افزایش نرخ فرزند آوری زنان از۱/۸ به ۲

به گفته مدیر کل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ تشدید نظام مراقبت از نوزادان و مراقبت‌های بحرانی از نوزادان در معرض خطر و تدوین و اجرای برنامه مراقبت ادغام یافته کودک سالم از جمله اقدام‌های مؤثر وزارت بهداشت برای بهبود متوسط فرزندآوری زنان در کشور است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، آنطور که محمد اسماعیل مطلق اعلام کرده، اجرای برنامه توانمندسازی جوانان 18 تا 29 سال برای زمینه‌سازی ازدواج، استقرار نظام سلامت جوانان و ساماندهی حاملگی‌های پرخطر، اجرای برنامه‌های کاهش مرگ و میر در سنین 30 تا 70 سال و ارائه خدمات تخصصی سلامت زناشویی در رشد فرزندآوری مؤثر بوده است.

دکتر شهلا کاظمی‌پور جمعیت شناس  نیز آمارهای وزارت بهداشت مبنی بر بهبود متوسط فرزندآوری زنان را تأیید می‌کند: «رقم متوسط فرزندآوری زنان در سال حدود 1.8 بوده که در حال حاضر محاسبه جمعیت شناسان در سال 95 نشان می‌دهد متوسط رشد فرزندآوری زنان به عدد 2 بسیار نزدیک است.»

به گفته وی، تعداد موالید در 2 تا 3 سال گذشته افزایش یافته و یکی از دلایل عمده آن گشتاور جمعیتی است به این معنا که متولدین دهه 60 به سن ازدواج رسیده‌اند. تعداد ازدواج این افراد بویژه در اواخر دهه 90 اوج گرفت بنابراین رشد فرزندآوری از طریق باروری متولدین دهه 60 صورت گرفته یعنی چنانچه متولدین این دهه حتی یک فرزند هم به دنیا بیاورند تعداد موالید  زیاد می‌شود.

کاظمی‌پور به این نکته هم اشاره می‌کند که رشد موالید به ساختمان فعلی جمعیت و فرزندآوری خانواده بستگی دارد: «یکی دیگر از دلایل تأثیر‌گذار بر نرخ فرزندآوری پدیده‌ای به نام مضیقه ازدواج دختران مجرد (مضیقه ازدواج به معنای عدم تعادل در تعداد یا نسبت دختران و پسران در سن ازدواج است) است. مضیقه ازدواج دختران مجرد پیش از این زیاد بوده ولی در حال حاضر کم شده همین مسأله موجب شده پوشش ازدواج دختران زیاد شود و میزان باروری افزایش یابد.

به اعتقاد این جمعیت شناس، علاوه بر افزایش پوشش ازدواج برای دختران مجرد همچنین در سال‌های اخیر سهم ازدواج در دختران بین 15 تا 19 ساله نیز اضافه شده و به تبع این گروهی که اضافه شده‌اند بعد از 4 سال بچه دار می‌شوند و روی موالید اثر می‌گذارند به همین خاطر در سال گذشته تعداد موالید از مرز 1560 نوزاد در سال گذشت البته این نرخ رشد موالید مقطعی بوده و ممکن است 5 سال دیگر تغییر کند ولی آنچه مسلم است باروری بالا رفته اما این افزایش هنوز مشخص نیست که به خاطر اعمال سیاست هاست یا ناشی از تغیبرات ساختاری جمعیتی است. این جمعیت شناس افزایش تعداد ازدواج دخترهای 15 تا 19 ساله را اینگونه تشریح می‌کند: به خاطر بحث مضیقه ازدواج پیش از این تعداد دختران زیاد و در عوض تعداد پسرانی که با این دخترها ازدواج می‌کردند کمتر بود در نتیجه فرصت ازدواج برای دختران کمتر شده بود اما در حال حاضر مضیقه ازدواج از بین رفته بنابراین شانس ازدواج دخترها از جمله 15 تا 19 ساله‌ها بیشتر شده است اینها همان متولدین دهه 70 هستند که با پسرهای دهه 60 ازدواج می‌کنند که در نتیجه باروری هم  زیاد می‌شود.

کاظمی‌پور در ادامه تأکید می‌کند اخیراً گزارش‌هایی منتشر شده که رشد جمعیت ایران صفر یا حتی منفی شده که کاملاً اشتباه است چرا که رشد جمعیت ایران منفی نشده بلکه رشد جمعیت کم می‌شود وهمچنان این عدد مثبت است. (رشد جمعیت حاصل تفاضل موالید از مرگ و میر در ازای هر 100 نفر جمعیت است.) رشد جمعیت ایران 5 سال پیش 1.29 بوده و هم اینک به 1.24 درصد در سال رسیده است یعنی 5 سال پیش در ازای هر 100 نفر 1.29 نفر به جمعیت اضافه می‌شد ولی در شرایط فعلی به ازای هر 100 نفر 1.24 نفر زیاد می‌شوند یعنی در گذشته در هر 10 هزار نفر 129 نفر و در حال حاضر درهر 10 هزار نفر 124 نفر

 زیاد می‌شود.او با اشاره به اینکه تعداد موالید در سال حدود یک میلیون و 500 هزار نفر و تعداد مرگ و میر قریب به 400 هزار نفر در سال است می‌افزاید: تفاضل دو عدد موالید و فوت 1میلیون و 100هزار نفر می‌شود که وقتی این عدد را در جمعیت کلی تقسیم می‌کنیم عدد رشد جمعیت 1.24 درصد به‌دست می‌آید. نکته مهم که همه را به اشتباه می‌اندازد این است که رشد جمعیت کاهش پیدا می‌کند ولی هنوز جمعیت رشد منفی ندارد. رشد منفی زمانی اتفاق می‌افتد که موالید از مرگ و میر کمتر شود در حالی که هم‌اکنون حدود یک میلیون و 560 هزار تولد در سال داریم و حدود 378 هزار در سال فوت می‌کنند چنانچه تعداد مهاجرت‌ها را هم به این عدد و رقم اضافه کنیم حاصل تفاضل‌شان 1.24 می‌شود بنابراین اگر روزی برسد موالید از مرگ و میر کمتر شود حتی اگر هم جمعیت سالخورده را نیز در نظر بگیریم بازهم امکان ندارد یکشبه تعداد موالید از یک ملیون و 500 هزار به یک میلیون و 400 هزار کاهش پیدا کند از طرفی برای مثال باید 800 هزار تولد و 800 هزار فوت داشته باشیم تا رشد جمعیت به صفر برسد.کاظمی‌پور به این نکته هم اشاره می‌کند که رشد 1.24 درصدی جمعیت نیاز به برنامه‌ریزی دارد اینکه سالی 1.5 میلیون نوزاد متولد شود باید برای تغذیه، بهداشت مادر و کودک، مدرسه، دانشگاه و شغل این جمعیت برنامه داشت.او این را هم به حرف‌هایش اضافه می‌کند که طبق آمار‌های سازمان ثبت احوال و اسناد کشور ازدواج کم و طلاق زیاد شده است ولی از نظر شاخص جمعیتی میزان ازدواج افزایش یافته است.

 علت آن است که جمعیت زنان مجرد در معرض ازدواج کاهش پیدا می‌کند درست مانند داوطلبان کنکور چون متولدین دهه 70 به سن ازدواج رسیده‌اند و از طرفی باروری نیز کم شده به تبع جمعیت در معرض ازدواج هم کم می‌شود و جمعیت در معرض طلاق زیاد می‌شود به عبارتی تعداد طلاق در متولدین دهه 60 که ازدواج کرده‌اند زیاد می‌شود.