اخراج ایلان ماسک از چین/ شکست تسلا در رقابت با خودروسازان چینی
در شرایطی که ایلان ماسک با چالش‌های سیاسی و اقتصادی فزاینده در آمریکا روبه‌رو است، دومین بازار بزرگ تسلا، یعنی چین، نیز به چالشی جدی برای آینده این شرکت تبدیل شده است. رقابت شدید خودروسازان چینی، سیاست‌های حمایتی پکن و تغییر ذائقه مصرف‌کنندگان، تسلا را به حاشیه رانده‌اند.
به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه وال استریت ژورنال در گزارشی به کاهش افت جایگاه تسلا در بازار چین پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: در شرایطی که ایلان ماسک با چالش‌های فزاینده در حوزه کسب‌وکار و سیاست در ایالات متحده مواجه است، او هم‌زمان با مشکلاتی در دیگر بازار مهم خود، یعنی چین، دست‌وپنجه نرم می‌کند.
مدتی تسلا محبوب‌ترین خودروی جاده‌های چین بود و ماسک در پکن مورد تحسین قرار داشت. مقام‌های دولتی مشوق‌های گسترده‌ای برای این شرکت در نظر گرفتند؛ بخشی از استراتژی کلان دولت برای جهش صنعت خودروی برقی از طریق انتقال دانش تسلا به داخل کشور و تقویت رقابت. فروش تسلا به‌سرعت اوج گرفت. اما همواره این خطر وجود داشت که تسلا از رقبایی که خود به رشد آنها کمک کرده بود، عقب بیفتد و اکنون، دقیقاً همین اتفاق رخ داده است.
افت جایگاه تسلا در بازار
سهم بازار تسلا به‌شدت کاهش یافته، در حالی‌که دیگر خودروسازان چینی محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. هم‌زمان، اعتبار ماسک به‌عنوان شریک پکن در واشنگتن آسیب دیده، به‌ویژه پس از تیره شدن رابطه او با دونالد ترامپ.
مصرف‌کنندگان چینی می‌گویند خودروهای تسلا دیگر کهنه و ناسازگار با سلیقه محلی به نظر می‌رسند. خودروهای برقی طراحی‌شده در چین اکنون ویژگی‌هایی دارند که معمولاً در تسلا یافت نمی‌شوند، از جمله چندین نمایشگر بزرگ برای تماشای فیلم و بازی، یخچال برای خنک نگه‌داشتن نوشیدنی‌ها و دوربین داخلی برای گرفتن سلفی. شرکت BYD، تولیدکننده خودرو و باتری، و غول باتری‌سازی CATL اخیراً اعلام کردند که هرکدام فناوری‌هایی توسعه داده‌اند که امکان شارژ خودرو را تنها در پنج دقیقه فراهم می‌کند.
کارکنان تسلای مستقر در چین نگرانی‌هایی را درباره کهنه شدن محصولات این شرکت با دفتر مرکزی در میان گذاشته‌اند، اما به گفته کارکنان چینی، واکنش‌ها اغلب کند بوده‌اند. نارضایتی‌ها در حالی افزایش یافته که فروشندگان تسلا در چین تحت فشار بیشتری برای تحقق اهداف فروش قرار گرفته‌اند، بدون آنکه محصولات جذابی برای عرضه در اختیار داشته باشند.
جایگاه نمادین تسلا نزد دولت چین
با این حال، بسیاری از مصرف‌کنندگان چینی همچنان برند تسلا را به‌عنوان پیشگام خودروهای برقی تحسین می‌کنند. تسلا همچنان از حمایت دولت پکن برخوردار است. رهبران چینی این شرکت را نمونه موفق سرمایه‌گذاری خارجی می‌دانند و آن را متحدی سودمند در مسیر ساخت اقتصاد سبز—متکی بر انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروهای برقی و باتری‌ها—قلمداد می‌کنند.
در حالی که تنش‌های تجاری با آمریکا در سال جاری شدت گرفت، نخست‌وزیر چین، لی چیانگ، به‌وضوح اعلام کرد که فعالیت تسلا در داخل کشور نباید هدف هیچ‌گونه اقدام تلافی‌جویانه قرار گیرد؛ به گفته منابع آگاه.
با این حال، دولت چین هنوز به تسلا مجوز کامل برای استفاده از فناوری «رانندگی تمام‌خودکار (با نظارت)» را نداده است—فناوری‌ای که محور جاه‌طلبی‌های تسلا برای سلطه بر آینده حمل‌ونقل است و شرکت‌های چینی نیز در تلاش برای تسلط بر آن هستند.
