جهش بی‌سابقه در هزینه‌های دفاعی جهانی/ اوکراین در صدر بودجه دفاعی نسبت به تولید ناخالص داخلی

به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه اکونومیست در گزارشی به بررسی رتبه بندی کشورها از نظر میزان هزینه دفاعی پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: از نظر دلاری، بودجه نظامی آمریکا همچنان فراتر از همه است؛ این کشور بیش از مجموع بودجه‌های نظامی ۹ کشور بعدی هزینه می‌کند. اما چنین مقایسه‌هایی اطلاعات دقیقی از کارآمدی این هزینه‌ها ارائه نمی‌دهند. با استفاده از برآورد‌های تازه مؤسسه صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI)، این رتبه‌بندی سالانه هزینه‌های نظامی را از سه زاویه بررسی می‌کند: مجموع دلاری، سهم از تولید ناخالص داخلی (GDP)، و برابری قدرت خرید نظامی (Military PPP). معیار سوم تفاوت دستمزد و قیمت‌ها را در نظر می‌گیرد تا هزینه‌های کشور‌ها قابل مقایسه‌تر با آمریکا باشد. (هزینه تجهیزات ثابت در نظر گرفته شده، زیرا بسیاری از سخت‌افزار‌ها وارداتی‌اند و کیفیت آنها قابل مقایسه دقیق نیست.) تحلیل ما نشان می‌دهد که برتری آمریکا به‌اندازه‌ای که ارقام خام نشان می‌دهند، گسترده نیست.

صرف‌نظر از معیار مورد استفاده، در سال گذشته شاهد افزایش چشمگیر در هزینه‌های دفاعی جهانی بودیم. بودجه‌های نظامی در سال ۲۰۲۴ به ۲.۷ تریلیون دلار رسید  افزایشی ۹.۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ که بزرگ‌ترین رشد از سال ۱۹۸۸ تاکنون محسوب می‌شود. به‌طور متوسط، هزینه‌های نظامی اکنون ۲.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور‌ها و ۷.۱ درصد از بودجه‌های دولتی را تشکیل می‌دهند.

رشد واقعی در بودجه نظامی کشورها

اما با تنظیم بر اساس برابری قدرت خرید، این افزایش حتی چشمگیرتر است. با همکاری پیتر رابرتسون از دانشگاه استرالیای غربی، برآورد کردیم که هزینه‌های دفاعی جهانی در سال گذشته از نظر واقعی ۱۰ درصد رشد داشته است.

پس از آمریکا، کشور‌های چین، روسیه و هند بزرگ‌ترین هزینه‌کنندگان نظامی هستند. این کشور‌ها در چند دهه گذشته بودجه‌های دفاعی خود را افزایش داده‌اند و با اعمال تعدیل Military PPP، مزایای قابل‌توجهی کسب می‌کنند. با در نظر گرفتن تفاوت هزینه‌ها، مجموع بودجه‌های نظامی چین و روسیه تقریباً برابر با بودجه آمریکا می‌شود.

اوکراین؛ صدرنشین هزینه دفاعی نسبت به GDP

اوکراین در رتبه‌بندی ما از نظر سهم بودجه دفاعی نسبت به تولید ناخالص داخلی در جایگاه نخست قرار دارد. بر اساس این معیار، اوکراین بسیار بیشتر از هر کشور دیگری برای دفاع هزینه می‌کند: ۳۴.۵ درصد از GDP. سال گذشته، این کشور ۶۵ میلیارد دلار به‌صورت خام هزینه کرد که با برابری قدرت خرید نظامی به ۱۹۹ میلیارد دلار می‌رسد. افزون بر آن، اوکراین از کمک‌های نظامی متحدانش نیز بهره می‌برد. طبق گزارش مؤسسه کیل در آلمان، در سال ۲۰۲۴، مجموع ۴۵.۳ میلیارد دلار کمک نظامی به این کشور اعلام شده است. (طبق معیار‌های SIPRI، این کمک‌ها جزو هزینه‌های نظامی کشور اهداکننده محسوب می‌شوند.) با این حال، اوکراین در برابر روسیه همچنان در وضعیت ضعف قرار دارد؛ روسیه طبق برآورد سیپری، سال گذشته ۱۴۹ میلیارد دلار برای دفاع و حمله هزینه کرده که معادل ۷ درصد از GDP آن کشور و برابر با ۴۳۰ میلیارد دلار در معیار Military PPP است.

افزایش نقش متحدان آمریکا در بودجه نظامی

اطلاعات جدید رتبه‌بندی ما نشان می‌دهد که وزن متحدان آمریکا در حال افزایش است. بدون احتساب آمریکا، کشور‌های عضو ناتو در دو سال گذشته در قیمت‌های ثابت، بودجه نظامی خود را ۲۴ درصد افزایش داده‌اند. با اعمال Military PPP، بودجه مجموع آنها اکنون معادل ۷۶ درصد از بودجه نظامی آمریکاست. سال گذشته، ۱۸ کشور از ۳۲ عضو ناتو به هدف ۲ درصدی از GDP که توسط این پیمان تعیین شده بود رسیدند، در حالی که در سال ۲۰۲۳ تنها یازده کشور به این هدف دست یافته بودند. اگر هزینه‌های نظامی ژاپن، تایوان و کره جنوبی را هم در نظر بگیریم، بودجه نظامی متحدان آمریکا، پس از اعمال تعدیل هزینه‌ای، تقریباً معادل بودجه آمریکا می‌شود. با این حال، با وجود این افزایش‌ها، آمریکا و متحدانش اکنون سهمی اندکی کمتر از کل هزینه‌های نظامی جهان نسبت به یک دهه پیش دارند.

محدودیت‌های مقایسه بودجه‌ها

هیچ مقایسه‌ای بی‌نقص نیست. مؤسسه سیپری تلاش می‌کند تا داده‌های دلاری قابل مقایسه‌ای از کشور‌ها تهیه کند، حتی برای کشور‌هایی مانند چین و روسیه که داده‌هایشان ناقص یا غیرشفاف است. حتی با تنظیم قیمت‌ها، بودجه‌ها تنها بخشی از واقعیت را نشان می‌دهند. عواملی، چون جغرافیا، آموزش، اندازه و کیفیت زرادخانه‌ها نیز اهمیت دارند. با این حال، بودجه‌های امروز، ظرفیت‌های فردا را شکل می‌دهند. در شرایطی که تنش‌های ژئوپولیتیکی رو به افزایش است، احتمال افزایش بیشتر در هزینه‌های نظامی وجود دارد. هزینه آماده‌سازی در زمان صلح ممکن است بالا باشد، اما همان‌طور که جنگ اوکراین نشان داد، هزینه واقعی جنگ بسیار سنگین‌تر است.