارت نفت، به بایگانی سپرده شد. این در حالی است که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد اجرای سهمیه‌بندی بنزین با استفاده از سامانه کارت سوخت از سال 1386، منفعت اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم آن حدود 100 میلیارد دلار بود که 75 میلیارد دلار آن، ناشی از کاهش مصرف و واردات بنزین بود.

پیشنهاد همیشگی کارشناسان

همان‌طور که بارها اعلام شده و اکنون هم مسئولان وزارت نفت به آن اذعان دارند، برای کنترل مصرف بنزین دو راهکار مطرح است. راهکار آسان‌تر اما پرهزینه، افزایش قیمت بنزین و به اصطلاح سیاست‌های قیمتی است، اما راهکار دیگر که می‌تواند با کمترین هزینه، نتیجه دلخواه را به بار آورد سیاست‌های غیرقیمتی (سهمیه‌بندی بنزین) است که تجربه موفق اجرای آن در سال‌های قبل را شاهد بودیم.

اما تصمیم دولت یازدهم در حذف سهمیه‌بندی بنزین در سال 94، واکنش‌های جدی را به همراه داشت که مهم‌ترین این واکنش‌ها هشدار در مورد صعودی شدن مصرف بنزین در کشور بود؛ با این حال، مسئولان وزارت نفت به هشدارها توجهی نکردند.

کارشناسان معتقدند اگر طرح سهمیه‌بندی بنزین دوباره اجرا نشود، در سال‌های بعد شاهد مصرف روزانه بیش از صد میلیون لیتری بنزین هم خواهیم بود و در این شرایط حتی اگر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به‌طور کامل راه‌اندازی شود، باز هم باید روزانه چندین میلیون دلار ارز را از کشور برای واردات بنزین خارج کنیم و هرگز کشور با این رویه در تولید بنزین خودکفا نخواهد شد.

سهمیه‌بندی ضروری است

مجید ناصری‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره کنترل مصرف بنزین گفت: ایران هم دارای دانش فنی برای خودکفایی در حوزه بنزین است و هم توانایی و امکانات را برای این کار در اختیار دارد اما با وجود ظرفیت بالای این حوزه، همچنان واردکننده بنزین هستیم.

وی افزود: برخی مقامات دولتی در زمان انتخابات هر روز بحث ساخت و تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس را مطرح می‌کردند، اما بعد از انتخابات، دوباره این پروژه رها شد.

ناصری‌نژاد با بیان این‌که آمار تولید پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس شفاف نیست، ادامه داد: بنزین یک کالای استراتژیک است که خودکفایی آن دغدغه دولت و مجلس است، اما راهکارهایی که اجرا می‌شود موقتی بوده و پاسخگوی نیاز کشور نیست.

نماینده مردم شادگان خوزستان اضافه کرد: مصرف بنزین در کشور روند صعودی دارد که این موضوع به یک نگرانی تبدیل شده است. به نظر می‌رسد دولت باید همان سیستم سهمیه‌بندی را احیا کند و استفاده از کارت‌های سوخت را در دستور کار قرار دهد. با استفاده از این روش مصرف کنترل خواهد شد.

وی با اشاره به پایش اطلاعات از طریق استفاده کارت سوخت تاکید کرد: برخی مقامات دولتی در گذشته عنوان کردند که اگر بنزین تک‌نرخی شود مصرف کنترل خواهد شد، اما شاهد بودیم که این‌طور نشد.

این نماینده مجلس تصریح کرد: خودروهای داخلی میزان مصرف بالایی نسبت به استانداردهای جهانی دارند و استاندارد تولیدات خودروسازی نیز باید تغییر کند. اکنون برخی خودروهای تولید داخل دو برابر استانداردهای جهانی مصرف بنزین دارند و حتما باید اصلاحاتی در این بخش صورت بگیرد. درست است که بخش خودروسازی اشتغال زیادی را به خود اختصاص داده اما این موضوع باعث نمی‌شود پیشرفت و افزایش استاندارد را در دستور کار قرار ندهیم و تا زمانی که خودروهای داخلی مصرف درستی نداشته باشند کنترل مصرف بنزین نیز با مشکل مواجه خواهد بود.

واردات بنزین،‌خلاف اقتصاد مقاومتی است

غلامرضا شرفی، عضو کمیسیون انرژی مجلس هم یکی از راهکارهای کاهش مصرف سوخت را توسعه بخش ریلی دانست و تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته به جای توسعه بخش ریلی به واردات بنزین پرداختیم که این خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.

وی افزود: زمانی که تعطیلی در کشور اعلام می‌شود، در همه راه‌های خروجی کلانشهرها از جمله تهران ترافیک به اوج خود می‌رسد و اگر بتوانیم بخش ریلی را توسعه دهیم و تا شعاع 300 کیلومتری تهران را به سیستم راه‌آهن تجهیز کنیم، مصرف سوخت خودرو بشدت کاهش می‌یابد و مردم ترجیح می‌دهند از راه‌آهن ارزان و با کیفیت استفاده کنند. شرفی ادامه داد: اکنون واردات بنزین به حد نگران‌کننده‌ای رسیده و باید هر چه زودتر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که آمار تولیدی آن شفاف اعلام نمی‌شود، تکمیل و وارد مدار عرضه شود.

تغییر قیمت یا سهمیه‌بندی از نگاه مسئولان نفتی

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به افزایش نگران‌کننده مصرف بنزین در کشور گفت: چنانچه نتوانیم این روند صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم، دولت و مجلس باید مصوباتی درخصوص تغییر قیمت یا سهمیه‌بندی داشته باشند. منصور ریاحی اظهار کرد: میزان مصرف بنزین در فروردین 96 در مقایسه با فروردین سال‌گذشته 8 درصد رشد داشت، این آمار در اردیبهشت‌ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 6/8درصد افزایش داشته است.

وی ادامه داد: در خرداد به علت مصادف بودن با ماه مبارک رمضان این رشد مصرف 7/4درصد بود، اما مصرف بنزین در تیرماه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 6/12درصد رشد را نشان می‌دهد.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی خاطرنشان کرد: در تیرماه به‌دلیل آغاز فصل مسافرت‌ها و با توجه به افزایش مصرف بنزین روزانه 84 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که در مقایسه با تیر سال گذشته ده میلیون لیتر بیشتر است.

ریاحی تأکید کرد: هم‌اکنون برای تأمین بنزین مصرفی مشکلی نداریم، اما قطعا این روند تا حدی می‌تواند پیش برود، چون علاوه بر استفاده کامل از توان داخلی، هم‌اکنون از بخشی از ذخایر برای تأمین این مقدار بنزین استفاده می‌کنیم.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اظهار کرد: دولت اکنون در قبال سوخت، یارانه سنگینی می‌پردازد در صورتی که قیمت سوخت بسیار بالاتر از این نرخ‌هاست و این موضوع کار کارشناسی می‌خواهد. ریاحی خاطرنشان کرد: البته قیمت بنزین دو سال است که ثابت مانده و ارزانی بنزین باعث شده است به نوعی شاهد افزایش بی‌رویه مصرف بنزین باشیم.