قطع ارتباط با ترامپ و کاهش نقش ماسک نزد پکن
در عین حال، قطع علنی رابطه میان ماسک و ترامپ باعث شده نقش ماسک برای پکن در سیاست خارجی محدودتر شود. در ماه ژانویه، معاون رئیس‌جمهور چین، هان ژنگ، در واشنگتن با ماسک دیدار کرد و به او گفت که پکن امیدوار است بتواند نقش «سازنده‌ای» در روابط آمریکا و چین ایفا کند؛ به گفته یکی از مطلعان از این دیدار.
با این حال، به گفته افرادی که با مقام‌های چینی در ارتباط‌اند، ماسک علاقه‌ای به این پیام‌های پکن نشان نداد. همچنین، به‌دلیل خصومت آشکار ماسک با ترامپ، دولت چین دیگر او را یک دارایی ژئوپلیتیک نمی‌داند و تمایلی به جلب نظر عمومی او ندارد.
یکی از این مشاوران می‌گوید: «تسلا همچنان برای چین مهم است، اما برای مقام‌های چینی، حمایت از شرکت‌های داخلی اولویت بیشتری دارد.»
تسلای متکی به چین
برای ماسک، که وعده داده تمرکز خود را دوباره معطوف به تسلا کند و از سیاست فاصله بگیرد، موفقیت در چین حیاتی است. چین دومین بازار بزرگ تسلا از نظر درآمد پس از ایالات متحده است و بزرگ‌ترین پایگاه تولید و صادرات این شرکت محسوب می‌شود؛ نزدیک به نیمی از تحویل‌های جهانی تسلا را شامل می‌شود و قطعات موردنیاز برای تولید جهانی را نیز تأمین می‌کند.
در واقع، اهمیت چین برای تسلا پس از کاهش فروش در آمریکا و اروپا—ناشی از ارتباط قبلی ماسک با ترامپ—بیشتر شده است. چین همچنین میدان آزمایشی برای فناوری‌هایی است که در اولویت ماسک قرار دارند، مانند رانندگی تمام‌خودکار و تاکسی‌های بدون راننده.
تلاش برای حفظ جایگاه
تسلا، در کنار دیگر خودروسازان برقی چینی، قیمت محصولات خود در چین را کاهش داده و قصد دارد نسخه جدیدی از شاسی‌بلند مدل Y را در سال ۲۰۲۶ عرضه کند؛ محصولی که به افزایش فروش کمک خواهد کرد. با این حال، ماسک علاقه چندانی به سازگاری گسترده با بازار محلی نشان نداده و ترجیح داده بر اعتبار تسلا در کیفیت و فناوری تکیه کند تا جایگاه خود در بازار چین را حفظ کند.
تسلا به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ نداد. این شرکت در ارائه گزارش درآمدی ماه آوریل خود درباره چین اعلام کرد که با وجود این باور رایج که رقابت به زیان تسلا خواهد بود، این شرکت معتقد است رقابت، روند پذیرش خودروهای برقی را تسریع می‌کند و در بلندمدت به نفع فروش تسلا خواهد بود.
تکرار تاریخ برند‌های آمریکایی در چین
بسیاری از کارشناسان معتقدند مسیر تسلا در چین همچنان ناهموار خواهد بود. شرکت‌های آمریکایی سابقه‌ای طولانی در شکوفایی موقت در چین دارند، پیش از آنکه شرکت‌های محلی با گسترش فعالیت خود و حمایت دولت، آنها را به حاشیه برانند.
در اوایل دهه ۲۰۰۰، شرکت موتورولا توسط شرکت‌های چینی کنار زده شد؛ شرکت‌هایی که با استفاده از سیاست‌های دولتی، موتورولا را تحت فشار قرار دادند تا فناوری‌های خود را به اشتراک بگذارد و استاندارد‌های باتری تدوین‌شده توسط شرکت هوآوی را بپذیرد.
شرکت اپل در سال ۲۰۲۳ رتبه نخست بازار تلفن همراه چین را داشت، اما اکنون پس از هوآوی و یک برند چینی دیگر، در رتبه سوم قرار دارد. این سقوط به دلیل اعمال محدودیت‌های دولتی بر استفاده از دستگاه‌های اپل توسط مقامات و همچنین سیاست‌های حمایتی که تولیدکنندگان داخلی را تقویت می‌کند، تشدید شده است.
